توافق ایران و آژانس زیر تیغ انتقادات؛ دلیل موضع تند «عراقچی» علیه اروپا

عراقچی در هشدار به تروئیکای اروپایی برای تغییر رویه خود در شبکه اجتماعی نوشته است: مسئله تنها این نیست که سه کشور اروپایی هیچ حق قانونی، سیاسی یا اخلاقی برای فعال‌کردن سازوکار «اسنپ‌بک» ندارند، حتی اگر این حق را هم داشتند حکایت «استفاده نکنی از دستت رفته» اینجا کارآیی ندارد.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، روز سه شنبه ۱۸ شهریور ایران و آژانس درباره نحوه تعامل در وضعیت جدید، متعاقب حملات غیرقانونی آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران به تفاهم رسیدند.

در این راستا عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در کنفرانس خبری مشترک با رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: چارچوب موجود موافقت‌نامه پادمان‌های معاهده NPT میان ایران و آژانس که برای شرایط عادی طراحی شده است در عمل پاسخگوی وضعیت بی‌سابقه‌ای که بر اثر اقدامات غیرقانونی ایالات متحده و اسرائیل ایجاد شده نیست. هیچ سابقه‌ای از همکاری میان آژانس و یک دولت عضو در شرایطی که تأسیسات تحت پادمان آن به طور عمدی مورد حمله و آسیب قرار گرفته باشد وجود ندارد.

وی یادآور شد: بر همین اساس، ایران و آژانس وارد سلسله مذاکرات فشرده‌ای با هدف ایجاد یک سازوکار جدید برای اجرای تعهدات پادمانی ایران و تضمین تداوم همکاری شدند. این مذاکرات بر پایه درک مشترک صورت گرفت که فعالیت‌های پادمانی باید حفظ شود، در حالی که نگرانی‌های امنیتی مشروع ایران نیز مورد توجه قرار گیرد.

عراقچی گفت: گام‌های عملی توافق‌شده برای اجرای پادمان‌ها به طور کامل با قانون مجلس شورای اسلامی ایران منطبق است؛ به نگرانی‌های ایران می‌پردازد و چارچوبی برای استمرار همکاری فراهم می‌سازد. آنچه ما انجام داده‌ایم، در عین حال که حقوق مسلم ما را تضمین می‌کند، همکاری با آژانس را ذیل یک چارچوب توافق‌شده حفظ می‌نماید. این توافق یک سازوکار عملی برای همکاری برقرار می‌کند که هم شرایط استثنایی امنیتی ایران و هم الزامات فنی آژانس را بازتاب می‌دهد.

وی گفت: همچنین تضمین می‌کند که همکاری به نحوی ادامه یابد که حاکمیت ملی ایران مورد احترام قرار گیرد و الزامات راستی‌آزمایی آژانس تأمین شود.

وزیر خارجه ایران تاکید کرد: با این حال، همکاری ما نمی‌تواند از واقعیات عینی موجود در میدان و ضرورت صیانت از حقوق و امنیت مردم ما منفک گردد.

وی افزود: پیام روشن است: ایران هرگز در خصوص حاکمیت، حقوق یا امنیت خود سازش نخواهد کرد. در عین حال، ایران با دستیابی به توافق با آژانس برای امکان‌بخشی به تداوم همکاری، علیرغم اقدامات غیرقانونی، خویشتنداری و مسئولیت‌پذیری خود را به نمایش می‌گذارد.

وی تاکید کرد: ما از آژانس و جامعه بین‌المللی انتظار داریم که به حقوق بین‌الملل پایبند بوده و این حملات را محکوم کنند. همکاری مسیر یک‌طرفه نیست. در برابر تعهدات ایران، آژانس نیز مسئولیت‌های مشخصی دارد و ما انتظار داریم به طور کامل به آنها پایبند باشد و بی‌طرفی، استقلال و حرفه‌ای‌گری خود را حفظ کند.

عراقچی در پایان گفت: تأکید می‌کنم که در صورت هرگونه اقدام خصمانه علیه ایران از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایران این گام‌های عملی را پایان یافته تلقی خواهد کرد.

