تعجب می‌کنم برخی فعال شدن «مکانیسم ماشه» را کم اهمیت می‌دانند/ نقطه تعادلی بین دیدگاه ایران و آمریکا وجود ندارد
دکتر علی بیگدلی می‌گوید نقطه تعادلی بین دیدگاه ایران و آمریکا در خصوص موضوع غنی سازی اورانیوم وجود ندارد. ایران در حال حاضر تحت فشار یک چهارضلعی متشکل از آمریکا، اروپا، اسرائیل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، بعد از جنگ ایران و اسرائیل/آمریکا، تهران مذاکره جدید با آمریکا را مشروط به دادن تضمین از سوی آمریکا مبنی بر عدم حمله نظامی مجدد کرده است.
از طرف دیگر گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) نیز از روی جمعه سوم مرداد در استانبول ترکیه کلید خوره است و مقرر شده این گفت‌و‌گو‌ها ادامه یابد.
روزنامه وال استریت ژورنال در این زمینه گفته است که مذاکرات ایران و اروپا نه با شکست مواجه شد و نه با یک نتیجه مثبت.
پیش از مذاکرات جمعه هم اعلام شده بود که اروپا سه شرط برای عدم فعال کردن مکانیسم ماشه از ایران دارد. رویترز در این زمینه روز پنج‌شنبه‌شب به نقل از دیپلمات‌ها خبر داده بود که سه کشور اروپایی روز جمعه در استانبول پیشنهاد تمدید ۶ماهه مهلت مکانیسم ماشه را مطرح می‌کنند. این رسانه افزود: «آن‌ها در مقابل، این خواسته‌ها را دارند؛ ورود تهران به مذاکرات با واشنگتن، همکاری کامل با آژانس و ارائه گزارش درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا.»
خبرنگار تابناک در گفت‌و‌گو با دکتر علی بیگدلی استاد دانشگاه شهید بهشتی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه آمده است.
*در طول جنگ و پس از آن، آمریکا به دنبال مذاکره با ایران بوده است. این کشور همچنان بر غنی‌سازی صفر تأکید دارد، در حالی که ایران بر حق غنی‌سازی خود اصرار می‌ورزد. به نظر شما، آیا نقطه تعادلی بین این دو دیدگاه وجود دارد؟
نقطه تعادلی بین این دو دیدگاه وجود ندارد. ایران در حال حاضر تحت فشار یک چهارضلعی متشکل از آمریکا، اروپا، اسرائیل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.
در این میان، موضوع مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) بیش از فشار‌های اسرائیل، ایران را تحت فشار قرار داده است.
اظهارنظر آقای بقایی مبنی بر اینکه این موضوع اهمیتی ندارد و صرفاً سیاسی است، برای من تعجب‌آور است. این مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است.
بر اساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بند‌های ۳۶ و ۳۷ این قطعنامه تصریح می‌کنند که در صورت تخطی هر یک از طرفین از تعهدات خود، سایر کشورها می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کرده و پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهند.
هرچند این موضوع ممکن است از منظر سیاسی برای ایران چندان مهم به نظر نیاید، اما در عمل اهمیت بسزایی دارد. کشور‌های اروپایی با جدیت این موضوع را پیگیری می‌کنند.
وزیر امور خارجه فرانسه، بارو، اعلام کرده است که تا پایان اوت (حدود شش هفته آینده)، اگر ایران پاسخ روشنی ارائه نکند و اجازه ندهد کارشناسان آژانس تأسیسات هسته‌ای را بررسی کنند و گزارش جامعی ارائه دهند، مکانیسم ماشه به‌صورت عملی اجرا خواهد شد.
این فرآیند ممکن است بین ۶۰ تا ۱۰۰ روز طول بکشد تا پرونده به شورای امنیت ارجاع شود. در این بازه زمانی، ایران فرصت دارد تا تصمیم‌گیری کرده و به سه کشور اروپایی پاسخ دهد. اما اگر پرونده به شورای امنیت ارجاع شود و قطعنامه‌ای صادر گردد، تمام شش قطعنامه‌ای که از زمان احمدی‌نژاد علیه ایران وضع شده بودند، مجدداً احیا خواهند شد.
