کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
معاون اول رئیس‌جمهور مصوبه‌ای را ابلاغ کرد تا سرمایه‌گذاران خارجی بتوانند شمش استاندارد طلا را وارد کشور و در بورس کالا یا مرکز مبادله ارز و طلا عرضه کنند و پس از گذشت حداقل یک سال اصل سرمایه و سود خود را حتی به‌صورت شمش از ایران خارج نمایند.
کد خبر: ۱۳۳۱۳۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۷
محدودیت‌گذاری اخیر بانک مرکزی در معاملات رمزارز، به جای مدیریت بازار، نگرانی‌ها از گسترش معاملات غیرشفاف و شکل‌گیری بازار سیاه را افزایش داده است.
کد خبر: ۱۳۳۱۱۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۷
سخنگوی مرکز مبادله ایران از برگزاری هشتاد و ششمین حراج سکه طلا در روز چهارشنبه (۹ مهرماه) خبر داد و گفت: متقاضیان می‌توانند برای شرکت در این حراج تا روز سه‌شنبه (۸ مهر) نسبت به واریز وجه اقدام کنند.
کد خبر: ۱۳۳۱۱۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۶
بازارساز برای کنترل قیمت دلار در بازار در حال انجام اقدامات متعددی است. از تزریق ۵۰۰ میلبون دلار به بازار تا آغاز به کار تالار دوم در مرکز مبادله. همزمان امکان آزادسازی ارز تا سقف ۱۰۰ هزار دلار برای تولیدکنندگان نیز فراهم می‌شود. کارشناسان معتقدند این اقدامات می‌تواند نرخ ارز را در کوتاه‌مدت کنترل کند.
کد خبر: ۱۳۳۱۱۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۶
بر اساس این بخشنامه امکاناتی فراهم می شود که به موجب آن شهروندان می توانند حساب های مازاد خود که نیازی به آن ندارند را بدون نیاز به مراجعه حضوری به شبکه بانکی ببندند و از مانده های احتمالی حساب مازاد در حساب های در دسترس و دارای ابزارپرداخت استفاده کنند.
کد خبر: ۱۳۳۰۹۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۵
عملکرد بانک پاسارگاد در سال گذشته با جهش هزینه‌ها، افزایش بدهی‌های بین‌بانکی و رشد خیره‌کننده مطالبات مشکوک‌الوصول همراه بوده است؛ در حالی که بخش عمده تسهیلات کلان این بانک همچنان بدون بازگشت باقی مانده و خبری از شفافیت در انتشار آمار بدهکاران نیست!
کد خبر: ۱۳۳۰۶۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۵
اختصاصی تابناک؛
با آنکه دولت وعده کاهش یا ثبات قیمت گوشت قرمز را وعده داده بود، اما افزایش قیمت‌ها وعده‌های دولت را بی اعتبار کرد؛ این درحالی است که تولیدکنندگان و واردکنندگان گوشت قرمز دست به افشاگری‌هایی زده‌اند که قصور بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی را بیش از پیش عیان می‌کند.
کد خبر: ۱۳۳۰۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۳
مدیر روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد: با برنامه‌ریزی انجام شده و در راستای رفع نیاز متقاضیان، اجرای دو طرح پیش‌فروش و حراج انواع قطعات سکه بانک مرکزی ، هفته آینده انجام می‌شود.
کد خبر: ۱۳۳۰۴۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۲
رئیس‌کل بانک مرکزی با تأکید بر حمایت پایدار از نرخ‌های ۲۸۵۰۰تومانی و مرکز مبادله اعلام کرد: در برابر فعال‌سازی اسنپ‌بک سیاست ارزی بدون تغییر ادامه خواهد یافت؛ همزمان افزایش حراج و پیش‌فروش سکه و تزریق گسترده شمش برای مدیریت بازار طلا در دستور است.
کد خبر: ۱۳۳۰۴۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۲
بانک مرکزی در چهار مرحله اخیر پیش‌فروش سکه، نرخ‌هایی به‌مراتب پایین‌تر از بازار آزاد اعلام کرده، اما تنها چند هفته بعد، قیمت‌ها در بازار آزاد جهش کرده‌اند. مرور این روند نشان می‌دهد پیش‌فروش‌ها نه‌تنها ابزار کنترل بازار نبوده، بلکه به نظر می رسد سیگنالی سودآور برای دارندگان نقدینگی‌های سنگین تبدیل شده‌اند.