روز چهارشنبه ۱۹ شهریور عراقچی ابعاد دیگری از این توافق را روشن ساخت. وی در پایان سفر به مصر گفت: از قبل یک سفر دوجانبه برای تونس تنظیم شده بود، از طرفی هم مذاکرات ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص چارچوب جدید همکاری مدتی بود که با مجوز شورای عالی امنیت ملی شروع شده و به نقطه‌ای رسیده بود که مستلزم یکسری مذاکرات در سطوح بالا بود که متن توافق نهایی شود.

وزیر امورخارجه با بیان اینکه توافق جدیدی که به دست آمد، در سایه تحولات بعد از حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ما ایجاد شده است، خاطرنشان کرد: ما به عنوان عضو ان پی تی و توافقاتی که با آژانس داشته‌ایم همیشه همکاری‌هایی با آژانس داشتیم و برنامه ما نیز صلح آمیز و تحت نظارت آژانس بوده است.

عراقچی گفت:، اما بعد از حمله شرایط شرایط جدیدی ایجاد شده در گفت‌و‌گو‌هایی که با آژانس داشتیم، تاکید کردیم که در شرایط جدید نیاز به همکاری جدید داریم و همکاری نمی‌تواند مثل قبل باشد و حتماً باید چارچوب جدید برای همکاری‌ها ایجاد شود. نهایتاً آژانس این را قبول کرد و ما وارد مذاکرات سدیم و این توافق به دست آمد.

وزیر امورخارجه ایران ادامه داد: مهم‌ترین مشخصه سندی که بین ما تصویب شد این است که شرایط جدیدی ایجاد شده و همکاری ایران و آژانس مثل قبل نیست و باید در شکل جدیدی صورت بگیرد و نگرانی‌های امنیتی ایران را به عنوان نگرانی مشروع پذیرفته و اینکه این نگرانی‌ها باید مورد توجه واقع شود.

بر این اساس توافق ایران و آژانس صرفا جنله فنی ندارد و ملاحظات امنیتی و سیاسی ایران نیز در آن مطرح است. البته گروسی اعلام کرده که جزئیات این سند منتشر نخواهد شد چرا که این توافقی تکنیکی و عملیاتی است. وی گفته است: با ایران به یک سند فنی دست یافتیم که مربوط به اطلاع‌رسانی‌های بازرسی و اجرای آنهاست.

از طرف دیگر، نمایندگی اتحادیه اروپا روز چهارشنبه و در بیانیه‌ای در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره توافق ایران و اروپا برای احیای بازرسی‌ها اعلام کرد: «ما اعلامیه مربوط به حصول توافق در قاهره بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر تدابیر فنی به منظور از سر گیری بازرسی‌ها از تاسیسات هسته‌ای ایران را مورد ملاحظه قرار داده‌ایم. ما ملاحظه مثبتی نسبت به بیانیه مدیر کل از این بابت که این یک گام در مسیر درست است داریم. ما مشتاق به جزئیات بیشتر و اجرای فوری توافق هستیم.»

اتحادیه اروپا در ادامه بیانیه خود نوشت: «ما همواره صراحتا گفته‌ایم ایران هرگز نباید اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای را پیدا کند و اینکه باید به وظایف پادمانی هسته‌ای قانونا الزام‌آور خود تحت معاهده عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای پایبند باشد. قطعنامه‌های مربوطه حکم به اجرای فرآیند نظارت و راستی آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران و گزارش‌دهی مرتب آن به شورای حکام و به موازات آن و به طور مناسب به شورای امنیت سازمان ملل داده‌اند. ما از ایران می‌خواهیم فورا فعالیت‌های میدانی آژانس برای راستی‌آزمایی را از سر بگیرد و اجرای آن باید همراستا با پادمان‌های استاندارد عرفی بوده و بنا بر این غیرقابل مذاکره است.»

