موضوع ۳ نرخی‌شدن بنزین در هفته اخیر بار دیگر در صدر مباحث اقتصادی و سیاسی کشور قرار گرفته و واکنش‌های متعددی را از سوی نمایندگان مجلس و اعضای دولت به‌دنبال داشته است.
به گزارش تابناک به نقل از میزان؛ چندی پیش حسین صمصامی، نماینده مجلس شورای اسلامی در شبکه اجتماعی خود نوشت: علاوه بر حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی، بنزین ۳ نرخی (۱۵۰۰، ۳۰۰۰ و ۵۰۰۰ تومانی) نیز مصوب شده است. خوب است دولت محترم بفرمایند اگر چندنرخی بودن عامل رانت و فساد است، چرا مدام نرخ اضافه می‌کنند؟!
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز روز سه‌شنبه ۱۳ آبان در نشست خبری عنوان کرد که دولت قصدی برای تغییر قیمت بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی ندارد. به عبارتی بنزینی که به‌عنوان سهمیه افراد در نظر گرفته شده با همین قیمت‌ها ارائه خواهد شد.
هشدار نمایندگان مجلس درباره تبعات افزایش قیمت بنزین
همچنین ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، روز چهارشنبه ۱۴ آبان در صحن علنی مجلس اظهار کرد که زمزمه‌هایی مبنی بر گرانی بنزین و سوخت به گوش می‌رسد، به‌ویژه در مورد نحوه اجرای آن که می‌تواند برای کشور بسیار خطرآفرین باشد. مجلس در جریان این موضوع نیست و ما نگران هستیم.
برخی از نمایندگان مجلس نیز در تاریخ ۱۹ آبان در نامه‌ای به رئیس‌جمهور اعلام کردند که دولت پیش از هر تصمیم قیمتی باید سیاست‌های غیرقیمتی کاهش مصرف را اجرا کند.
درخواست نمایندگان اجرای سهمیه‌بندی براساس کدملی و پرهیز از شوک قیمتی به مردم است.
براساس اعلام نمایندگان، مجلس ۵ راهکار برای کنترل مصرف تصویب کرده بود (از جمله انتقال سهمیه به کارت بانکی، افزودن LPG، واردات خودرو برقی)، اما دولت اجرا نکرده است.
فعلاً برنامه‌ای برای تغییر قیمت سهمیه‌ای بنزین وجود ندارد
با وجود این اظهارات متناقض، شواهد نشان می‌دهد که احتمال در نظر گرفتن نرخ سوم برای بنزین افزایش یافته است.
در همین راستا وزیر نفت نیز در تازه‌ترین اظهارات خود اعلام کرد که فعلاً برنامه‌ای برای تغییر در میزان سهمیه‌ها و قیمت سهمیه کارت‌های شخصی (سهمیه ۶۰ لیتری ۱۵۰۰ تومانی) وجود ندارد.
به گفته وی گروه‌های کارشناسی در حال بررسی و جمع‌بندی هستند و اساسا تغییر در قیمت و میزان سهمیه حامل‌ها در حوزه تصمیم‌گیری وزارت نفت نیست.
وزیر نفت تاکید کرد که تصمیم‌گیری در این مورد فراتر از وزارت نفت است، دولت و ارکان حاکمیتی باید در این زمینه نظر بدهند.
نگرانی از افزایش قیمت سایر کالاها با بالارفتن نرخ بنزین
فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، درباره وضعیت قیمت سوخت و پیامد‌های آن اظهار کرد: قیمت بنزین در مقایسه با بازار‌های جهانی و هزینه‌های تولید آن در کشور بسیار پایین است و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: اما باید این نکته را در نظر گرفت که افزایش قیمت بنزین در ایران تنها به خود بنزین محدود نمی‌شود و به‌صورت مستقیم بر قیمت سایر کالاها تأثیر می‌گذارد.
به گفته این نماینده مجلس، مردم بیش از آنکه دغدغه افزایش قیمت بنزین را داشته باشند نگران بالارفتن قیمت کالاهای مصرفی پس از اصلاح نرخ سوخت هستند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد: پیشنهاد من این است که دولت اعلام کند از فردا تمام خودرو‌های دولتی از بنزین آزاد استفاده خواهند کرد و هزینه سوخت خود را از محل صرفه‌جویی در سایر بخش‌ها تأمین می‌کنند.
