فیلم: در مقابل سرقت فرزندانتان چه واکنشی نشان می‌دهید؟!

«زندانیان / Prisoners» نام پروژه‌ای بود که افراد زیادی‌ در سال‌های اخیر، تمایل به ساخت و بازی در آن داشتند، ولی به دلایل گوناگون، مرحله پیش‌تولید این فیلم با تأخیر روبه‌رو شد. بیشترین حجم تغییرات در پیش تولید این فیلم، مربوط به روند انتخاب بازیگران بود که ورود و خروج افراد زیادی را به خود دید.

بنابر اطلاعاتی که از مراحل پیش تولید این اثر منتشر شده بود، نخستین بار قرار بود تا لئوناردو دیکاپریو در این فیلم نقش‌ داشته باشد، سپس نوبت به مارک والبرگ و کریستین بیل رسید که با کارگردانی بریان سینگر، این پروژه را به مرحله تولید برسانند، ولی به دلیل تداخل زمان کاری، هر سه این افراد از این پروژه کناره‌گیری کردند و سرانجام فیلمنامه این اثر به دست کارگردانی افتاد که حداقل در هالیوود تجربه چندان ارزشمندی در فیلمسازی ندارد؛ یعنی دنیس ویلنو. اکنون‌ «زندانیان» با مجموعه‌ای از بازیگران مشهور هالیوود به اکران در‌آمده و گویا در فصل جوایز اسکار، سخنان بسیاری‌ برای گفتن داشته باشد.

در منطقه‌ای پیرامون پنسیلوانیای ایالات متحده، خانواده داور شامل پدر خانواده کِلر (هیو جکمن) و همسرش گریس (ماریا بلو) و دو فرزند شانزده و هشت ساله‌شان به نام رالف و آنا (به ترتیب با بازی دیلان مینت و اِرین گراسینموویچ) برای شرکت در مراسم عید شکرگزاری، تصمیم می‌گیرند تا این مراسم را در کنار دوست خانوادگی‌شان بگذرانند. به همین دلیل، خانواده داور به خیابان پایین‌تر محل سکونتشان که محل زندگی دوست خانوادگی‌شان ‌است، می‌روند و در آنجا به خانواده بیرچ (ترنس هاوارد) و همسرش نانسی (ویولا دیویس) و دو فرزندشان الیزا (زوئی سول) و جوی (کیلا دریو سیمونز) می‌پیوندد.

مراسم شکرگزاری این دو خانواده به رسم سنت همیشگی اجرا می‌شود، ولی در میانه مهمانی، این دو خانواده متوجه می‌شوند که دو فرزند خردسالشان یعنی آنا و جوی که با یکدیگر بازی می‌کردند، گم شده‌اند و خبری از آن‌ها نیست. به همین جهت، کِلر جستجوی خودش را برای یافتن فرزندان خردسالشان اغاز می‌کند اما خبری از گمشده‌ها نیست. این دو خانواده در ادامه تصمیم می‌گیرند تا پلیس را از جریان مطلع کنند و به همین جهت پای بازرس لوکی (جک جیلنهال) به این پرونده باز می‌شود. رالف در این میان معتقد است که راننده یک کاراوان به نام آلکس جونز (پُل دانو) از همه ماجرا باخبر هست اما با دستگیری این فرد و وضعیت روحی و روانی نه چندان متعادل وی، این پرونده وضعیت پیچیده‌تری به خود می‌گیرد و... .

جیمز برادینلی، منتقد مشهور درباره این فیلم می‌نویسد، «زندانیان» از آن دسته فیلم‌هایی است که ساخت و اکران آن ‌شمشیری دو لبه است، زیرا اگر کارگردان و نویسنده موفق نشوند ‌یک داستان پر تعلیق و ‌کشش را برای مخاطب روایت کنند، اثرشان به شدت محکوم خواهد شد و شکست سختی هم در گیشه می‌خورد، اما روی دیگر سکه زمانی است که در ساخت چنین آثاری، با فیلم‌نامه و کارگردانی قدرتمندی مواجه باشیم که در آن به تمامی جزئیات داستان توجه شده باشد و کارگردان هم با هوشمندی پیامش را در لابلای داستان پرکشش فیلم، به بهترین شکل ممکن به مخاطب ارائه داده باشد.

از جمله فیلم‌های موفقی که در ژانر جنایی ساخته شده‌اند، می‌توان به «سکوت بره‌ها» و «هفت» اشاره کرد که هر کدام آن‌ها از جمله آثار ماندگار سینما هستند؛ اما «زندانیان» به کدام دسته تعلق دارد؟ دسته‌ای که قرار است محکوم شوند یا ‌ماندگار بمانند؟ خوشبختانه باید بگویم که «زندانیان» همه جزئیات مربوط به یک اثر جنایی را رعایت کرده و از این جهت اثری به شدت درگیر کننده محسوب و مسلما در دسته دوم یعنی آثار ماندگار دسته بندی می‌شود.

