کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
بانک مرکزی ، آیین‌نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان بانک‌ها و شرکت‌های وابسته آن‌ها را ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۱۷۹۰۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۳
در صورت مسدودسازی بخشی از مبلغ چک در حساب جاری صادرکننده آن توسط سامانه محچک، این شخص می‌تواند با واریز مبلغ کسری چک نسبت به رفع سوءاثر چک اقدام کند.
کد خبر: ۱۱۷۸۹۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۳
معاون نظارت بانک مرکزی ضمن تأکید بر ضرورت اصلاح مدل کسب وکار بانک‌ها گفت: براساس مدل کملز بانک‌ها را براساس بیش از ۴۰ شاخص رتبه بندی کردیم و در سال جاری نیز این مدل به کارملز ارتقا یافته و میزان رعایت مقررات نیز به مدل قبلی اضافه شده است.
کد خبر: ۱۱۷۸۹۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۳
رئیس کل بانک مرکزی:
فرزین گفت: موضوع نرخ ارز، همه را نگران کرده، البته در هفته‌های اخیر کاهش یافته است. نوسان نرخ ارز به سایر بازار‌ها علامت می‌دهد و باعث بی‌ثباتی می‌شود. رابطه نرخ دلار در بازار غیررسمی و سکه ۹۰ درصد، با مسکن شهر تهران ۶۱.۵ درصد و با خودرو‌های خارجی ۶۵ درصد است
کد خبر: ۱۱۷۸۷۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۲
بانک مرکزی در بخشنامه ای به شبکه بانکی با تاکید بر اهمیت و اولویت وام ازدواج و ضرورت تعیین تکلیف متقاضیان در صف دریافت این تسهیلات در سال جاری و سال قبل، «بسته نظارتی - اعتباری تسهیل و تسریع در پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج» را ابلاغ کرد.
کد خبر: ۱۱۷۸۶۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۱
دریافت کارمزد از تراکنش‌های خرید از ۴ تیر اجرایی خواهد شد. در این مرحله نانوایی‌ها و سوپرمارکت‌ها مشمول این کارمزد نخواهند شد.
کد خبر: ۱۱۷۸۶۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۱
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با تمجید از تصمیم شورای عالی هماهنگی سران قوا برای تفویض اختیار مدیریت بازار ارز به بانک مرکزی گفت: یکی از دلایل کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر، مدیریت یکپارچه بانک مرکزی در بازار است.
کد خبر: ۱۱۷۸۶۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۱
بر اساس گزارش بانک مرکزی نرخ بهره بین بانکی برای سومین هفته متوالی کاهش یافت.
کد خبر: ۱۱۷۸۵۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۰
فرزین بخشی از کاهش تورم تولیدکننده را ناشی از مدیریت منابع و مصارف ارزی و جلوگیری از درگیر شدن نظام تولیدی با تنش‌های ارزی دانست و پیش‌بینی کرد، با تداوم سیاست‌های حمایتی بانک مرکزی ، شاهد کاهش هزینه‌های تولیدکنندگان در ماه‌های آینده خواهیم بود.
کد خبر: ۱۱۷۸۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۸
روابط عمومی بانک مرکزی ادعای نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس مبنی بر اینکه کارکنان یک بانک ۱۱ بار وام قرض‌الحسنه دریافت کرده‌اند را تکذیب کرد.
کد خبر: ۱۱۷۸۳۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۸
بانک مرکزی به مردم درباره وجود دلارهای تقلبی در بازار غیررسمی هشدار داد و تأکید کرد: مردم برای انجام امور و مصارف ارزی، صرفاً به شعب ارزی بانک ها و صرافی های مجاز مراجعه کنند.
کد خبر: ۱۱۷۸۲۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۷
بانک مرکزی به مردم درباره وجود دلارهای تقلبی در بازار غیررسمی هشدار داد و تاکید کرد: هموطنان به منظور جلوگیری از به خطر افتادن اموال و دارایی‌های خود، برای انجام امور و مصارف ارزی صرفاً به شعب ارزی بانک‌ها و صرافی‌های مجاز مراجعه کنند.
کد خبر: ۱۱۷۸۲۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۷
رئیس‌کل بانک مرکزی در دیدار با کریستالینا جورجیِوا رئیس صندوق بینالمللی پول بر تداوم اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی به رغم تحریم‌های آمریکا تاکید کرد.
کد خبر: ۱۱۷۷۶۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۲
پس از چند دهه؛
رئیس صندوق بینالمللی پول گفت: این نشست آغاز دوباره از سرگیری تعاملات بانک مرکزی ج.ا.ا با صندوق بینالمللی پول است و می‌تواند به ارائه تصویری مثبت از اقتصاد ایران بینجامد.
کد خبر: ۱۱۷۷۶۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۲
رئیس‌کل بانک مرکزی ایران در واشنگتن:
فرزین با اشاره به بهبود شاخص‌های اقتصادی کشورمان در دو سال گذشته به رغم تشدید تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا، خواستار حمایت این صندوق از برنامه‌های تقویت بانکداری بین‌الملل به منظور ارتقا و گسترش روابط اقتصادی و تبادلات تجاری با کشور‌های مختلف شد.
کد خبر: ۱۱۷۷۵۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۱
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
در روزهای اخیر، رئیس مجلس در نامه‌ای به رئیس جمهور از ابطال مصوبه هیئت وزیران مبنی بر تثبیت نرخ ارز و تعیین نرخ تسعیر ارز جهت شرکت‌های پالایش نفت و پتروشیمی توسط بانک مرکزی خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۶۹۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۷
تمدید یکساله اختیارات بانک مرکزی برای تعیین تکلیف برخی موسسات مالی و اختیارات این بانک برای مدیریت نوسانات بازار ارز از جمله موضوعات جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا بود.
کد خبر: ۱۱۷۶۹۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۷
سقف تسهیلات ساخت مسکن در همه شهر‌های کشور به ۵۵۰ میلیون تومان افزایش یافت.
کد خبر: ۱۱۷۶۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
نرخ بهره بین بانکی در هفته‌ای که گذشته با کاهش اندک ۰.۰۱ واحد درصدی مواجه شده است. به این ترتیب، نرخ مذکور که دو هفته اخیر را صعودی سپری کرده و حتی رکورد تازه‌ای از خود به‌جا گذاشته بود، به رشد خود پایان داد. در نتیجه میانگین موزون نرخ بهره بین بانکی در پایان این هفته به ۲۳.۷۵ درصد رسید.
کد خبر: ۱۱۷۶۸۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۶
پنجاه و یکمین جلسه هیأت مدیره اتحادیه پایاپای آسیا؛
محور اصلی اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا، دلار زدایی و کاهش وابستگی به ارزهای تحت سلطه است. به گفته معاون اول رئیس جمهور: تاکنون دلار، مهم‌ترین اهرم ابرقدرتی و توان تحریمی آمریکا بوده که اکنون زنگ خطر تضعیف این اهرم قدرتمند به صدا درآمده است.
کد خبر: ۱۱۷۶۵۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۳
