آدرس غلط کریدور ناتویی زنگه زور 

یکی از مسائلی که در خصوص زنگه زور عنوان می‌کنند کریدورناتویی نامیدن آن است، عنوان می‌کنند ایران باناتو همسایه می‌شود و خطرناک است.

ایران نزدیک به ۷۳ سال است با ناتو همسایه است. ترکیه بعنوان یکی از قدرتمندترین عضو ناتو مرز گسترده‌ای با ایران دارد که به مرز صلح و ثبات مشهور است، موضوع دیگر یکی از پایگاه‌های مهم ناتو در ادانای ترکیه در۱۱۰ کیلومتری سوریه و ۱۱۰۰ کیلومتری تهران و با پرواز هوایی دو ساعت فاصله دارد.

اساس تشکیل ناتو و پایگاه اینجرلیک برای دوران جنگ سرد و مهار شوروی بود. اکنون نیز برای مهار مسکو پابرجا مانده است.

 گسترش ناتو به شرق نه بخاطر ایران بلکه بخاطر دغدغه‌های غرب و آمریکا ازتوسعه طلبی روسیه است. ترکیه مرز دریایی با روس‌ها دارد.

به عنوان عضوناتو زمانی که هواپیمای نظامی سوخو را ساقط کرد روس‌ها بخاطر فلسفه دفاع دسته جمعی ناتو از شلیک به سوی ترکیه اجتناب کردند. چون می‌دانستند حریف ناتو و پایگاه اینجرلیک نخواهند شد.

ناتو بعد از فروپاشی شوروی سعی در باز تولید در جنبه‌های اقتصادی، ژئوپلتیک و حتی ناتوی فرهنگی تشکیل و در مرامنامه خود آنرا اعلام کرد.

حال ما که نزدیک ۷۳ سال است با ناتو همسایه هستیم و بخاطر حسن همجواری با ترکیه هیچوقت تهدیدی از جانب ناتو شامل ما نمی‌شود.

در دهم مهر ۱۳۹۶ ژنرال «هلوسی آکار»، رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه به ایران سفر و دیدار با رئیس وقت ستاد کل نیرو‌های مسلح سرلشکر محمد باقری داشت و به بررسی ابعاد و زمینه‌های همکاری دفاعی و نظامی بین دو کشور و همچنین گفت‌و‌گو درباره مهمترین مسائل منطقه محور‌های گفت‌و‌گو در این سفر پرداختند.

همچنین موضوع تروریسم و همکاری بین نیرو‌های مسلح دو کشور در ادامه مقابله با تروریسم و اجرای عملیات آتش‌بس در مناطق کاهش تنش در سوریه و همچنین موضوع همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق از جمله موضوعات دیگر این گفت‌و‌گو‌ها بود.

سفر «هلوسی آکار» اولین سفر یک مقام عالیرتبه نظامی عضو ناتو به ایران بعد از انقلاب بود.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، چندین کشور اروپای شرقی از جمله جمهوری چک، مجارستان و لهستان در سال ۱۹۹۹ به آن پیوستند. 

بلغارستان، استونی، لتونی، لیتوانی، رومانی، اسلواکی و اسلوونی در سال ۲۰۰۴ و آلبانی و کرواسی در سال ۲۰۰۹ و مونته نگرو و مقدونیه شمالی کشور‌هایی بودند که به ترتیب در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۲۰ به آن ملحق شدند.

زمانی که شوروی منحل شد عده‌ای خواستار منحل شدن ناتو شدند، اما اعضای مؤسس پیش نویس معاهده اصلی را تهیه کردند و استراتژی جدیدی برای آن تعریف کردند.

مثلا در مورد اینکه چند کشور باید به آن بپیوندند، اختلاف نظر وجود داشت. خواسته بریتانیا این بود که ناتو را کوچک و قوی نگه دارد، اما ایالات متحده آمریکا می‌خواست این سازمان، کشور‌های کوچک و ضعیف‌تر را نیز شامل شود؛ کشور‌هایی که احتمال تسلیم شدن آنها در برابر روسیه وجود داشت.

با این حال، امروزه کشور‌ها برای همکاری با ناتو مجبور نیستند عضو شوند. مشارکت با کشور‌های غیر عضو ناتو از سال ۱۹۹۱ آغاز شد.

هدف یاری رساندن به این کشور‌های غیرعضو است که با کمک نیرو‌های مسلح، مدرن و باثبات شوند. سه کشور شریک در عضویت در ناتو ابراز علاقه کرده‌اند: بوسنی و هرزگوین، گرجستان و اوکراین. 

