کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کد خبر: ۱۱۸۹۸۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۵
کمیسیون اقتصادی، بازرگانی و اداری مجمع تشخیص مصلحت نظام، موضوع ماده ۱۸ طرح بانک مرکزی را بررسی کرد.
کد خبر: ۱۱۸۹۷۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۵
بانک مرکزی در بخش‌نامه‌ای جدید واردکنندگانی که کالای اساسی را با نرخ 28 هزار و 500 تومان وارد می‌کنند، اما تخلف قیمت‌گذاری دارند را نقره داغ کرد.
کد خبر: ۱۱۸۹۳۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۲
قیمت طلای جهانی با توجه به نشست جکسون هول، نزدیک به پایین‌ترین حد خود در ۵ ماه گذشته رسید.
کد خبر: ۱۱۸۸۸۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۳۰
بانک مرکزی اعلام کرد: طرح این مطلب که «پایین آمدن نرخ رشد نقدینگی در ماههای اخیر از طریق پرداخت سپرده قانونی بیشتر در میان مدت قابل دوام نیست»، صحیح نبوده و از روند اخیر کل های پولی نمی توان چنین مواردی را برداشت کرد.
کد خبر: ۱۱۸۸۵۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۸
رئیس کل دیوان محاسبات کشور از صدور رای و حکم قطعی برای تعدادی از مدیران سابق بانک مرکزی خبرداد.
کد خبر: ۱۱۸۸۵۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۸
به دنبال انتشار اخبار نادرست درباره انحلال یکی از بانک‌های خصوصی، بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای ضمن رد این شایعه، توضیحاتی درباره ساماندهی بانک‌های ناتراز ارایه کرد.
کد خبر: ۱۱۸۸۴۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۷
بررسی جزئیات آزادسازی منابع ارزی بلوکه‌شده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۲ بانک کره جنوبی حاکی از پیچیدگی‌های فنی قابل توجه می‌باشد.
کد خبر: ۱۱۸۸۲۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۶
چالشی به نام واردات خودرو!
روند لاک پشتی واردات خودرو به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد، مسئولان عجله‌ای برای واردات ندارند و یا شاید با توجه به مشکلات ارزی، دست به عصا شده اند. این در حالی است که تا چند روز دیگر، آیین نامه ورود خودرو‌های کارکرده نیز نهایی و ابلاغ خواهد شد.
کد خبر: ۱۱۸۷۹۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۴
سوالات متداول و پاسخ‌های مرتبط در زمینه نحوه ثبت‌نام و دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج منتشر شد.
کد خبر: ۱۱۸۷۸۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۴
وام اربعین امسال ۱۰ میلیون تومان و از نوع مرابحه بوده و چون قابلیت خرید نقدی و فروش نسیه را دارد، نمی‌توان به آن ایراد فقهی گرفت.
کد خبر: ۱۱۸۷۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۲
رئیس کل بانک مرکزی در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی از آزادسازی همه منابع ارزی ایران در کره جنوبی خبر داد و گفت: این منابع بصورت پرداخت بانکی جهت خرید کالاهای غیرتحریمی استفاده می‌شود.
کد خبر: ۱۱۸۷۵۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۱
رئیس کل بانک مرکزی ایران توضیح داد؛
فرزین گفت: متاسفانه نزدیک به ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی کشورمان طی سال‌های پایانی دهه ۹۰ بصورت وون به بانک‌های کره جنوبی واریز شده بود و به آن هم، هیچ سودی تعلق نمی‌گرفت و نزدیک به یک میلیارد دلار آن با کاهش ارزش برابری مواجه شد.
کد خبر: ۱۱۸۷۴۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۱
محسن علیزاده، عضو کمیسیون اقتصادی در مجلس، در گفتگو با تابناک بیان کرد:
انحلال کانون صرافان با واکنش‌های متعددی همراه بود. در همین زمینه محسن علیزاده، عضو کمیسیون اقتصادی در مجلس، به گفتگو با تابناک پرداخت و این تصمیم را ناشی از تعارض منافع مدیران بانک مرکزی دانست.
کد خبر: ۱۱۸۷۰۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۲۰
بانک مرکزی در ابلاغیه‌ای تاکید کرد، بانک های عامل باید مراتب تسهیل پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری را فراهم کنند.
کد خبر: ۱۱۸۶۸۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۷
فوتو نیوز تابناک
بانک مرکزی در ابلاغیه‌ای خطاب به مدیران عامل ۹ بانک (بانک‌های ملت، صادرات ایران، رفاه کارگران، گردشگری، اقتصاد نوین، بانک شهر، ایران زمین، پاسارگاد و سامان) با اشاره به شکایت‌های مردمی واصله و نتایج بررسی‌های میدانی انجام شده در این بانک تاکید کرد: بانک‌های عامل باید مراتب تسهیل پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری را فراهم کنند و نباید از متقاضیان این تسهیلات، ضمانت‌های فراتر از حدود قانون طلب کنند. / بانک مرکزی
کد خبر: ۱۱۸۶۸۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۷
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
کارشناس اقتصادی به تابناک گفت: به جای تکیه بر جریمه‌های مالیاتی، راه حل عملی‌تر و تاثیرگذارتر در تعدیل قدرت وام دهی بانک‌های ناسازگار نهفته است؛ به گونه‌ای که بانک مرکزی به عنوان رگولاتور شبکه بانکی صلاحیت اجرای این اقدام را دارد.
کد خبر: ۱۱۸۶۶۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۵
رئیس هیئت پرونده‌ها در وزارت دادگستری لبنان خواستار بازداشت «ریاض سلامه» رئیس سابق بانک مرکزی شد.
کد خبر: ۱۱۸۶۲۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۳
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی اعلام کرد: سامانه استعلام چک‌های درراه، اوایل شهریور راه اندازی شود.
کد خبر: ۱۱۸۶۲۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۲
پاسخ به گمانه زنی‌ها؛
در شرایطی که یکی از ابزار‌های سیاست گذار برای کنترل گردش نقدینگی و تورم، تغییرات نرخ سود بانکی است، گفته‌های اخیر رئیس کل بانک مرکزی ، نشان می‌دهد که تغییر نرخ سود جایی در سمت و سوی تصمیمات نخواهد داشت و تمرکز روی ناترازی بانک‌هاست تا کاهش یابد.
کد خبر: ۱۱۸۶۱۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۲
