کلیات
شبه جزیره میانکاله شبه جزیرهای در منتهیالیهِ جنوبِ شرقیِ دریای خزر، در دوازده کیلومتریِ شمالِ شهرِ بهشهر واقع در زاغمرز استان مازندران ایران میباشد. مساحت آن بیش از شصتوهشت هزار هکتار و ارتفاعِ آن بینِ ۱۵ تا ۲۸متر کمتر از سطحِ دریای آزاد است. میانکاله از سال ۱۳۴۸ به عنوان «منطقه حفاظتشده» تعیین شد و هماکنون با عناوین پناهگاه حیات وحش، تالاب بینالمللی و ذخیرهگاه طبیعی زیستکره تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد.
یکی از دلایل اهمیت میانکاله این است که در تمام سواحل جنوبی دریای خزر هیچ منطقهای جز آن وجود ندارد که محیط طبیعی آن در وضعیتی نسبتاً دستنخورده باقیمانده باشد. تمامی سواحل دیگر بهطور گسترده با ساختوسازهای انسانی همچون جاده، شهر و روستا و کارخانهها دگرگون شدهاند. به همین دلیل سلامتی این منطقه اهمیت بسیاری در حفظ سلامتی کل دریای خزر دارد. سلامتی نسبی میانکاله موجب شده تا تالابها و سواحل این منطقه علاوه بر پرندگان مهاجر، محل تخمگذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر نیز باشد، به ویژه کپور و کفال و ماهیان خاویاری. نزدیک به نیمی از خاویار ایران از آبهای این منطقه صید میشود.
شبه جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله در شمال کشور ایران و جنوب دریای خزر و بین طولهای جغرافیایی ۵۲۲۴۰۸ تا ۵۴۰۲۰۲ شرقی و عرضهای جغرافیای ۳۶۴۶۳۶تا ۲۶۳۶۵۷ شمالی واقع شدهاست. میانکاله از دو محیط آبی با وسعت ۴۵۰۰۰ هکتار شامل خلیج و تالاب میانکاله و خشکی با وسعت ۲۳۸۰۰ هکتار میباشد که ۲/۸ درصد مساحت کل استان مازندران را به خود اختصاص دادهاست. بخش خشکی میان کاله با سیمای دشتی به صورت نوار باریکی از شمال به سواحل جنوب شرقی دریای خزر و از جنوب به آبهای خلیج و تالاب میانکاله محدود میشود. پناهگاه حیات وحش میانکاله در سال ۱۳۴۸ به عنوان منطقه حفاظت شده مصوب شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید سابق گردید و در سال ۱۳۵۳ به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت. همچنین به جهت برخورداری از معیارهای کنوانسیون رامسر در سال ۱۳۵۴ نیز با تالابهای همجوار با وسعت ۱۰۰۰۰۰ هکتار به عنوان یکی از سایتهای کنوانسیون رامسر ثبت گردید و متعاقب آن در سال ۱۳۵۵ به لحاظ وجود میراثهای فرهنگی، آثار و ابنیههای تاریخی و زیبا شناختی موجود به عنوان یکی از ذخیر گاههای زیست سپهر به کمیته برنامه انسان و کره مسکون یونسکو (MAB) معرفی و انتخاب گردید. شبه جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله زیستگاه زمستان گذرانی و جوجه آوری انواع گوناگونی از پرندگان آبزی وکنار آبزی که نزدیک به ۱۰۰ گونه میباشد را شامل میباشد علاوه بر این عرصه خشکی میانکاله زیستگاه مهمی برای گونههای بومی قرقاول خزری ودراج محسوب میشود. بخشآبی میانکاله نیز از جهت اینکه محل تخم ریزی و تکثیر ماهیان بومی و تجاری دریای خزر همانند کپور، کفال، کلمه، سفید و ... میباشد از اهمیت خاصی در حفظ و تداوم ذخایر ماهیان دریای خزر برخوردار است. شبه جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله مامن طیف وسیعی از پرندگان آبزی مهاجر و جوجهآور و حمایت شده از جمله فلامینگو، پلیکان سفید، پلیکان خاکستری، قوی کوچک، قوی گنگ، قوی فریاد کش، اردک سر سفید، غاز پیشانی سفید کوچک، مرگوس بزرگ، سنقر تالابی، عقاب دریایی دم سفید و پرندگان خشکی زی همانند قرقاول خزری، دراج و زنبور خوار محسوب میگردد.
وجه تسمیه
نام میانکاله دگرگونشده نامِ میانقلعه است. در قدیم به این شبه جزیره انجیله و در مقطعی دیگر نیم مردان گفته میشد.
