کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
نسخه جدید ارزی توسط بانک مرکزی
با آغاز سال جدید، مشاهدات میدانی از صرافی‌ها نشان از تغییراتی در سازوکار عرضه ارز با در نظر گرفتن کارت ملی به متقاضیان دارد. در این میان، با دستور رئیس کل بانک مرکزی ، نرخ تسعیر ارز برای خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها نیز معادل هر دلار ۲۸۵۰۰ تومان اعلام شد.
کد خبر: ۱۱۶۹۷۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۴
نرخ سود بین بانکی با ثبت عدد ۲۳.۳۶ درصد رکورد جدیدی را نسبت به هفته‌ها و سال گذشته به ثبت رساند.
کد خبر: ۱۱۶۹۷۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۴
بر اساس آخرین بخشنامه ابلاغ شده بانک مرکزی شرایط دریافت تسهیلات فرزندآوری در سال ۱۴۰۲ اعلام شد و بر این اساس شرایط برای فرزند اول، دوم و بیشتر از آن تفاوتی ندارد و فقط مبلغ آن بیشتر خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۶۹۵۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۲
سفیر ایران در اتریش مطرح کرد؛
سفیر ایران در اتریش تاثیر و نقش «نظر مستقل» دکتر ممتاز، قاضی اختصاصی ایران در رابطه با عدم پذیرش استدلال های دیوان در خصوص خواسته مربوط به بانک مرکزی را شایسته توجه دانست.
کد خبر: ۱۱۶۹۴۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۱
در حالی که در روزهای اخیر کانون صرافان با انتشار نامه‌ای اعتراضی با تیتر «راه بانک مرکزی به ترکستان است!» خطاب به رئیس جمهور از سیاست‌های بانک مرکزی انتقاد و گلایه داشتند، امروز بانک مرکزی نسبت به ادعا‌های مطرح در این نامه واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۱۶۹۳۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۰
ابلاغ دستورالعمل تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری توسط بانک مرکزی
در هفتمین روز از بهار ۱۴۰۲، بخشنامه تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری مطابق با قانون بودجه سال ۱۴۰۲ توسط بانک مرکزی برای اجرا به شبکه بانکی ابلاغ شد.
کد خبر: ۱۱۶۹۰۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۷
زاهدی عنوان کرد
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی گفت: رشد نقدینگی، کسری بودجه و استقراض از بانک مرکزی ، دلال بازی در حوزه‌های مختلف، درآمدها(حقوق های) نجومی و ... از جمله علل تورم هستند.
کد خبر: ۱۱۶۸۹۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۵
قاضی آمریکایی در حکمی بانک مرکزی ایران را به پرداخت۱.۶۸ میلیارد دلار غرامت به اعضای خانواده کشته شدگان بمب گذاری ۱۹۸۳ لبنان محکوم کرد.
کد خبر: ۱۱۶۸۷۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۳
سرپرست بانک ملی گفت: باقیمانده حقوق اسفندماه فرهنگیان پرداخت شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۵۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۱
فرزین گفت: با سفر انجام شده به امارات برای تسهیل مبادلات تجاری ایران و امارات و گشایش جدیدی که در عراق به وجود می‌آید، وضع بازار ارز در سال جدید بهتر خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۵۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۹
رئیس کل بانک مرکزی گفت: با گشایشی که در سفر امارات برای تسهیل مبادلات تجاری دو کشور با استفاده از ارز درهم به وجود آمد و گشایش جدیدی که در عراق به وجود می‌آید، حتماً وضعیت بازار ارز نیما و بازار مبادله در سال جدید بهتر خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۵۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۹
بیانیه مهم بانک مرکزی در آخرین روز کاری سال
مذاکرات فشرده تیم بانک مرکزی با کشورهای عربستان و امارات و هم افزایی عملیاتی دستگاه دیپلماسی با تیم اقتصادی دولت، نتایج مثبتی در ارتباطات بین بانکی و حصول نتایج ملموس ایفا کرده است.
کد خبر: ۱۱۶۸۴۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۸
نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی در گزارشگری مالی منتهی به اسفند ۱۴۰۱ برای هر یورو معادل ۲۶۵۰۰۰ ریال و برای هر دلار آمریکا معادل ۲۵۰۰۰۰ ریال و سایر اسعار بر مبنای نرخ برابری آن به یورو تعیین شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۲۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۷
تصمیم مهم در روزهای پایانی سال
نرخ تسعیر اقلام پولی دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی در گزارشگری مالی منتهی به اسفندماه ۱۴۰۱ برای هر یورو معادل ۲۶۵،۰۰۰ ریال و برای هر دلار آمریکا معادل ۲۵۰،۰۰۰ ریال و سایر اسعار بر مبنای نرخ برابری آن به یورو تعیین شد.
کد خبر: ۱۱۶۸۲۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۷
فرزین ابراز امیدواری کرد: با راه اندازی این طرح‌ها و ارائه اطلاعات فعالان اقتصادی به نظام تصمیم سازی در عین حفظ محرمانگی اطلاعات، بستر مناسب برای سالم سازی اقتصاد فراهم شود.
کد خبر: ۱۱۶۸۰۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۴
تحقق رشد اقتصادی ۳.۷ درصدی در نه ماهه سال ۱۴۰۱ در امتداد رشد اقتصادی ۴.۴ درصدی سال ۱۴۰۰، حکایت از روند رو به بهبود فعالیت‌های اقتصادی در کشور به رغم تداوم تحریم‌های اقتصادی دارد.
کد خبر: ۱۱۶۷۸۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۳
بانک مرکزی رشد اقتصادی در ۹ ماهه امسال را ۳.۷ درصد اعلام کرد.
کد خبر: ۱۱۶۷۷۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۳
بانک مرکزی امروز، یکشنبه (۲۱ اسفند)، نرخ رسمی ۴۶ ارز را اعلام کرد که بر اساس آن نرخ همه ارزها نسبت به روز گذشته تغییری نداشت.
بانک مرکزی امروز نرخ هر دلار را ۴۲ هزار ریال، پوند را ۵۰ هزار و ۵۷۷ ریال و یورو را ۴۴ هزار و ۷۶۰ ریال اعلام کرد.
کد خبر: ۱۱۶۷۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۱
میانگین تورم ۴ ساله در سال ۱۴۰۱ پس از جنگ جهانی دوم بی‌سابقه بوده است. بر اساس میانگین متحرک چهارساله، شرایط فعلی اقتصاد ایران، پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، دومین جهش تورمی تاریخ اقتصاد ایران است. درواقع علی رغم هر سقفی که تورم در دوره‌های مختلف داشته، ماندگاری تورم بالا برای ۴ سال پیش از این سابقه نداشته است.
کد خبر: ۱۱۶۷۵۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۱
شواهد از گشایش قریب الوقوع در روابط بانکی ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس حکایت دارد.
کد خبر: ۱۱۶۷۳۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۰
