کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسیها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل میشود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و یا شهرداریها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکتهای دولتی (۵) و شهرداریها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد براتها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولتهای خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانکهای خارج و یا نگاهداری حساب بانکهای داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانکهای داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفتهاند عبارت اند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطافپذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفتهاست.
تعیین نرخ سود سپرد هها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بودهاست.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بودهاست.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبودهاست.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمانها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
بانک مرکزی اعلام کرد: ۶ میلیارد و ۵۲۳ میلیون دلار برای کالاهای اساسی و دارو با نرخ ۲۸۵۰۰ تومان تأمین شده است.
کد خبر: ۱۲۵۸۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۰
عدم شفاف سازی بانک مرکزی صدای عضو هیئت رئیسه مجلس را درآورد.
کد خبر: ۱۲۵۸۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
رئیس کمیسیون اصل نود مجلس در نامهای به رئیس بانک مرکزی خواستار برخورد با بانکهای متخلف در دریافت تضامین از متقاضیان تسهیلات ازدواج و فرزندآوری شد.
کد خبر: ۱۲۵۸۳۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
بررسیها نشان میدهد نرخ بهره بین بانکی در هفتهی منتهی به ۱۴ شهریور همچنان صعودی بوده و در کانال ۲۳.۷ درصد باقی مانده است.
کد خبر: ۱۲۵۷۹۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۶
شرکتی که ۴۹ فقره وام گرفته!
بررسی صورت مالی بانک پاسارگاد نشان میدهد این بانک، هزار میلیارد تومان وام بانکی به شرکتی داده که بررسیها تابناک نشان داد رد پای این شرکت به یک هلدینگ خاص میرسد!
کد خبر: ۱۲۵۷۴۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۹
اطلاعیه بانک مرکزی درباره تسریع و تسهیل در پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری و جبران عقب ماندگی سهمیه مقرر ابلاغ شد.
کد خبر: ۱۲۵۷۴۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۳
مخفی کاری در ساختمان شیشهای میرداماد
انتشار آمار تسهیلات بیش از ۹۱ هزار میلیارد تومانی بانکها به کارکنان شان در سال گذشته قابل تقدیر است، اما سوال اینجاست که چرا رئیس کل بانک مرکزی صحبتهای تیرماه سال گذشته را فراموش کرده و خبری از آمار تسهیلات دریافتی کارمندان بانک مرکزی نیست؟
کد خبر: ۱۲۵۷۴۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۶
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس درباره روند توزیع وامهای نجومی بین کارکنان بانکی و این وضعیت نابرابر دسترسی به وام بین مردم اظهار داشت: رییس کل بانک مرکزی و مدیرعامل چند بانک به کمیسیون اقتصادی مجلس فراخوانده میشوند تا در این باره توضیحاتی دهند. به طور قطع بانک مرکزی باید به سمت و سویی برود که توزیع وام بین کارکنان بانکی قاعدهگذاری کند و باید سقف وام پرداختی به کارکنان بانکی مشخص شود.
کد خبر: ۱۲۵۷۲۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۲
بانک مرکزی در جدیدترین گزارش تحولات بازار مسکن شهر تهران از رشد 1.8 درصد میانگین قیمت مسکن و جهش 5.2 درصدی تورم بازار اجاره در تیرماه امسال خبر داد.
کد خبر: ۱۲۵۷۱۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۱
گزارش یک دورهمی در نظام بانکی
بانک مرکزی اعلام کرده است مجموع تسهیلات پرداختی به کارکنان، مدیران و اعضای هیئت مدیره بانکها در سال گذشته، به بیش از ۹۱ هزار و ۵۹۸ میلیارد تومان رسیده است. رقمی که به ازای هر کارمند بانک، چند صد میلیون تومان برآورد میشود.
کد خبر: ۱۲۵۶۸۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۰
معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: در سال گذشته سه موسسه اعتباری که در زمره موسسات اعتباری ناسالم و غیر قابل احیا بود، شناسایی و منحل شد.
کد خبر: ۱۲۵۶۷۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۹
به گفته رییس سازمان توسعه تجارت ایران بانک مرکزی مجوز واردات خودرو با (ارز سپرده خود) را علاوه بر خودروی برقی برای سایر خودروها نیز صادر کرده است.
کد خبر: ۱۲۵۶۶۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۹
شرایط ثبت نام و دریافت تسهیلات ازدواج چیست، مبلغ آن چقدر است و چگونه میتوان وام ازدواج را دریافت کرد؟ آیا وام ازدواج غیرنقدی شده است؟
کد خبر: ۱۲۵۶۵۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۸
تابناک بررسی کرد
تا پایان فصل بهار، بیش از ۱۴۳ هزار میلیارد تومان اسکناس و مسکوک در دست مردم بوده است که این عدد ۱.۷ درصد از پول در نقدینگی است، اما در مقایسه با پایان سال قبل ۲.۲ درصد کمتر است.
کد خبر: ۱۲۵۶۳۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۸
عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: بانک مرکزی نامه اعطای وام جدید ۸۰۰ میلیون ساخت مسکن شهری را ابلاغ کند.
کد خبر: ۱۲۵۶۳۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۷
بانک مرکزی با تامین ارز خودروهای برقی از محل سپرده خود موافقت کرد.
کد خبر: ۱۲۵۶۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۶
فرزین: بانکهایی که کفایت سرمایه لازم را ندارند منحل میشوند
بانک پارسیان با سرمایه ۱۵ هزار و ۶۳۴ میلیارد تومانی، بیش از ۷۹ هزار و ۲۶۰ میلیارد تومان به بانکها و سایر موسسات اعتباری، بدهکار است و مجموع بدهی این بانک تا پایان خردادماه به ۴۷۲ هزار و ۶۴۲ میلیارد و ۳۰۹ میلیون تومان رسیده است.
کد خبر: ۱۲۵۶۱۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۹
انتظار افزایش بیشتر قیمت طلا به دلیل عدم اطمینان ژئوپلیتیکی، تقاضا از سوی بانکهای مرکزی و کاهش نرخ بهره بعید نیست.
کد خبر: ۱۲۵۶۰۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۶
بانک مرکزی در واکنش به گزارش تابناک، سرانجام گزیده آمارهای اقتصادی را بهروزرسانی کرد، اما بدون توجه به حبس آمار تورم در سال ۱۴۰۲، این شاخص مهم اقتصادی را همچنان مخفی نگه داشته است.
کد خبر: ۱۲۵۵۹۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۶
ارائه خدمات مالی از سوی شرکتهای کارگزاری به مشتریان با بهرهگیری از زیرساختهای شبکه بانکی و در قالب کارتهای متصل به شبکه شتاب و یا هر طرح و محصول دیگری، موقتاً متوقف شده است.
کد خبر: ۱۲۵۵۶۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۳