فیلمنامه «زندانیان» به درستی راه خود را برگزیده است؛ داستان بی‌آنکه بخواهد پیچیده آغاز شود، از یک مراسم شکرگزاری ساده با شخصیت‌هایی ساده‌تر آغاز می‌شود اما در ادامه این فیلمنامه دقیق‌، داستان ساده‌اش را پرورش داده و در ‌‌نهایت به نقطه‌ای می‌رسد که تماشاگر را کاملاً در تعلیق غرق می‌کند و به وی اجازه نمی‌دهد تا بتواند حدس و گمان‌هایش را با قاطعیت بر زبان بیاورد. آرون گازیکوفسکی که «زندانیان» دومین تجربه نویسندگی‌اش پس از فیلم نه چندان محبوب «Contraband» به شمار می‌رود، به خوبی توانسته تا درک و شناخت بسیار مناسبی از موقعیت ساده‌ای که در دنیای سینما به «کودک دزیده شده «مشهور است، داشته باشد.

فیلمنامه گازیکوفسکی سرشار از تعلیق‌های جذاب و رویدادهای غیر منتظره است که طرفداران ژانر‌ جنایی، مدت‌ها بود انتظارش را می‌کشیدند. شاید در چند سال اخیر تنها دیوید فینچر بود که توانسته بود با ‌ساخت آثار ارزشمند جنایی نظیر «زودیاک» و «دختری با خالکوبی اژد‌ها» تا حدود زیادی این سبک جذاب را زنده نگه دارد؛ اما حالا «زندانیان» بی‌ادعا‌تر از آثار فینچر، موفق شده در لابلای فیلمنامه چند لایه‌اش، مجموعه‌ای از تکنیک‌های برجسته فیلمسازی که به نظرم مهم‌تر از همه آن‌ها حفظ تعلیق تا ده دقیقه پایانی فیلم بوده را‌ به کار بگیرد. ‌

دنیس ویلنیو، کارگردان کانادایی این اثر که به جز فیلم ارزشمند «Incendies»، آثار شاخص دیگری در کارنامه‌اش دیده نمی‌شود، به استادی توانسته تغییر خلق و خوی شخصیت‌های داستان و جنون آن‌ها در مواجه با اتفاق پیش آمده و ترس‌هایی که به مرز جنون می‌رسند را نمایان کند. وی در «زندانیان» شخصیت‌پردازی را اولویت قرار داده و با مهارت فراوان، تغییر رفتار تمام افراد درگیر در ماجرای ناپدید شدن کودکان را به تصویر کشیده و البته با زیرکی و عدم استفاده از موسیقی در لحظاتی از فیلم، به نوعی خواسته تا ترس و بی‌ثباتی رفتار‌ها را ‌عریان‌تر برای تماشاگر به تصویر بکشد که در این راه کاملاً موفق بود‌.

بازیگران «زندانیان» که بسیاری از چهره‌های سر‌شناس هالیوود را شامل می‌شوند، بازی‌های خوبی از خود به نمایش گذاشته‌اند که این موضوع، به باورپذیر بودن هرچه بیشتر شخصیت‌ها کمک شایانی کرده است. هیو جکمن در نقش کِلر، حتی در مواقعی احساساتی‌تر از زمانی است که در «بینوایان» بازی می‌کرد.

ترنس هاوارد و ویولا دیویس نیز نقش‌آفرینی‌های خوبی از خود به نمایش گذاشته‌اند و به این نقش‌آفرینی‌های خوب، باید بازی جسورانه ماریو بلو را هم اضافه کرد. جک جیلنهال در نقش بازرس لوکی، یادآور شش نقش آفرینی وی در فیلم «زودیاک» است؛ اما وی در اینجا وضعیتی به مراتب آشفته‌تر را تجربه کرده و بازی بهتری هم از وی شاهد هستیم. اما بهترین بازی فیلم را پُل دانو در نقش آلکس ارائه کرده که فردی با IQ در حد یک کودک ده ساله است. دانو سال‌هاست ‌در هالیوود در نقش‌های نامتعارف ظاهر می‌شود و به نظر می‌رسد که اینبار شاید بتواند نظر آکادمی اسکار را درباره خودش جلب کند.

 «زندانیان» اثری ارزشمند در ژانر  جنایی است که باید دست‌کم‌ چند بار آن را دید تا بتوان به لایه‌های ‌فیلمنامه آن اشراف پیدا کرد. فیلمنامه ارزشمند آرون گازیکوفسکی تمامی المان‌های یک اثر جنایی از پرداخت شخصیت‌های داستان تا موشکافی معضل اجتماعی» انتقام‌گیری به سبک آمریکایی را که یک اعتراض آشکار به این نوع رفتار است، در خود دارد. پس برای هر سینما دوستی واجب هست که «زندانیان» را ببیند!

به تماشای خلاصه 66 دقیقه‌ای از این فیلم بنشینید