در صورت عدم توافق ایران – که امیدوارم چنین نشود – پرونده ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار خواهد گرفت. این وضعیت بسیار وخیم است، زیرا ایران به‌عنوان کشوری یاغی و تهدیدکننده امنیت بین‌المللی معرفی خواهد شد.
در نتیجه، تمامی کشورها موظف به تحریم ایران خواهند شد، هیچ کشوری اجازه معامله با ایران نخواهد داشت، کشتی‌های ایرانی در دریا‌ها مورد بازرسی قرار خواهند گرفت، پرواز‌های خارجی ایران متوقف خواهد شد و شرایط بسیار دشواری ایجاد خواهد شد.
متأسفانه، به نظر می‌رسد مقامات تصمیم‌گیر ایران در حال حاضر در وضعیتی از بی‌عملی و بلاتکلیفی قرار دارند. این وضعیت در جامعه به شکل یأس و ناامیدی نمود یافته است.
بی‌تحرکی و فقدان تصمیم‌گیری قاطع، فضای جامعه را دچار بلاتکلیفی کرده و این موضوع در سیاست خارجی ما نیز بازتاب یافته است. این بی‌خبری و بی‌اعتمادی، جامعه را با رکود و ناامیدی مواجه کرده است. مقامات باید هرچه سریع‌تر اقدام مؤثری انجام دهند.
*اعلام شده است که در مذاکرات آتی ایران و آمریکا، عمان دیگر به‌عنوان میانجی مطرح نیست و از نروژ و چین نام برده شده است. به نظر شما، دلیل این تغییر چیست؟ آیا آمریکا تمایل دارد چنین امتیازی به چین بدهد و این کشورها را به‌عنوان میانجی در پرونده هسته‌ای ایران بپذیرد؟
به نظر من، چین به دلیل روابط نه‌چندان مطلوب با آمریکا، گزینه مناسبی برای میانجی‌گری نیست. اما نروژ، با توجه به سوابق موفق خود در میانجی‌گری، به‌ویژه در مذاکرات صلح بین فلسطین و اسرائیل، می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد.
با این حال، هنوز توافقی بر سر مکان و جزئیات مذاکرات حاصل نشده است. نکته کلیدی این است که مذاکره باید با هدف حل مشکلات انجام شود، نه صرفاً برای دیدار طرفین.
توصیه من به مقامات تصمیم‌گیر ایران این است که زمان را از دست ندهند و با قاطعیت برای حل این مشکلات اقدام کنند. به نظر من، زمان چانه‌زنی به پایان رسیده و این موضوع بار‌ها به اثبات رسیده است.
*به نظر می‌رسد طرف‌های اروپایی برجام عزم خود را برای فعال کردن مکانیسم ماشه جزم کرده‌اند. ایران نیز اعلام کرده است که در صورت اجرای این مکانیسم، واکنش مقتضی نشان خواهد داد. فعال شدن مکانیسم ماشه چه تأثیری بر آینده مذاکرات هسته‌ای می‌تواند داشته باشد؟
در صورتی که مکانیسم ماشه فعال شود و ایران پاسخ ندهد یا با بازگشت کارشناسان آژانس موافقت نکند، پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع خواهد شد و تحریم‌های پیشین بازخواهند گشت.
ایران اعلام کرده است که در این صورت اقدام متقابل انجام خواهد داد، اما مشخص نیست این اقدام چیست. احتمالاً یکی از گزینه‌ها خروج ایران از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) باشد که اقدامی بسیار خطرناک است.
چنین اقدامی ایران را در موقعیتی مشابه کره شمالی قرار می‌دهد. اما منطقه ما، به دلیل اهمیت ژئوپلیتیکی، اجازه چنین اقدامی را به ایران نمی‌دهد.
اظهارنظر‌های برخی مقامات و نمایندگان مجلس در این باره، نشان‌دهنده عدم آگاهی کافی از مفاهیم علم سیاست است. خروج از NPT تصمیمی بسیار دشوار و غیرمنطقی است.
کره شمالی در انزوای کامل قرار دارد، اما منطقه ما به دلیل اهمیت استراتژیک، اجازه نمی‌دهد ایران به چنین سمتی حرکت کند و به سمت تولید تسلیحات هسته‌ای برود. افرادی که چنین اظهاراتی مطرح می‌کنند، در اشتباه هستند.
گفت‌و‌گو: مهتاب بهرامی آسترکی
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.