عراقچی گفت: در این توافق صراحتاً قانون مجلس شورای اسلامی پذیرفته شده که در چارچوب این قانون باید عمل کنیم؛ و مسیری که قانون مجلس تعیین کرده یعنی اینکه همه چیز باید توسط شورای عالی امنیت ملی تصویب شود، نیز در این سند به رسمیت شناخته شده و اینکه ایران از آن مسیر همکاری‌های خود را هماهنگ می‌کند.

عراقچی اظهار کرد: باید تاکید کنم بر اساس این توافق هیچ دسترسی به بازرسان آژانس الان داده نمی‌شود. مگر در بحث نیروگاه بوشهر به خاطر تعویض سوخت این نیروگاه. بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی این دسترسی داده شده بود و الان جریان دارد.

وی گفت: نفس این توافق هیچ دسترسی ایجاد نمی‌کند. براساس گزارش‌هایی که ایران بعداً خواهد داد نوع دسترسی‌ها باید در زمان خودش مورد مذاکره قرار بگیرد.

لارنس نورمن خبرنگار وال استریت ژورنال در این مورد نوشته است: ایران می‌گوید در صورت اجرای اسنپ‌بک، این توافق با اژانس را لغو خواهد کرد. با این حال، بسیار بعید است که این توافق، بازرسان را پیش از پایان روند اسنپ‌بک به تأسیسات اتمی بازگرداند. این موضوع در نگاه اول، حداقل، مشکل‌ساز به نظر می‌رسد.

در خصوص اهمیت بازرسی بازرسان آژانس و برآورد میزان ذخائر اورانیوم غنی شده باقی مانده از جنگ، «شبکه رهبری اروپا» در گزارشی نوشته است: «افشای محل و احتمالاً مهر و موم کردن اورانیوم، ایران را از آنچه بسیاری از مقامات آن را آخرین برگ برنده خود در برابر ایالات متحده می‌دانند، محروم می‌کند. 

بدون اهرم فشار، تهران می‌ترسد که در هر مذاکره نهایی به موضع ضعیفی مجبور شود. این نگرانی با این واقعیت که برنامه غنی‌سازی پس از حملات اسرائیل و آمریکا به طور مؤثر متوقف شده است و هر اقدامی برای از سرگیری آن خطر حملات بیشتر را به همراه دارد، تشدید می‌شود.

از طرف دیگر، رهبران ایران معتقدند که افشای محل ذخیره، آن را به هدف آسیب‌پذیرتری برای حملات احتمالی آینده تبدیل می‌کند. نگرانی آنها با اتهامات گذشته مبنی بر اینکه آژانس، مستقیم یا غیرمستقیم، با درز اطلاعات حساس درباره برنامه ایران، عملیات اسرائیل را ممکن ساخته، تقویت می‌شود.»

انتقاد به توافق ایران و آژانس

پس از توافق ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی انتقادات شدید نسبت به آن صورت گرفت. کامران غضنفری، نماینده تهران در شبکه اجتماعی خود در فضای مجازی نوشت: «یا تمام اظهارات گروسی را علنی تکذیب می‌کنید و متن توافقنامه را در اختیار نمایندگان مجلس قرار می‌دهید یا خودتان را برای استیضاح آماده کنید. والسلام.» 

او همچنین در پست دیگری نوشت: «چنانچه متن توافق را فورا در اختیار نمایندگان مجلس قرار ندهید، به حول و قوه الهی استیضاح آقای عراقچی را به جریان خواهیم انداخت. ما بر سر منافع ملی با هیچ احدالناسی شوخی نداریم.»

متعاقب این انتقادات، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران با حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران به تبیین این توافق پرداخت.

ابراهیم رضایی اعلام کرد: جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی عصر امروز شنبه ۲۲ شهریور ماه ۱۴۰۴ با حضور اکثریت اعضای کمیسیون و همین‌طور حمیدرضا حاجی‌بابایی، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

وی ادامه داد: سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه به همراه تعدادی از معاونانش در این جلسه حضور یافت و وی تفاهم اخیر کشورمان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تشریح کرد و اشاره‌ای به سوابق موضوع و آنچه در قاهره اخیراً اتفاق افتاد، کرد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: عراقچی گفت اروپا حق فعال سازی اسنپ بک را ندارد و این اقدام غیرحقوقی و غیر قانونی است، تعامل ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با توجه به شرایط جدید و قانون مجلس فرق کرده و مثل گذشته نمی‌توانیم با آژانس همکاری کنیم، لذا نیازمند مدالیته جدید هستیم.