امروزه، هر کشور اروپایی تا زمانی که تعهدات و تعهدات عضویت را بپذیرد، می‌تواند به ناتو بپیوندد.

به عنوان مثال، از سال ۲۰۱۶، اوکراین از طریق بسته کمک جامع با ناتو کار کرده است و از حمایت متحدان ناتو مطابق با استاندارد‌های ناتو برخوردار است.

از طرفی «ترانس خزر» شامل مسیر چین، قرقیزستان، ترکمنستان، دریای خزر، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و اروپاست.

آمریکا «کنسرسیوم کریدور ترامپ» را ایجاد کرده است. ۹ شرکت که سه شرکت آن آمریکایی است در کریدور ترامپ سرمایه گذاری خواهند کرد. سهم آمریکا ۴۰ درصد و سهم جمهوری آذربایجان و ارمنستان هر کدام سی در صد است.

در خصوص «کریدور ترامپ» باید توجه داشت این قرارداد میان آمریکا و ارمنستان مطرح است و شامل جمهوری آذربایجان نمی‌شود و باکو دخالتی در آن ندارد.

عنوان شده است هزار نیروی مسلح نیز امنیت راه ترامپ را تامین و حفظ خواهند کرد.

ترکیه از این توافقنامه حمایت کرده است و، اما خارج از میدان توافقنامه قرار گرفته است، اما قطعا در ماتریس جمهوری آذربایجان و آمریکا قرار خواهد گرفت و سیاست در‌های باز را در قبال ارمنستان بکار خواهد گرفت.

دیدار «پاشینیان» و «علی اف» قیل از دیدار با ترامپ با اردوغان عصبانیت روس‌ها را برانگیخته است وگرنه خود روس‌ها از موافقان کریدور زنگه زور برای خارج شدن از انزوای انرژی و اتصال به سوریه و مدیترانه از طریق ترکیه است.

اما ارمنستان که از اول هم مشخص بود برای خروج از بن بست بالاخره بر سر کریدور زنگه زور توافق خواهد کرد به زمین بازی آمریکا علیه ایران و روسیه تبدیل شده است.

مسئله روسیه هم در این بین ناتو نیست، مسئله روسیه سهمی است که از عوارضی‌ها و حضور نیرو‌های روس در امنیت کریدور و کشور‌های عضو مجمع دریای مدیترانه و منطقه انحصاری و اقتصادی مدیترانه در سواحل سوریه است که روس‌ها مدعی در اختیار داشتن آن هستند.

ترکیه نگرانی از این بابت ندارد، چون بواسطه جمهوری آذربایجان می‌تواند در زنگیلان و نخجوان نیرو‌های خود را حتی در عوارضی‌ها مستقر نماید.

حال پرسش اینجاست در کجای خط مشی، مرامنامه، بیانیه و اساسنامه آن آنرا برای مقابله با ایران تعریف کرده است که برخی این چنین این مسئله را بزرگ کرده‌اند.

در حالیکه ناتو هم مرز ماست و ۷۳ سال هست که مرز مشترک با ما دارد، این روسیه است که تحمل عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو را نداشت و ندارد، چون می‌داند دیر یا زود در محاصره ناتو قرار خواهد گرفت.

ما با ناتو از طریق ترکیه ۵۳۴ کیلومتر مرز داریم. سوال اینجاست در این ۷۳ سال هیچ اتفاقی نیفتاد و هیچ حرفی از ناتو نبود، الان با ۴۳ کیلومتر زنگه زور یک دفعه ناتو آمد؟

در حالیکه با تشکیل سازمان‌های متعددی مانند کشور‌های حاشیه رود ارس، در خواست از جمهوری آذربایجان برای دادن کریدور به دریای سیاه از مزایای آن بهره‌مند شد. 

با ناتو آدرس غلط به دیگران به مانند نئوعثمانی گرایی ندهید. امروز دیگر با داستان‌های قدیمی نمی‌توان ژئوپلیتیک نوین را تفسیر کرد، روسیه هم مخالف کریدور زنگه زور نیست، چون هیچ راهی بجز صادرات نفت و گاز خود و اتصال به دریای مدیترانه از طریق زنگه زور ندارد.

سوال دیگر اینکه وقتی ایران به پایگاه‌های آمریکا در عراق و قطر حمله کرد، ناتو پاسخ داد؟ نه. چون به کشور امریکا حمله نشده بود.

*کارشناس مسائل ترکیه و سازمان ملل