موقعیت جغرافیایی
میانکاله شبهجزیره باریکی است که از شمال با دریای خزر، از جنوب با خلیج باریک و کمعمق گرگان و از غرب با تالاب زاغمرز و مرداب لپوی بهشهر همسایه است. در شرق آن آشوراده قرار دارد که با تنگه باریکی به طول کمتر از یک کیلومتر همسایه بندر ترکمن است. مسیر اصلی ورود به میانکاله جادهایست که از نکا به سمت روستای زاغمرز رفته و با عبور از کنار تالاب زاغمرز به میانکاله میرسد.
مساحت میانکاله در حال حاضر حدود ۶۸ هزار هکتار است، اما در طول تاریخ با توجه به پیشرویها و پسرویهای آب دریای خزر گاهی کمتر و گاهی بیشتر از این بوده و گاه بخشهایی از آن نیز به جزیره یا جزایری تبدیل شدهاند. میانگین ارتفاع میانکاله ۳۰ متر پائینتر از سطح دریاهای آزاد، و میانگین بارندگی سالیانه آن ۷۱۷ میلیمتر است و در اقلیم گرمِ مرطوب تا معتدل قرار گرفتهاست.
در شبهجزیره میانکاله روستا و سکونتگاه دائمی وجود ندارد، اما دامداران در بعضی فصول برای چرای دامهای خود به آن میآیند. مشوراده، میانقلعه، قزل شمالی، قزل مهدی و قواسطل از دامداریها و روستاهای سابق این منطقه هستند. در آشوراده هم فقط کارمندان بندرگاه زندگی میکنند.
تاریخ
در دوران قاجار میانکاله و آشوراده مقر راهزنان و دزدان دریایی ترکمن شده بود که از زمین و دریا به کشتیها و قایقها و روستاهای اطراف حملهور میشدند. پس از آنکه در سال ۱۲۵۴ ه. ق. قیات خان از رهبران ترکمنهای جعفربای به گرگان هجوم آورده و به غارت و گروگانگیری اقدام کرده و سربازان دولت را به دریای خزر انداخت. محمدشاه قاجار که برای سرکوبی آنها به کشتی جنگی نیاز داشت، دست به دامن روسها شد. روسها هم به آشوراده آمده و بدون درگیری جدی با دزدان و راهزنان به توافق رسیده و با توافق ایران به ساخت پادگان نظامی، بیمارستان و خانه پرداختند و پنج کشتی جنگی را در ساحل مستقر کرده و سپس به بهانه حفظ امنیت کشتیهای تجاری خود و این که وضعیت مالکیت آشوراده در هیچیک از معاهدات دو کشور مشخص نشده، در آن ماندگار شدند. در آن دوران آشوراده اهمیت تجاری زیادی داشت، بهطوریکه ترکمنها ۳۰۰ فروند کشتی تجاری در آن داشتند. کشمکش سیاسی و نظامی ایران و روسیه بر سر این جزیره، که در دوران امیرکبیر به اوج خود رسیده بود و گاه به درگیری ترکمنهای حامی ایران و حامی روسیه هم منجر میشد، در نهایت با انقلاب کمونیستی روسیه به پایان رسید و دولت شوروی در قرارداد ۱۹۲۱ متعهد شد تا به اشغال آشوراده پایان دهد.
منطقه حفاظت شده میانکاله
سابقهٔ حفاظت میانکاله به سال ۱۳۴۸ میرسد که به عنوان «منطقه حفاظتشده» تعیین شد. در سال ۱۳۵۴ میانکاله، خلیج گرگان و تالابهای اطراف آن به عنوان یکی از نخستین تالابهای بینالمللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و در همان سال درجه حفاظتی آن به «پناهگاه حیات وحش» ارتقاء داده شد و یک سال بعد نیز یونسکو آن را به عنوان «ذخیرهگاه طبیعی زیستکره» اعلام کرد.
ارزش زیستمحیطی این منطقه بیشتر به دلیل حضور حدود ۲۰۰ گونه پرنده است. اغلب آنها از پرندگان مهاجر هستند که برای زمستانگذرانی به میانکاله میآیند. البته به علت وجود پوششهای درختچهای و امنیت کافی، محل زیست دائمی قرقاول خزری و دراج نیز میباشد.