رضایی ادامه داد: وزیر امور خارجه کشورمان بیان کرد که فعال‌سازی اسنپ بک نامطلوب است و تأثیرات سیاسی و روانی دارد، اما در مورد تأثیرات اقتصادی آن اغراق صورت گرفته است، قصد همکاری با آژانس به شکل سابق را نداریم و باید به یک مدالیته و چارچوب جدید برسیم، مذاکره با آژانس در چارچوب مصوبات کمیته هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی بوده و مصوبات این کمیته در حکم مصوبات شورای عالی امنیت ملی است که مسئول آن هم علی لاریجانی است.

رضایی اظهار کرد: عراقچی در این جلسه اشاره‌ای به مذاکرات قاهره کرد و گفت که ما با رافائل گروسی حدود ۲ تا سه ساعت روی متن توافق کار کردیم و پس از اعمال ملاحظات ما، تبدیل به متن مورد قبول ما شد و اینها بعد از سه دور مذاکره کارشناسی بود که قبلاً انجام شده بود و این سند و در واقع تفاهم قاهره را برای سران کشور فرستادیم.

وی ادامه داد: عراقچی گفت آژانس قبول کرده که شرایط جدیدی برای همکاری بین ایران و آژانس به وجود آمده و باید ملاحظات امنیتی ایران را مدنظر قرار دهد و همین‌طور آژانس قبول کرده که ما با ترتیبات جدید با آنها تعامل کنیم، ما دغدغه امنیتی جدیدی در رابطه با مراکز هسته‌ای داریم که باید به آنها احترام گذاشته شود.

رضایی گفت: وزیر خارجه بیان کرد که در تفاهم با آژانس تاکید شده که همکاری با آژانس در چارچوب قانون مجلس و شورای عالی امنیت ملی خواهد بود، هرگونه بازرسی از تأسیسات هسته‌ای در چهارچوب قانون مجلس و مصوبات شورای عالی امنیت ملی خواهد بود و اجرای تفاهم ما با آژانس به شرطی خواهد بود که عمل خصمانه همچون اسنپ بک علیه ایران صورت نگیرد و اگر عمل خصمانه‌ای علیه کشور ما صورت پذیرد، تفاهم کان لم یکن خواهد شد.

رضایی گفت: وزیر خارجه تاکید کرد که ما در موضع انفعال نیستیم، بلکه اعتقاد داریم که قانون تعلیق همکاری با آژانس که در تیرماه امسال در مجلس تصویب شد و به تأیید شورای نگهبان رسید، الزام آور است و باید اجرا شود.

وی ادامه داد: در این جلسه اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و سایر نمایندگان هم نظرات خودشان را در ارتباط با تفاهم اخیر بیان کردند، از جمله اینکه بر اجرای بی کم و کاست قانون مجلس و لزوم طی شدن ترتیبات اجرایی این قانون در شورای عالی امنیت ملی، تأمین امنیت دانشمندان و مراکز هسته‌ای ایران، اینکه آژانس باید حقوق هسته‌ای ایران را بپذیرد، لزوم انتشار توافق اخیر، ضرورت مواجهه با غرب از موضع عزتمندانه نه منفعلانه، لزوم شفاف سازی در مورد تفاهم با آژانس و نظارت مجلس در این مورد و اینکه از موضع قدرت باید وارد شویم، تاکید کردند.

رضایی اظهار کرد: حاجی بابایی، نایب رئیس مجلس هم گفت که وزارت خارجه از موضع عزت با غرب و با آژانس مذاکره کند و از حقوق ملت ایران دفاع کند و تضمین‌های لازم را هم از آژانس بگیرد.

