کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
اقتصاد ایران گرفتار رکودی نه چندان آشکار شده است؛ در حالی که آمار‌ها از رشد مثبت اقتصادی در سال گذشته خبر می‌دهند، اما اعداد پشت پرده حکایت از چالش‌های عمیق‌تری دارد که ممکن است چشم‌انداز توسعه کشور را تهدید کند.
کد خبر: ۱۳۱۷۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۶
وقتی هزاران جوان برای گرفتن یک وام ساده ازدواج یا فرزندآوری، باید ماه‌ها در صف بایستند و ضامن بیاورند و تعهد بدهند، وعده شفاف‌سازی از سوی فرزین هم مثل بسیاری از وعده‌های دیگر، تنها یک تیتر تبلیغاتی بود که فراموش شد!
کد خبر: ۱۳۱۷۳۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۵
عملکرد ۱۹ بانک زیر ذره‌بین تابناک؛
وقتی بانک‌ها، هزاران میلیارد تومان تسهیلات را به شرکت‌های وابسته خود اختصاص می‌دهند، باید پرسید که این منابع کلان دقیقاً در چه مسیر‌هایی هزینه شده‌اند؟ گزارش تازه بانک مرکزی ، حجم قابل توجهی از تسهیلات خالص به شرکت‌های زیرمجموعه بانک‌ها را نشان می‌دهد که نیازمند شفافیت و نظارت دقیق‌تر است.
کد خبر: ۱۳۱۶۶۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۲
روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد عرضه ارز اربعین به مبلغ هر نفر ۲۰۰ هزار دینار از شنبه ۴ مرداد ماه آغاز می شود.
کد خبر: ۱۳۱۶۵۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۱
تابناک بررسی می‌کند؛
آیین نامه اجرایی جزء ۲ بند ن تبصره ۱ قانون بودجه ۱۴۰۴ مرتبط با مشوق‌های صادراتی صادرکنندگان خرد ابلاغ شد. این درحالی است که ابهامات زیادی بر سر نحوه اجرا و مفاد این آیین نامه وجود دارد که موفقیت آمیز بودن آن را با ابهام مواجه می‌کند.
کد خبر: ۱۳۱۶۱۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۹
محدودیت‌های ناگهانی بانک مرکزی در مسیر پرداخت‌های ریالی پلتفرم‌های معاملات آنلاین طلا، موجی از سردرگمی و نگرانی را میان سرمایه‌گذاران به وجود آورده است؛ تصمیمی که هنوز دلیل روشنی برای آن اعلام نشده و به نقدشوندگی دارایی‌ها آسیب زده است.
کد خبر: ۱۳۱۵۷۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۸
بانک مرکزی تأکید کرد: برخی افراد سودجو در شبکه‌های اجتماعی با راه‌اندازی صفحه، اقدام به تبلیغات درخصوص پرداخت وام تحت عناوین مختلف کرده‌اند که این صفحات صرفاً دامی برای کلاهبرداری، از بین بردن سرمایه افراد و جذب مخاطب است.
کد خبر: ۱۳۱۵۸۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۷
در گفت‌و‌گو با تابناک بررسی شد؛
تجربه گذشته و اصول رایج در بازار‌های مالی جهانی نشان می‌دهد که تزریق منابع مالی به تنهایی نمی‌تواند مانع اصلاح قیمت‌ها در بورس شود. با حمایت‌های دستوری، تأثیری کوتاه‌مدت دارد و بدون در نظر گرفتن متغیر‌های اقتصادی و سیاسی، نمی‌توان انتظار بازگشت پایداری به بازار را داشت.
کد خبر: ۱۳۱۴۹۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۳
با هماهنگی بانک مرکزی و سازمان بورس در اولین گام ۶۰ همت برای ثبات بازار سرمایه تخصیص یافت.
کد خبر: ۱۳۱۴۸۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
روابط عمومی بانک مرکزی گفت: هم‌اکنون جلسه هماهنگی معاونان و مدیران ارشد بانک مرکزی با رئیس و معاونان سازمان بورس پیرامون تقویت حمایت حداکثری نظام بانکی از بازار سرمایه در حال برگزاری است.