از آنجایی که احداث خدمات در این منطقه میتواند به محیط زیست این زیستگاه آسیب وارد کند، مکانهای انتخاب شده برای خدمات اکوتوریستی باید طبق مطالعاتی باشد که بتواند با کاهش هزینههای احداث (مانند نزدیکی به راههای دسترسی و خدمات آب و برق) و نیز با کاهش آسیبپذیری محیط زیست (در محل گونههایی با کمترین خطر آسیبپذیری بر اساس لیست قرمز) منطبق شود. توسعه تسهیلات اکوتوریستی در نقاطی باید صورت گیرد که مطابق با دید کارشناسی بوده و از لحاظ هزینه – فایده اقتصادی و مطابق ملاحظات زیستمحیطی باشد.
تالاب بینالمللی
تالاب میانکاله بخشی از این شبه جزیره است و در سوی باختر آشوراده قرار دارد. این تالاب اولین تالاب بینالمللی ثبت شده در فهرست تالابهای کنوانسیون رامسر است. در این تالاب که ۱۰۰ هزار هکتار مساحت دارد ۴۰ گونه پرنده زندگی میکنند. زمینهای آن مجموعهای از شنزارهای ساحلی، زمینهای باتلاقی، آبگیرها، مرداب جنگلی با پوشش درختچههای گز، جنگل انارستان، بوتههای تمشک و زمینهای پست و گره افتاده هستند.
حیات وحش
میانکاله در گذشته از طبیعتی بسیار باشکوهتر و غنیتر از امروز برخوردار بود و علاوه بر پرندگان پرشمار یکی از بهترین زیستگاههای پستانداران بزرگ ایران از جمله ببر خزر نیز بهشمار میرفت. ظلالسلطان پسر ارشد ناصرالدینشاه تنها در یکی از قشونکشیهای خود به میانکاله برای سرکوب دزدان و راهزنان که در این منطقه و جزایر آشوراده پناه گرفته بودند از شکار ۳۵ ببر، ۱۸ پلنگ، ۱۵۰ مرال (گوزن بزرگ)، هزار قرقاول، ۶۲ گاو و گاومیش وحشی و تعداد زیادی شوکا (گوزن کوچک) خبر میدهد؛ جالب اینکه او در این آمار حیواناتی که پس از اصابت تیر زخمی شده و گریختهاند را به حساب نیاورده است.
اما امروزه مدتهاست که نسل تمامی این جانداران به جز قرقاول منقرض شده و یکی از دلایل آن نیز همین کشتار عجیب ظلالسلطان و سپاهیانش بودهاست. البته دلیل اصلی از بین رفتن پستانداران بزرگ در میانکاله را باید قطع ارتباط این منطقه با سواحل مازندران بر اثر ساخت شهرها و جادهها دانست. چرا که این شبهجزیره کوچک نمیتواند جمعیت پایداری از پستانداران بزرگی، چون گوزن و پلنگ را در خود جای دهد. امروزه از بین پستانداران تنها شغال، روباه معمولی، جوجه تیغی، گربه جنگلی، گراز، گربه وحشی، خرگوش صحرایی، تشی، خفاش، جوندگان کوچک، فک دریای خزر و نیز اسبهای وحشی شده، در این منطقه باقیمانده که نسل برخی از همین جانوران هم در تهدید است.
از پرندگان مهاجر که شهرت میانکاله بیشتر از جهت آنهاست؛ انواع مرغابی، غاز وحشی، قوی فریادکش، مرغ سقای پاخاکستری، فلامینگو، عروسغاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید. فلامینگو، گیلانشاه، چوبپا، قار، حواصیل، باکلان، پرلا، خوتکا، زنبورخوار، کاکایی، پرستوی دریایی، فالاروپ، سنقر تالابی، بحری، عقاب دریایی دمسفید و طاووسک میشود. از مهمترین پرندگان بومی میانکاله هم قرقاول خزری، دراج، پیغوی کوچک و چرخریسک دمدراز را میتوان نام برد در مجموع ۲۰۷ گونهٔ گیاهی از ۴۶ تیره در میانکاله شناسایی شده که ۱۷ گونهٔ آن از درختان و درختچهها هستند. گیاهان میانکاله با توجه به شرایط خاک منطقه بیشتر از گیاهان آبزی، شن دوست و شورپسند بهشمار میروند. جنگل بزرگی از انار وحشی و بوتههای تمشک در منطقه دیده میشود که غذا و محل لانهسازی پرندگان منطقه را فراهم میکند. سازیل، ازگیل، داغداغان، سیاهتلو، سپیدار، علف شور، جگن و علف هفتبند از دیگر گیاهان این منطقه است.
حواشی احداث پتروشیمی
در سال ۱۴۰۱ اغاز عملیات احداث و بهره برداری از پتروشیمی در مجاورت میانکاله در دولت سیزدهم با حواشی فراوانی رو به رو شد. منتقدان بسیاری اجرای این طرح را زمینه ساز بروز خسارتهای جدی زیست محیطی برای تالاب عنوان کردند.