وی خاطر نشان کرد: ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم بر اجرای دقیق و بی‌کم و کاست قانون تعلیق همکاری با آژانس در این جلسه تاکید کرد.

متعاقب انتقادات مطرح شده همچنین دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در مورد ترتیبات امضا شده میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مورد نحوه تعامل فی ما بین، بیانیه‌ای صادر کرد که به شرح زیر است:

بسمه تعالی
بیانیه دبیرخانه‌ی شورای عالی امنیت ملی

در مورد ترتیبات امضا شده میان وزیر محترم خارجه و مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد نحوه‌ی تعامل فی ما بین ایران و آژانس در شرایط جدید (بعد از حملات نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان جمهوری اسلامی ایران)، نکات زیر را به اطلاع می‌رساند:

۱- متن این ترتیبات در کمیته‌ی هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گرفته و آنچه به امضا رسیده، در مجموع همان چیزی است که مصوب این کمیته بوده است.

۲- کمیته هسته‌ای که متشکل از مسئولان ارشد نهاد‌های مختلف ذی‌ربط است، در همه ادوار از جانب شورای عالی امنیت ملی مأذون به تصمیم‌گیری بوده و در این زمان نیز مطابق روال معمول عمل نموده است.

۳- در مورد تأسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس ایران که از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی مورد حمله واقع شده:

اولاً؛ پس از ایجاد شرایط لازم امنیتی و ایمنی، ایران صرفاً گزارش خود را پس از کسب نظر شورای عالی امنیت ملی به آژانس ارائه می‌کند.

ثانیاً؛ در مرحله‌ی بعد، روش‌های اجرایی همکاری بین ایران و آژانس در خصوص گزارش ارسالی به آژانس، باید میان طرفین توافق شده و از جمله طبق رویه داخلی اجرای هر گونه اقدامی باید به تأیید شورای عالی امنیت ملی برسد.

۴- در صورت اتخاذ هر گونه اقدام خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران و تأسیسات هسته‌ای، از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های مختومه شده شورای امنیت، اجرای این ترتیبات متوقف می‌شود.

همکاری با آژانس و اسنپ بک

همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی یکی از شروط تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) برای به تعویق انداختن ضرب الاجل «مکانیسم ماشه» بوده است.

این در حالی است که آمریکا و تروئیکای اروپایی در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در وین برگزار شد، در بیانیه‌ای اعلام کردند: «حملات اخیر به برخی مراکز هسته‌ای نمی‌تواند توجیهی برای تعلیق باشد و ایران باید فوراً اجرای کامل توافقنامه پادمان را از سر بگیرد.»

آمریکا، فرانسه، آلمان و انگلیس «همکاری فوری» را «شرط اساسی برای دستیابی به توافق پایدار درباره نگرانی‌های هسته‌ای» ایران دانسته و در بیانیه خود از توافق اخیر ایران و آژانس استقبال کرده و در عین حال هشدار دادند که «اگر ایران تا نشست بعدی شورا، همکاری کامل را از سر نگیرد؛ آماده اتخاذ تصمیمات لازم خواهند بود.»

از طرف دیگر ایران از دور بعدی گفت‌و‌گو با اروپا که می‌تواند تکلیف فعال سازی مکانیسم ماشه را روشن سازد سخن گفته است. عراقچی درباره احتمال گفت‌و‌گو با «کایا کالاس» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است: احتمالا جلسه دیگری با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تشکیل شود، البته منوط به این هست که اروپا تصمیم خودش را بگیرد.

عراقچی در هشدار به تروئیکای اروپایی برای تغییر رویه خود در شبکه اجتماعی نوشته است: مسئله تنها این نیست که سه کشور اروپایی هیچ حق قانونی، سیاسی یا اخلاقی برای فعال‌کردن سازوکار «اسنپ‌بک» ندارند، حتی اگر این حق را هم داشتند حکایت «استفاده نکنی از دستت رفته» اینجا کارآیی ندارد.

