اقتصادی

در حالی که شکاف میان نرخ‌های مختلف ارز سال‌ها یکی از منشاءهای اصلی رانت و ناکارآمدی در اقتصاد ایران بوده است، تازه‌ترین تصمیمات بانک مرکزی و سیگنال‌های بودجه‌ای دولت نشان می‌دهد پرونده دلار چندنرخی در آستانه بسته شدن قرار دارد.

در شبی که شمارش معکوس فقط ثانیه‌ها را نمی‌شمرد، بلکه سال‌ها تلاش پنهان را مرور می‌کرد، سه ماهواره ایرانی با پرتابی موفق زمین را ترک کردند تا نشان دهند فضا دیگر یک آرزو یا نمایش فناورانه نیست؛ بلکه بخشی از واقعیت راهبردی ایران در عصر جدید است، جایی که داده، قدرت و تصمیم‌سازی از مدار آغاز می‌شود.

ابلاغیه عجیب سازمان امور مالیاتی، مأموران را ملزم به ارائه ماهانه حداقل دو پرونده فرار مالیاتی کرده است؛ تصمیمی که به جای کشف جرم، تولید پرونده را ترویج می‌دهد و فعالان اقتصادی را با چالشی جدی مواجه می‌سازد.

صنعت حمل و نقل در کشور ما یکی از ارکان اصلی و حیاتی اقتصاد محسوب می‌شود که همواره با چالش‌ها و بحران‌های متعددی دست و پنجه نرم کرده است. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در سال‌های اخیر توجه‌ها را جلب کرده، فرسودگی ناوگان حمل و نقل است. این معضل، در کنار دشواری‌های اقتصادی و شرایط نامساعد بازار، رانندگان را به سوی خرید خودروهای جدید و با کیفیت‌تر سوق داده است.

هجوم هیجانی به بازار نقره به خاطر رشد ۱۷۰ درصدی اونس جهانی، چنان حبابی در قیمت‌های داخلی ایجاد کرده است که عملاً بخش بزرگی از بازدهی اعلامی، تنها روی کاغذ وجود دارد و سوال اصلی اینجاست که آیا سرمایه‌گذارانی که امروز برای خرید نقره صف بسته‌اند، راه خروج از این بازار پرپیچ‌وخم را هم بلدند، یا قرار است در روز اصلاح قیمت، «نقره‌داغ» شوند؟

وقتی در سال ۱۳۹۰ با حقوق یک ماه می‌شد ۲۴۰ دلار خرید و امروز باید برای ۸۰ دلار یک ماه تمام کار کرد یعنی آنکه بخش بزرگی از زندگی ما در سیاهچاله تورم بلعیده شده است و حال مسئولان پاسخگو باشند که چطور می توان با ۸۰ دلار در ماه، زندگی کرد؟

در میانه بحران ارزی و جهش دلار به کانال‌های جدید، خبرهای غیررسمی از استعفای محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، حکایت دارد. حالا در فضای سکوت و ابهام، نام چهره‌هایی چون همتی، دیواندری و رحمتی برای تصدی این پست حساس مطرح شده است.

صف‌های میلیونی برای ثبت‌نام ، نقشه ۴ مرحله‌ای ایران خودرو بود تا راه برای سومین مجوز گرانی را برای امسال هموار کند ؛ به طوری که ابتدا بازار را تشنه کند، سپس با اهرمِ تقاضای کاذب، نهادهای نظارتی را کی‌ش‌ومات کرده و حالا در غیاب واردات موثر و رقابت واقعی، این غولِ همیشه طلبکار است که تعیین می‌کند مردمبا چه قیمتی حق داشتن یک خودروی بنجل را داشته باشند.

ماشین‌های راه‌سازی فقط آهن و موتور نیستند؛ هر کدامشان یک معادله حل‌شده‌اند. جرثقیل‌های سنگین، به‌ویژه کلاس ۲۲۰ تن، جایی ایستاده‌اند که قدرت خام دیگر کافی نیست و تعادل، محاسبه و مهار نیرو حرف اول را می‌زند. این گزارش، روایت سازوکار جرثقیلی است که با اتکا به موتورهای پرگشتاور، هیدرولیک فشارقوی و مهندسی دقیق، قادر است بارهایی را از زمین جدا کند که برای بیشتر ماشین‌ها حتی قابل تصور نیست.

تمرکز دولت بر درآمد‌های مالیاتی در بودجه ۱۴۰۵ نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد پایه درآمدی پایدارتر و کاهش وابستگی به نفت است. با این حال، این انتقال در شرایط اقتصادی دشوار کنونی انجام می‌شود و ریسک‌های قابل توجهی دارد.

دولت در بودجه ۱۴۰۵، معدن را نه یک فرصت توسعه‌ای که یک «قلک اضطراری» برای جبران کسری بودجه دیده است ؛به طوری که افزایش ۲۳ درصدی حقوق دولتی در حالی که ۶۵ درصد سهم قانونی معادن صرف زیرساخت‌های فرسوده نمی‌شود، معنایی جز غارت توان تولید و تحمیل «مالیات مضاعف» به معدن‌کاران ندارد.

مرسدس‌بنز فقط خودرو نمی‌سازد؛ زبان می‌سازد. زبانی که اگر آن را بلد باشی، از روی چند حرف و عدد می‌فهمی این ماشین برای چه کسی ساخته شده، روی چه پلتفرمی ایستاده، چه جایگاهی در سلسله‌مراتب ستاره سه‌پر دارد و حتی قرار است چگونه رانده شود. حروفی مثل W، C، S یا X فقط کد نیستند؛ شناسنامه‌اند.

در جدیدترین شماره هفته‌نامه تابناک، پشت‌پرده عقب‌نشینی اجباری صنایع لبنی و سهام عدالت در بن‌بست قانون را بررسی کرده‌ایم و در بخش ورزش، از شبی می‌گوییم که فوتبال، چهره غم‌انگیز خود را به اسطوره اخلاق نشان داد و در بخش بین‌الملل، احتمالات جنگ و صلح را روی میز ترامپ چیده‌ایم. همچنین در بخش اجتماعی تلاشی داشتیم برای پاسخ به یک سوال کلیدی که قانون و فرهنگ در کجای مدیریتِ امروز ایران ایستاده‌اند؟

افزایش ۲۰ درصدی حقوق در مقابل تورم ۵۰ درصدی، تنها بازی با اعداد است و دولت در بودجه ۱۴۰۵ قصد دارد به جای مهار تورم، به مهار دستمزدها روی آورد تا کسری بودجه خود را از محل سفره کارمندان و بازنشستگان جبران کند.

مبلغ یارانه نقدی سه سال است که منجمد شده، اما لایحه بودجه ۱۴۰۵ نشان می‌دهد دولت قصد دارد با حذف ارز ترجیحی و فروش گندم و بنزین وارداتی به قیمت آزاد، درآمدهای قابل توجهی را به جیب «هدفمندسازی یارانه‌ها» سرازیر کند که می تواند به اصلاح مبالغ یارانه منجر شود.

سپردن قیمت کالاهای استراتژیک به مکانیزم «عرضه و تقاضا» در بازاری که نه رقابتی است و نه شفاف، تنها یک خروجی دارد و آن حذف تدریجی پروتئین و کربوهیدرات از سفره دهک‌های پایین است ؛ بنابراین وقتی دستمزدها دستوری تعیین شده اما قیمت برنج به بازار سپرده می‌شود، یعنی تعادل به نفع رانت‌خواران جابه‌جا شده است.