کد خبر: ۱۳۱۴۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
وقتی مدیرعامل چشم بر ضعف امنیتی بانک می‌بندد
بانک پاسارگاد همچنان با اختلالاتی در خدمات الکترونیکی خود مواجه است. اپلیکیشن نیمه فعال، خدمات ناتمام، و مردمی که در صف پاسخ‌گویی مانده‌اند؛ اما مدیرعامل بانک، در بیانیه‌ای عجیب، حمله سایبری را «نشانه‌ای از توفیقات کم‌نظیر» این بانک معرفی می‌کند.
کد خبر: ۱۳۱۴۴۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۹
در حالی که بانک مرکزی جریمه دیرکرد اقساط خرد در ماه‌های خرداد و تیرماه را بخشوده است، گزارش‌های رسیده حاکی از آن است که برخی بانک‌ها همچنان این جریمه‌ها را اعمال می‌کنند.
کد خبر: ۱۳۱۴۰۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۸
رئیس کل بانک مرکزی گفت:در این ۱۰ روز ۵۰ درصد اسکناس تزریقی به بانک‌ها را افزایش دادیم. برای شبکه کارتی کشور نگرانی داشتیم ولی برای پایداری آن تلاش زیادی کردیم. برای کل شبکه بانکی سیستم پشتیانی داریم. حتی اگر کل شبکه حذف می‌شدمیتوانستیم خدمات بدهیم. رئیس کل بانک مرکزی گفت:در این ۱۰ روز ۵۰ درصد اسکناس تزریقی به بانک‌ها را افزایش دادیم. برای شبکه کارتی کشور نگرانی داشتیم ولی برای پایداری آن تلاش زیادی کردیم. برای کل شبکه بانکی سیستم پشتیانی داریم. حتی اگر کل شبکه حذف می‌شدمیتوانستیم خدمات بدهیم.
کد خبر: ۱۳۱۳۳۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۳
بانک مرکزی اعلام کرد که با هماهنگی دادستانی کشور، چک های صادره از سوی بانک های سپه و پاسارگاد در بازه زمانی ۲۴ خرداد تا ۷ تیر ماه به مدت یک ماه از تاریه سررسید تعلیق می شود.
کد خبر: ۱۳۱۳۲۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۲
با مجوز بانک مرکزی ، سقف انتقال وجه کارت به کارت در برنامک‌های پرداخت (پرداخت‌سازی) به ۱۰ میلیون تومان افزایش یافت.
کد خبر: ۱۳۱۳۱۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۲
در روزهای اخیر، گزارش‌هایی از اختلال در سامانه‌های دو بانک کشور منتشر شد که نگرانی‌هایی را در میان مردم ایجاد کرد.
کد خبر: ۱۳۱۲۵۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۳۰
معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی با اشاره به اینکه منابع ریالی شعب بانک‌های کشور طبق روال عادی تامین می‌شود گفت: در رابطه با پول رسانی و توزیع پول، هیچ مشکلی وجود ندارد.
کد خبر: ۱۳۱۲۵۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۹
مدیر روابط عمومی بانک مرکزی با اعلام اینکه شبکه بانکی پایدار بوده و به فعالیت خود ادامه می دهد، گفت: در هفته آینده ۵۰ درصد شعب منتخب بانک ها در شهر تهران فعال هستند.
کد خبر: ۱۳۱۲۵۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۹
از آنجا که در هفته جاری بسیاری از بازار‌ها با کاهش فعالیت روبه‌رو بوده‌اند و بخش‌هایی از چرخه اقتصادی دچار کندی شده، فشار مالی ناشی از سررسید اقساط بانکی می‌تواند مشکلاتی برای صاحبان کسب و کارها ایجاد کند.
کد خبر: ۱۳۱۲۲۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۸
طبق اعلام بانک مرکزی ، روز گذشته محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی به منظور تقویت ذخایر کالاهای اساسی کشور دستور تخصیص معادل یک میلیارد دلار ارز برای تامین واردات کالاهای اساسی را صادر کرد.
کد خبر: ۱۳۱۱۶۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۴