وی تأکید کرد: تعبیر دقیق‌تر برای دوراهی سخت پیش روی سه کشور اروپایی آن است که «استفاده کنی از دستت رفته»؛ و شاید بهتر باشد بگوییم: «استفاده کنی همه چیز از دستت رفته»

برخی کارشناسان این سخنان عراقچی را نشانه‌ای از احتمال بالای فعال شدن مکانیسم ماشه می‌دانند. با وجود این فعال سازی این مکانیسم می‌تواند منجر به قطع همکاری ایران و آژانس شود و بر ابهامات برنامه هسته‌ای ایران از منظر آنها بیفزاید.

به گزارش تابناک، فرانسه، آلمان و انگلیس تا پایان ماه آگوست به ایران فرصت دادند تا درباره برنامه هسته‌ای خود گام‌های برداشته و از فعال شدن مکانیسم ماشه اجتناب کند.

در مذاکرات استانبول میان ایران و تروئیکای اروپایی، سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان از ایران خواسته‌اند تا مذاکرات با آمریکا برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای را از سر گرفته و به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی کامل به آنچه ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی خوانده شده است را بدهند.

«الی گرانمایه» کاشناس شناخته شده مساله هسته‌ای ایران در فارن پالیسی در این زمینه نوشته است: «بازگشت سریع بدون شک ایران را به تلافی وامی دارد. تهران ممکن است همکاری اندک باقی‌مانده با IAEA را معلق کند. پارلمان تندروی آن که قبلاً در محدود کردن دسترسی IAEA موفق شده، اکنون در حال فشار برای خروج کامل ایران از NPT است. چنین حرکت‌هایی بدون تردید اسرائیل — که به وضوح اعلام کرده جنگش با ایران به پایان نرسیده است — را برای ازسرگیری حملات جسورتر خواهد کرد.»

به اعتقاد گرانمایه: «اروپایی‌ها باید با عربستان سعودی و قطر کار کنند تا نفوذ خود بر تهران و ترامپ را برای برداشتن این گام ترکیب کنند.

هدف دوم باید ارائه کردن یک توافق تمدید در قالب یک قطعنامه جدید شورای امنیت باشد. زمانبندی مجمع عمومی این ماه با بازه ۳۰ روزه قبل از اجرایی شدن بازگشت سریع همپوشانی دارد. در شورای امنیت، می‌توان بر سر یک قطعنامه جدید مبتنی بر سه ستون توافق کرد.

اول، باید خواستار پایان حملات نظامی مستقیم بین ایران و اسرائیل شود. دوم، باید بر گفت‌و‌گو‌های فشرده هسته‌ای بین اعضای دائم شورای امنیت و ایران در طول سال آینده تأکید کند.

این دو عامل به ایران اطمینان محدودی می‌دهد که ایالات متحده به حملات جدید اسرائیل چراغ سبز نشان نخواهد داد، تا زمانی که مذاکرات ازسرگرفته شده در حال پیشرفت باشد.

در نهایت، این قطعنامه باید تمدید ۱۲ ماهه مکانیسم بازگشت سریع را در ازای ازسرگیری گفت‌و‌گو‌های دیپلماتیک، توقف غنی‌سازی و شفافیت بیشتر ایران در مورد فعالیت‌های هسته‌ای‌اش تأیید کند.

اگرچه ایران احتمالاً به توقف غنی‌سازی اورانیوم اعتراض خواهد کرد، اما این اکنون یک واقعیت عملی پس از حملات آمریکاست و چیزی است که ایران ممکن است مایل به هضم آن باشد.

با این حال، شفافیت باید یک فرآیند مرحله‌ای باشد — و ایران بعید است دسترسی کامل به IAEA بدهد تا زمانی که این موضوع به کاهش تحریم‌های آمریکا گره نخورده باشد.

یکی از راه‌های افزایش شفافیت در مرحله اولیه دوره تمدید، این است که IAEA منحصراً با بازرسان چینی و روسی (که ایران اعتماد بیشتری برای اشتراک اطلاعات با آنها خواهد داشت) کار کند تا حساب ذخایر شکافپذیر خود را شروع کند.

