کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
سقف تراکنش غیرحضوری در شبکه بانکی دو برابر افزایش یافت.
کد خبر: ۱۲۳۳۶۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
گفتگوی نبض بورس با جواد داداشی کارشناس بازار سرمایه:
این روزها از سوی برخی سهامداران و حتی برخی مسئولین گذشته، به صورت های مالی برخی شرکت ها ابهاماتی وارد شده است. به عنوان نمونه ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی طی صحبت هایی که در شهریور ماه سال گذشته انجام داد، ابهاماتی را درباره صورت های مالی یک بانک ایجاد کرد و یا در مجمع های وب سهامداران اعلام کردند که صورت های مالی این شرکت دستکاری شده است. بعد از این دو ماجرا این پرسش مطرح شد که تا چه اندازه می توان به صورت های مالی شرکت ها اطمینان کرد؟ در گفتگو با جواد داداشی کارشناس بازار سرمایه به این پرسش پاسخ دادیم.
کد خبر: ۱۲۳۳۵۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
حامد موسوی فعال بازار سرمایه در گفتگو با نبض بورس:
این روزها اختلاف دلار نیما و بازار آزاد به یکی از چالش‌های جدی بازار سرمایه و صنعت تبدیل شده است و بانک مرکزی تصمیم گرفته است که رفته رفته اختلاف این دو قیمت را کم کند و این موضوع را در چند روز اخیر به وضوح دیده ایم. حامد موسوی فعال بازار سرمایه در گفتگو با نبض بورس به پیش بینی قیمت دلار نیمایی در پایان امسال پرداخته است. دلار نیما ۴۸ هزار تومان را به خود خواهد دید؟
کد خبر: ۱۲۳۳۵۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
بر اساس اعلام بانک مرکزی ، سقف برداشت از حساب‌های بانکی کاهش یافت.
کد خبر: ۱۲۳۳۵۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
وزیر صمت از تصویب آیین نامه واردات خودروهای کارکرده خبر می‌دهد؛ اما از چرایی عدم ابلاغ آن، گلایه دارد. حال دستیار معاون اول رئیس جمهور می‌گوید: هیچ مصوبه، آیین‌نامه و دستورالعملی برای واردات خودروی کارکرده، منتظر ابلاغ از سوی دولت و معاون اول رئیس جمهور نیست.
کد خبر: ۱۲۳۳۴۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
نماینده اردبیل در مجلس تاکید کرد: وضعیت بازار ارز کاملا آشفته است. برای موضوع واردات مواد اولیه، بانک مرکزی به تولید کنندگان می‌گوید [ارز] ندارد؛ معلوم نیست که بانک مرکزی چه کار می‌کند؛ بانک مرکزی باید به مردم جواب دهد.
کد خبر: ۱۲۳۳۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۴
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران:
از ۳۰ مهرماه خیلی از شرکت ها کالاهای اساسی را وارد و در بازارهای داخلی فروخته اند و منتظر تخصیص ارز هستند، از این تاریخ به بعد بسیاری از کالاها مشمول تخصیص ارز نشده اند.
کد خبر: ۱۲۳۳۳۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۳
سخنگوی انجمن واردکنندگان برنج گفت: تخصیص ارز محموله‌های برنج که از ابتدای شهریور تاکنون به گمرکات کشور اظهار و ترخیص شده همچنان در انتظار تأیید وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی است.
کد خبر: ۱۲۳۳۲۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۳
حسین سلاح‌ورزی*
کد خبر: ۱۲۳۳۲۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۳
پرونده مرکز مبادله در دیوان عدالت اداری
بانک مرکزی با رویه‌هایی مغایر با قانون، با تأسیس یک شرکت برای معاملات ارز و فلزات گرانبها و ابزارها و اوراق بهادار مبتنی بر آن، ضمن دریافت کارمزد از انجام معاملات، در حال رقابت با بخش خصوصی است که این اقدام با سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی هم در تعارض است.