مرور روزنامههای شنبه ۲۷ فروردین
موج طلاق در میان کودکان متأهل! اصفهان در شرایط ویژه، رمضان خونین قدس، کاهش۱۳ درصدی نرخ تورم طی ۸ ماه، ناراحتی واگذارکنندگان تسهیلات کلان از افشای نام بدهکاران، «ناوگان ارواح» ایران کابوس امریکا، سیاسی کاری سلطان چاپ پول، سایه سیاه دخالتها بر سر شاخص بورس، استعفای مدیر و ناظم مدرسه متخلف در تراشیدن موی سر دانش آموزان و افطاریهای پرحاشیه در پاستور، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۱۱۳۹۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۷
اوضاع قیمتهای اجناس و کالاها در بازار مصرفی مردم اوضاع مناسبی ندارد. گرانی و تورم موجب شده که اثرات جنگ اقتصادی بر سر سفره عموم جامعه احساس شود. در این میان، مسئولان سعی دارند با تمام توان در برابر این اوضاع نامناسب، اقداماتی انجام دهند و کاری کنند که مردم تاثیر اقدامات آنها را بر سر سفره خود احساس کنند، ولی تاکنون اقدامات و تدابیر چند قدم عقبتر از سیل گرانیها بوده؛ اما چرا؟
کد خبر: ۱۱۱۳۹۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۷
اجرای پروژه پتروشیمی میانکاله یکی از موضوعات بحث برانگیز این روزهای رسانهها است در همین راستا دادیار دادسرای دیوانعالی کشور و مدیر کل حوزه حقوق عامه دادستانی کل کشور در پیگیری حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم با ارسال نامهای به دادستان عمومی و انقلاب مازندران دستور توقف اجرای طرح پتروشیمی میانکاله را صادر کرد./عکاس : مهدی محبی پور
کد خبر: ۱۱۱۳۶۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۴
کد خبر: ۱۱۱۳۲۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۲
فرمان رئیسجمهوری برای توقف فرایند احداث پتروشیمی میانکاله
اواخر اسفند ۱۴۰۰ وقتی فعالان محیطزیستی مازندرانی منتظر بودند با راهاندازی کارزار اعتراضی همزمان با سفر رئیسجمهور به این استان، به ساخت سد فینسک اعتراض کنند با یک غافلگیری بزرگ مواجه شدند. آنها منتظر همراهی وزیر نیرو با رئیسجمهور در این سفر بودند اما در آن سفر خبری از محرابیان و تحول در پروژه سد فینسک نبود. در عوض و در سکوت خبری این سردار احمد وحیدی، وزیر کشور بود که به میانکاله رفت و کلنگ احداث پروژه پتروشیمی میانکاله را زمین زد.
کد خبر: ۱۱۱۳۲۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۲
علی سلاجه، رئیس سازمان محیط به پشت پرده ساخت پتروشیمی میانکاله اشاره کرده و برخی نمایندگان مجلس را عامل فشار برای احداث آن معرفی کرده است. او گفته که گاهی فشار نمایندههای مجلس برای ما عجیب است. مجوز محیط زیستی این طرح گرفته نشده، اما نماینده محترم از من میخواهد که کلنگزنی انجام شود.
کد خبر: ۱۱۱۳۰۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۱
تاملی بر شروع یک پروژه دولتی در روز تعطیل؛
ده روز پیش که هیات دولت سیزدهم عازم هفدهمین سفر استانی خود به مقصد استان مازندران شد، کمتر کسی تصور میکرد که از نکات برجسته این سفر، بازدید رئیس جمهور از تالاب میانکاله و بعد جلسه با فعالان محیط زیستی استان باشد و به رغم این اتفاق و در زمانی کوتاه، اخبار عجیبی در این خصوص مخابره شود و همگان را نگران کند.
کد خبر: ۱۱۱۰۶۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۰۲
فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست با تاکید بر اینکه شناسایی شکارچیان متخلف در سواحل شمال کشور ادامه دارد, گفت: خوشبختانه جراحات وارده به محیطبانان جزئی بوده است.
