هم اسرائیل و هم ایالات متحده پس از جنگ دوازدهروزه معتقدند که میتوانند بدون هزینه سنگینی به ایران ضربه بزنند.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، شورای روابط خارجی آمریکا در مقالهای به قلم «ری تکیه» مقام سابق امور خارجه ایالات متحده و محقق ارشد شورای روابط خارجی به بررسی وضعیت برنامه هستهای ایران متعاقب فعال سازی مکانیسم ماشه پرداخته که در ادامه آمده است.
لازم به ذکر است انتشار مقالات خارجی به معنای تایید محتوای آن از سوی تابناک نیست.
سازمان ملل متحد اعلام کرد که تحریمهای موسوم به «اسنپبک» (بازگشت خودکار) را علیه ایران دوباره اعمال کرده است.
فرانسه، آلمان و بریتانیا گفتند ایران برای آنها «هیچ انتخابی» جز بازگرداندن تحریمهایی که یک دهه پیش طبق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تعلیق شده بود، باقی نگذاشته است.
با اینکه قرار بود تحریمها علیه ایران در ۱۸ اکتبر برای همیشه منقضی شوند، هر یک از امضاکنندگان توافق حق داشتند در صورت باور به اینکه ایران تعهدات خود تحت توافق را انجام نداده است ــ که هدف آن تضمین ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران بود ــ این تحریمها را بازگردانند.
مذاکرهکنندگان اروپایی ماه گذشته به شورای امنیت سازمان ملل گفتند که ایران «تقریباً تمام تعهدات برجامی خود» را نقض کرده و قصد دارند سازوکار اسنپبک را فعال کنند.
در ادامه به برخی از مهمترین پیامدهای این تحریمهای جدید، تأثیر آن بر ایران و منطقه، و اینکه آیا دیپلماسی هنوز راهی پیشرو دارد، پرداخته میشود.
پیامدهای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران
این یک عقبگرد عمیق برای ایران محسوب میشود. حتی پس از بمباران تأسیسات هستهایاش در ماه ژوئن توسط اسرائیل و ایالات متحده، ایران همچنان اصرار داشت که برای گفتوگو با غرب و آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) باز است.
ایران حتی با آژانس یک برنامه کاری جدید مذاکره کرد، اگرچه پس از حملات آمریکا و اسرائیل در ماه ژوئیه همکاری خود را با آژانس بازرسی هستهای تعلیق کرده بود. تا حدی این تمایل به گفتوگو ناشی از نگرانی از حملات بیشتر بود، اما همچنین از نگرانی ایران درباره بازگشت قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل نشأت میگرفت.
ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین تحریمها را تحمل کرده و عملاً از بازارهای جهانی جدا شده است. مجازاتهای اعمالشده اکنون بیشتر جنبه امنیتی دارند تا اقتصادی.
تحریم تسلیحات متعارف دوباره برقرار شده است. انتقال فناوریهای هستهای و توسعه موشکی ممنوع خواهد بود.
کشورهای عضو همچنین مجازند محمولههای ورودی و خروجی ایران را بازرسی کنند، هرچند مشخص نیست چه کسی واقعاً این کار را انجام خواهد داد.
روسیه و چین با این اقدام مخالفت کردند و در نتیجه اجتنابناپذیر است که روابط خود را با ایران نزدیکتر کنند. چین، بازیگر اصلی، هماکنون حدود ۹۰ درصد صادرات نفت ایران را خریداری میکند، اما با قیمت تخفیفخورده. نگرانی در ایران این است که چین با توجه به شرایط کنونی، تخفیفهای حتی بیشتری مطالبه کند.
کاهش چشمانداز مذاکرات آینده
موضوع «غنیسازی صفر» دیگر فقط موضع آمریکا نیست — بلکه موضع دولتهای اروپایی نیز شده است. قطعنامههای دوباره اعمالشده خواستار توقف غنیسازی از سوی ایران هستند و این اصل را در حقوق بینالملل تثبیت میکنند. یکی از دستاوردهای دولت دونالد ترامپ این بود که اصل «غنیسازی صفر» که در توافق هستهای ایران کنار گذاشته شده بود را بازگرداند.
در تمام این روند، ایران همچنان برای گفتوگو با ایالات متحده باز بوده است. اما در عین حال تأکید کرده که نه از غنیسازی دست خواهد کشید و نه محدودیتی بر زرادخانه موشکی خود خواهد پذیرفت.
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، تأکید کرده است: «هرگونه گفتوگو درباره محدود کردن برنامه موشکی تهران از اساس مردود است. آمریکاییها اصرار دارند که مشخصاً درباره موشکهای ایران مذاکره کنیم. آنها خواستار توقف کامل غنیسازی شدهاند یا محدود کردن برد موشکها به زیر ۳۰۰ کیلومتر (۱۸۵ مایل)، اکنون ۵۰۰ کیلومتر (۳۱۰ مایل) — در واقع یعنی سلب تواناییهای دفاعی و تهاجمی کلیدی ما.»
در صورت برگزاری مذاکرات میان دو کشور، احتمالاً این گفتوگوها خیلی زود به بنبست خواهند رسید.
با این حال، ایران از جنگ جان سالم به در برده است. در حالی که بسیاری از پرسنل کلیدی آن کشته شدهاند، توانسته افراد جدیدی جایگزین کند و نظم را در خیابانها برقرار سازد.
بازداشتها و ... در دستور کار روز ایران نیست! با این حال، کشور در ترس از آغاز دوباره جنگ به سر میبرد. هم اسرائیل و هم ایالات متحده پس از جنگ دوازدهروزه معتقدند که میتوانند بدون هزینه سنگینی به ایران ضربه بزنند. تا زمانی که این تصور از بین نرود، احتمال درگیری وجود خواهد داشت.
با این وجود، ایران همچنان بر خطوط قرمز خود پافشاری میکند و حاضر نیست از غنیسازی دست بکشد یا درباره برنامه موشکی خود گفتوگو کند.
ایده مبادله امتیازات هستهای در برابر لغو تحریمها، در راهروهای قدرت ایران طرفداران چندانی ندارد.