کد خبر: ۱۲۳۳۲۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۳
حراج شمش‌های طلا در خیابان وزرا به نوزدهمین مرحله رسید؛ روندی که تا به امروز با حراج ۲ هزار و ۶۳۶ کیلو طلا با حداقل عیار ۹۹۵ در هزار همراه بوده و قرار است بیستمین مرحله نیز به زودی برگزار شود.
کد خبر: ۱۲۳۳۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۲
یک مدیر اسبق نظام بانکی با تاکید بر ضرورت اصلاح روش‌های سیاستگذاری بانک مرکزی در بازار ارز، به اختیارات بی‌سابقه این بانک در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: اگر بانک مرکزی ادعا دارد که بازار ارز را تحت کنترل داشته، منابع ارزی کافی است، فروش نفت خوب بوده و خزانه هم پر است؛ پس چرا سیاستگذاری درست نیست که حاصلش ارز چندنرخی شده است.
کد خبر: ۱۲۳۲۸۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۱
بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: تخصیص یا تمدید ثبت‌سفارش ارز نیمایی و ارز اشخاص از محل صادرات به شرط وجود منابع سیستمی در سقف منابع ارزی اعلامی به وزارتخانه‌های متبوع صورت می‌گیرد.
کد خبر: ۱۲۳۲۷۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۱
بسته خبری اقتصادی امروز، تیتر‌هایی مانند تذکر رئیس جمهور به بانک‌ها، نرخ اسکناس و حواله دلار در مرکز مبادله ثابت ماند، سکه در آخرین روز هفته گران شد، افزایش تقاضای جهانی برای طلا، اعلام زمان حراج بعدی شمش طلا و اخراج کارکنان تسلا را در بر دارد.
کد خبر: ۱۲۳۲۶۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۰
روز گذشته، خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه قرار است اسکناس‌های درشت وارد بازار شود.
کد خبر: ۱۲۳۲۶۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۰
نظرسنجی تابناک از ۵۰ تن از کارآفرینان و استارتاپ‌های بزرگ کشور پیرامون کارآمدترین عضو کابینه در راستای حمایت از تولید نتایج قابل تاملی داشته است.
کد خبر: ۱۲۳۲۵۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۰
ابلاغ یکباره بخش‌نامه‌ها سرمایه‌گذاران را غافلگیر می‌کند
عشقی گفت: مشارکت با غافلگیری محقق نمی‌شود. باید مفروضاتی داشته باشیم که تا انتهای سرمایه‌گذاری به آن پایبند باشیم. اگر این اتفاق نیفتد، مردم به سمت سهام نمی‌آیند.
کد خبر: ۱۲۳۲۵۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۹
نااطمینانی‌ها، برنامه‌ریزی بنگاه‌های اقتصادی را سخت کرد
گلایه تولیدکنندگان از عدم تخصیص سهمیه ارزی از سوی بانک مرکزی / با دست خودمان تولید را زمین‌گیر نکنیم
یکی از مشکلات اصلی فعالان اقتصادی این است که به رغم انجام تعهد ارزی از سوی تولیدکنندگان، بانک ها، سهمیه‌های ارزی به آن‌ها نمی‌دهند یا کمتر از مقدار تعهد ارزی است. در نتیجه تامین مواد اولیه و امکان تولید کاهش خواهد یافت.
کد خبر: ۱۲۳۲۲۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۸
طبق ابلاغیه‌ی بانک مرکزی ، سقف تراکنش خرید در هر روز برای اشخاص حقیقی افزایش پیدا کرده است.
کد خبر: ۱۲۳۲۲۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۸
در نشست کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق ایران مطرح شد
اعضای کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق ایران با انتقاد از سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی ، خواستار اتخاذ تدابیری شدند که بدون ایجاد نقدینگی جدید در سطح جامعه، تسهیلات لازم را در اختیار تولید قرار دهد.
کد خبر: ۱۲۳۲۲۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۸