کد خبر: ۱۱۰۴۳۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۳
میانکاله تالاب زیبای شمال ایران این روزها اسیر آتش سوزیهایی شده است که به نظر کارشناسان عمدی صورت میگیرد. تعدد و پراکندگی مناطق دچار حریق شده گواهی بر این فرضیه است. نیروهای محیط زیست و گروههای مردمی شبانه روزی مشغول شناسایی و اطفا حریق هستند، اما آتش از سویی خاموش و روزی دیگر از سوی دیگر زبانه میکشد./عکاس : مهدی محبی پور
کد خبر: ۱۰۶۸۳۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۵
وقوع حریق در یک شرکت تعاونی در منطقه « میانکاله » باعث انفجار چند تانکر سوخت و اعزام نیروهای امدادی به منطقه شد.
کد خبر: ۱۰۴۶۱۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۶
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: باتوجه به بررسیهای انجام شده میتوان گفت شمار تلفات در میانکاله تقریبا متوقف شده است چراکه درحال حاضر لاشههای متلاشی شده درحال جمعآوری بوده و تعداد تلفات جدید کمتر از انگشتان یک دست است.
کد خبر: ۱۰۴۲۹۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۹
پایان تلخِ مهاجرت پرندگان تالاب میانکاله با دومین سال مرگ گونههای نادر در این تالاب و خلیج گرگان رقم خورده است.
سازمان دامپزشکی میگوید که علت مرگ پرندگان تالاب میانکاله «سم بوتولیسم» است؛ همان سمی که سال گذشته هم سبب مرگ ۴۰ هزار پرنده مهاجر در این تالاب شد و امسال نیز تاکنون ۲۰ هزار پرنده را به کام مرگ کشانده است.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که مجموعهای از عوامل ازجمله آلودگی تالاب میانکاله ، ورود فاضلاب به این تالاب، کاهش سطح آب میانکاله و افزایش لایههای رسوبی در آن سبب تولید «سم بوتولیسم» و مرگ پرندگانی شده است که ایران نقطه پایان سفرشان است. از این رو میانکاله باید احیا شود تا جلوی مرگ پرندگان مهاجر آن گرفته شود.عکاس: سید ولی شجاعی لنگری/ مهر
کد خبر: ۱۰۳۹۰۴۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۶
اگر بگوییم پسابهای سرازیر شده هم نقش دارند، لازم است با برخی صنایع درگیر شده و پروسهای طاقت فرسا برای جلوگیری از ریختن سموم تعریف کرد و اگر بگوییم زباله ریزی هم تاثیر داشته، باید برای بازیافت برنامه ریزی کرد، در حالی که میشود همه این راهها را نرفت و مرگ پرندگان را کار قضا و قدر خواند!
کد خبر: ۱۰۳۷۹۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۱
مرگ بیش از ۱۹ هزار پرنده مهاجر آبزی در ۳۱ روزطی ۳۱ روز گذشته ۱۹ هزار و ۵۹ بال پرنده مهاجر آبزی در این منطقه تلف و لاشه آنها جمع آوری شده و از این میزان ۸۲۶ قطعه امروز تلف شده است.
کد خبر: ۱۰۳۷۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۱
از سال گذشته تاکنون شبهاتی درباره مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مطرح شده است. اخیرا ابتلا به وبای پرندگان به عنوان فرضیهای درباره علت این اتفاق طرح شده اما یک عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس و عضو کمیته مشورتی میانکاله این مسئله را رد میکند.
کد خبر: ۱۰۳۷۷۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۱
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: یکی از مهمترین دلایلی که میتواند باعث ایجاد بوتولیسم در خلیج گرگان شده باشد، ورود مواد آلی و مغذی حاصل از پساب مراکز پرورش ماهی و لایروبی نیزارهای منطقه به داخل خلیج بوده که موجب شکلگیری محیط بیهوازی شده است.
کد خبر: ۱۰۳۷۵۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۰
درحالی ۱۵ هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله به دلیل آنچه که «سم بوتولیسم» گفته میشود، تلف شدهاند که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تا مشکلات خلیج گرگان برطرف نشود و میانکاله احیاء نشود، مرگ و میر گسترده پرندگان ادامه خواهد داشت.
کد خبر: ۱۰۳۷۲۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۹
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران گفت:با احتساب تلفات ۲۳ روز گذشته، مجموع تلفات پرندگان مهاجر جمع آوری شده، به عدد ۱۲ هزار و ۴۲۹ قطعه رسیده است.
کد خبر: ۱۰۳۵۹۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۰۳
کد خبر: ۱۰۳۵۲۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۳۰
تالاب بینالمللی میانکاله یکی از بزرگترین ذخیرگاههای زیست جهان است که در چند دهه اخیر به دلیل پسروی دریای خزر ، رشد پهنای خشکی و افزایش سطح آلایندگی ناشی از ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی به سمت مرگ تدریجی در حرکت است.
کد خبر: ۱۰۳۳۲۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۱