کد خبر: ۱۳۳۰۰۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۱
دبیرکل شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه دولتی اعلام کرد: بانک‌ها فقط مجاز به گرفتن حداکثر یک ضامن یا سفته برای وام ازدواج و فرزندآوری هستند.
کد خبر: ۱۳۳۰۰۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۱
ادعای غیبت یا بازداشت مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک، که در فضای مجازی مطرح شد، با واکنش مستقیم «ماهیار» در گفتگو با تابناک همراه شد.
کد خبر: ۱۳۲۹۸۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰
برنامه پیش‌فروش انواع قطعات سکه طلا با ضرب سال ۱۳۸۶ و سررسید ۳۰ دی‌ماه ۱۴۰۴ به‌زودی از سوی بانک مرکزی اجرایی می‌شود. مسئولان بانک مرکزی می گویند: این طرح، بخشی از سیاست‌های عرضه منظم طلا برای مدیریت تقاضا و کنترل نوسانات قیمتی در بازار است.
کد خبر: ۱۳۲۹۸۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰
سخنگوی مرکز مبادله ایران از آغاز تحویل فیزیکی ۷۱ هزار قطعه سکه به خریداران خبر داد و گفت: ۳۲۶ هزار قطعه سکه در نیمه نخست امسال وارد بازار شد.
کد خبر: ۱۳۲۹۸۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰
رئیس سازمان امور اداری و استخدامی با اشاره به جزئیات بازگشت ساعت کاری ادارات، مدارس و بانک ها به حالت قبل از اول مهر، ساعت آغاز به کار بانک‌ها از ابتدای مهرماه را ساعت ۷:۳۰ اعلام کرد.
کد خبر: ۱۳۲۹۷۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰
دستورالعمل ناظر بر «حساب امانی» و خدمات بانکی مرتبط با آن پس از تصویب هیئت عامل بانک مرکزی با هدف تنظیم‌گری، ارتقای شفافیت و انضباط بخشی در فرآیند نگهداری وجوه به شبکه بانکی ابلاغ شد.
کد خبر: ۱۳۲۹۰۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۶
رئیس اتاق ایران و چین در گفتگو با تابناک؛
رئیس اتاق ایران و چین شرط تک‌نرخی شدن ارز را خانه‌تکانی در تفکر حاکمیت اقتصادی دانست و تصریح کرد تا زمانی که یارانه‌ها در تولید و صادرات شفاف نشود و همه تقاضا‌ها و عرضه‌ها به یک بازار منتقل نشود، نرخ ارز واحد در ایران شکل نمی‌گیرد.
کد خبر: ۱۳۲۸۶۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۵
کلید ماندگاری حذف صفرها
یک اقتصاددان در رابطه با موضوع حذف چهار صفر از پول ملی گفت: بی شک بدون کنترل تورم و مهار آن طی سال‌های بعدی دوباره چند صفر به قیمت کالاها اضافه و ارزش پول ملی دوباره با کاهش روبرو می‌شود. بنابراین مسئله اصلی کنترل و مهار تورم است.
کد خبر: ۱۳۲۸۷۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۵
صمصامی نماینده مجلس، حضور مدیران فاقد تخصص در بانک مرکزی را «فاجعه در عرصه تصمیم‌گیری اقتصادی کشور» توصیف کرده و نسبت به پیامدهای آن برای ارزش پول ملی و اقتصاد کشور هشدار داده است.
کد خبر: ۱۳۲۸۴۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۳
کاهش صادرات غیرنفتی و ادامه مشکلات تولید، همزمان با سیاست‌های سختگیرانه ارزی بانک مرکزی ، زنگ خطر ناترازی ارزی را به صدا درآورده و ضرورت تصمیم‌گیری فوری دولت و دستگاه‌های مسئول را بیش از پیش نمایان کرده است.
کد خبر: ۱۳۲۸۱۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۳