کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
بانک مرکزی برای دومین هفته متوالی نرخ بهره بین بانکی را کاهش داد.
کد خبر: ۱۱۹۲۰۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸
در هفته‌های اخیر، سیاست گذار ارزی برانخستین بار اقدام مهمی نمود و بسیاری را نگران کرد که ممکن است بازار ارز در هفته‌های پایانی تابستان با موجی از تقاضا برای دلار مواجه شود؛ اما در نهایت، تقاضای بیش از یک میلیون ایرانی، با ارز دینار پاسخ داده شد و خبری از جهش دلار نبود.
کد خبر: ۱۱۹۲۰۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸
تابناک اقتصادی بررسی کرد؛
باید دید با توجه به آزمون نسبتا موفقیت آمیز بانک مرکزی در راستای جایگزینی دینار به جای دلار برای سفر به عراق در ایام اربعین، این تجربه می‌تواند برای سایر فصول سال و همچنین سایر کشور‌های همسایه (با ارز ملی کشور مقصد) مورد استفاده قرار بگیرد؟
کد خبر: ۱۱۹۱۷۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۶
چرتکه
ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی در دولت حسن روحانی، روایت تکان دهنده از دستور روحانی برای پنهان کردن زیان دهی ۲۰ هزار میلیارد تومانی یک بانک و سوددهی ۱۰ هزار میلیاردی دروغ این بانک برای جلوگیری از ریزش بورس و همچنین دریافت سود و مالیات دولت از محل سود غیرواقعی ده هزار میلیارد تومانی پرده برداشت؛ مسئله‌ای که در نهایت دامن سهامداران را گرفت. در تابناک می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۱۹۱۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۵
جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده جامعه صرافان با دستورات جلسه تصویب اساسنامه جدید و سایر موارد در اختیار مجمع با محوریت افزایش نقش جامعه صرافان با حضور جمع کثیری از صرافان برگزار شد.
کد خبر: ۱۱۹۱۲۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۳
جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده جامعه صرافان با دستورات جلسه تصویب اساسنامه جدید و سایر موارد در اختیار مجمع با محوریت افزایش نقش جامعه صرافان با حضور جمع کثیری از صرافان برگزار شد.
کد خبر: ۱۱۹۱۱۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۲
رئیس‌کل بانک مرکزی طی حکمی، فرشاد محمدپور را به سمت معاون جدید نظارت بانک مرکزی منصوب کرد.
کد خبر: ۱۱۹۰۹۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱
رئیس‌کل بانک مرکزی طی حکمی فرشاد محمدپور را به سمت معاون جدید نظارت بانک مرکزی منصوب کرد.
کد خبر: ۱۱۹۰۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱
معاون وزیر صمت و رییس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: مکانیزم واردات شمش طلا با هدف بازگشت ارز به کشور تسهیل شده و پنج تن شمش طلا در ۲ هفته اخیر وارد کشور شد.
کد خبر: ۱۱۹۰۸۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱
بانک مرکزی
مصباحی مقدم با بیان این که سود علی‌الحساب در قانون عملیات بانکی بدون ربا نیامده بود و در قوانین عملیات بانکی بدون ربا در جهان هم سابقه ندارد، گفت: وضع چنین سودی به‌خودی‌خود شاید مشکلی نداشت، اما بانک‌ها این سود علی‌الحساب را روشی قرار دادند برای بازگشت به قبل از تصویب و اجرای قوانین عملیات بانکی بدون ربا و نتیجه‌اش این شد که فاتحه اجرای این قانون خوانده شد.
کد خبر: ۱۱۹۰۸۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۱
سخنگوی شورای فقهی بانک مرکزی گفت: بر اساس مصوبه شورای فقهی بانک مرکزی قرار است برای تسهیلات قرض الحسنه صرفاً یک‌بار کارمزد دریافت شود.
کد خبر: ۱۱۹۰۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۹
اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، در جلسه عصر امروز چهارشنبه با تشکیل و محدوده وظایف شورای فقهی بانک مرکزی موافقت کردند.
کد خبر: ۱۱۹۰۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۹
با تأیید مجمع تشخیص مصلحت نظام، ترکیب «شورای فقهی بانک مرکزی » مشخص شد.
کد خبر: ۱۱۹۰۳۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۸
سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای به بانک مرکزی پیرامون نحوه ارائه خدمات ارزی به زائران اربعین، خواستار رفع فوری اختلال در سامانه‌های مرتبط شد.
کد خبر: ۱۱۹۰۳۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۸
چشم‌انداز تورم ترکیه به دلیل ارز ضعیف بدتر خواهد شد. نظرسنجی بانک مرکزی این کشور هم نشان می‌دهد که اقتصاد ترکیه به زودی شاهد سریع‌ترین افزایش قیمت در ۲ دهه گذشته باشد.
کد خبر: ۱۱۹۰۲۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
رئیس کل بانک مرکزی:
فرزین گفت: متاسفانه نهادسازی لازم بر اساس بانکداری اسلامی شکل نگرفته است؛ برای نمونه، پرداخت قرض الحسنه که به اعتقاد من برکت نظام بانکی است، باید متناسب با تامین اعتبار باشد.
کد خبر: ۱۱۹۰۱۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
سخنگوی شورای فقهی بانک مرکزی گفت: از سال 97 و بر اساس برنامه ششم توسعه مصوبات شورای فقهی لازم‌الرعایه و الزامی است.
کد خبر: ۱۱۹۰۱۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که یکی از عوامل ناترازی بانک‌ها، دولت‌ها در ادوار مختلف و مجالس هستند که تکالیفی را برای بانک‌ها تعریف می‌کنند که به معنی هدایت اعتبار هم نیست.
کد خبر: ۱۱۹۰۱۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
رئیس جمهور به بانک مرکزی و وزارت اقتصاد ماموریت داد گزارش اجرای دستور وی مبنی بر ضرورت رفع ناترازی بانک‌ها و نیز عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات مسکن را تهیه و ارائه کنند.
کد خبر: ۱۱۸۹۹۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۶
معاون بین الملل بانک مرکزی با بیان اینکه امسال برای اولین بار شاهد کاهش نرخ ارز دینار در بازار غیررسمی در ایام اربعین حسینی بودیم گفت: تاکنون قریب به ۶۷۰ هزار نفر ارز اربعین دریافت کرده اند.
کد خبر: ۱۱۸۹۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۵