اگر تروئیکای اروپایی از بازگشت سریع برای ایجاد چنین موفقیتی استفاده کند، خود را به عنوان یک بازیگر سیاسی با نفوذ، تأیید دوبارهخواهد کرد.

البته این فرآیند آغازگر مذاکراتی حتی سخت‌تر بین ایالات متحده و ایران با هدف دستیابی به یک توافق جامع جدید خواهد بود. با این حال، شکست، تروئیکای اروپایی را در شعله‌ور کردن درگیری و رها کردن دو دهه رهبری در سیاست ایران، مقصر و شریک خواهد کرد.»

کوروش احمدی دیپلمات پیشین ایران در این زمینه می‌گوید: لازم است که سه کشور اروپایی تا قبل از خاتمه دوره ۳۰ روزه طی نامه‌ای حل مشکل و یا قرار گرفتن در روند حل مشکل را به اطلاع شورای امنیت برسانند و خواستار توقف روند شوند.

وی می‌گوید:، اما سه کشور اروپایی در اواسط ژوئیه شرایطی برای این منظور اعلام کرده بودند که شامل همکاری ایران با آژانس، حسابرسی اورانیوم غنی شده و مذاکره با آمریکا برای نیل به توافق جدیدی در مورد برنامه هسته‌ای ایران است. اخیرا هم طی بیانیه‌ای در نشست شورای حکام آژانس از ضرورت «مذاکره مستقیم و بدون قید و شرط با آمریکا» و انجام اقدامات لازم در رابطه با همکاری و بلافاصله و فوری با اژانس سخن گفتند. اعلام این جزئیات و پیوست کردن آن به شرایطی که قبلا اعلام شده بود، حاکی از اتخاذ رویه سخت گیرانه‌تری است. 

به گفته این دیپلمات: این در حالی است که آقای دکتر عراقچی بعد از توافق قاهره اعلام کرد که برای عملیاتی کردن این توافق انجام بررسی‌های محیطی در سایت‌های مورد حمله قرار گرفته و تهیه گزارش برای شورای عالی امنیت ملی و اقدام بر اساس نظر آن شورا ضرورت دارد. روشن است که این اقدامات ممکن است طی ۱۶ روز باقی مانده از فرصت ۳۰ روزه ممکن نباشد؛ لذا آشکارا تا اینجا همآهنگی چندانی بین زمانبندی ایران و سه کشور اروپایی دیده نمی‌شود. 

وی معتقد است: از طرفی، لازمه فعال نشدن مکانیسم ماشه تمدید سررسید قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۶ مهر یا ۱۸ اکتبر است. در حالیکه در رابطه با موضوع اول یعنی توقف روند اسنپ بک آمریکا دخالتی نمی‌تواند داشته باشد، اما در ارتباط با تمدید مهلت قطعنامه، آمریکا در رای گیری حضور خواهد داشت و دارای رای وتو هم خواهد بود؛ لذا حتی اگر قرار به توقف روند ۳۰ روزه اسنپ بک باشد، باز هم کار تمام شده نیست و آمریکا می‌تواند با توسط به حق وتو در ارتباط با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ نقش آفرینی کند. 

احمدی معتقد است: قضیه از این قرار است که این قطعنامه اگر تمدید نشود در ۱۸ اکتبر مختومه خواهد شد و در نتیجه بازگشت شش قطعنامه ضد ایرانی برای همیشه منتفی خواهد شد و برنامه هسته‌ای ایران از دستور کار شورای امنیت نیز خارج خواهد شد. این چیزی است که تحت هر شرایطی اروپا و آمریکا مخالف آن هستند.

به اعتقاد وی: لذا، برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ تفاهمی بین اروپا و آمریکا از یک طرف و بین مجموعه غرب با ایران ازطرف دیگر لازم است. ضرورت چنین تفاهمی بین مجموعه غرب، وزن آمریکا را در جهت سخت گیری بیشتر اروپا در مورد شرایط توقف اسنپ بک وارد معادله می‌کند و کار را برای ایران مشکل تر.