وی افزود: بخش قابل‌توجهی از مصرف سوخت کشور مربوط به خودرو‌های دولتی است و اصلاح این روند می‌تواند نقش مهمی در مدیریت مصرف داشته باشد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد: دولت باید تضمین دهد که خودرو‌های عمومی، اعم از تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها، وسایل حمل‌ونقل بین‌شهری و کامیون‌های حمل بار تا مدت مشخصی از بنزین و گازوییل یارانه‌ای استفاده کنند تا فشار افزایش قیمت سوخت به مردم منتقل نشود.
وی اظهار کرد: اگر دولت در اجرای این ۲ مرحله یعنی حذف یارانه سوخت خودرو‌های دولتی و تضمین تداوم یارانه برای حمل‌ونقل عمومی، پیشگام شود و هم‌زمان بر قیمت‌ها نظارت کند، مردم نیز با اصلاح منطقی قیمت بنزین همراهی خواهند کرد.
توسلی در مورد ۳ نرخی‌شدن قیمت بنزین اظهار کرد: در شرایط فعلی با روندی که برخی مسئولان در پیش گرفته‌اند، بعید می‌دانم طرح‌های موجود درباره اصلاح قیمت سوخت به نتیجه مطلوب برسد یا دست‌کم نسبت به موفقیت آن تردید وجود دارد.
آسیب‌‌پذیری دهک‌های پایین درآمدی در برابر افزایش قیمت بنزین
همچنین محسن حاج‌محمدی، کارشناس اقتصادی اظهار کرد: دولت برای جبران بخشی از هزینه‌های خود یکی از راهکار‌ها را اصلاح نرخ سوخت در نظر گرفته است.
وی افزود: دولت اقداماتی مانند سامان‌دهی کارت‌های سوخت جایگاه‌ها و طرح کارت اضطراری را دنبال می‌کند، اما هنوز برنامه مشخصی برای نحوه بازتوزیع درآمد حاصل از اصلاح قیمت سوخت ارائه نکرده است.
به گفته حاج‌محمدی در دوره‌های گذشته افزایش قیمت بنزین معمولاً با توسعه زیرساخت‌ها یا افزایش یارانه‌های نقدی همراه بود که نوعی بازتوزیع درآمد را در پی داشت.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: براساس قانون هرسال باید درصد کمی به قیمت سوخت افزوده می‌شد تا از ایجاد شوک ناگهانی به جامعه جلوگیری شود اما در سال‌های اخیر این اتفاق رخ نداده است.
اثر تورمی قابل توجه افزایش قیمت بنزین بر جامعه
وی ادامه داد: به دلیل ثبات قیمت طولانی قیمت بنزین اکنون هرگونه افزایش قیمت جدید می‌تواند اثر تورمی و روانی قابل‌توجهی بر جامعه داشته باشد.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دهک‌های پایین درآمدی بیشترین آسیب را از این تغییر متحمل می‌شوند، عنوان کرد: افزایش یک‌باره قیمت بنزین تأثیر مستقیم بر هزینه‌های حمل‌ونقل دارد و موجب رشد قیمت کالاها و خدمات و در نهایت باعث کاهش قدرت خرید مردم می‌شود.
به گفته حاج‌محمدی افزایش هزینه سوخت، واحد‌های تولیدی و صنعتی را نیز با رشد هزینه حمل‌ونقل مواد اولیه روبه‌رو می‌کند که در نتیجه نرخ تمام‌شده کالاها بالا می‌رود.
وی ادامه داد: افزایش هزینه تولید بر اشتغال، سرمایه‌گذاری و حتی صادرات اثر منفی خواهد گذاشت و در نهایت به رکود اقتصادی منجر می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به تجربه کشورهای دیگر گفت: دولت اندونزی توانست با اصلاح تدریجی قیمت سوخت، تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و حمایت از اقشار کم‌درآمد، آثار منفی این سیاست را کاهش دهد.
حاج‌محمدی معتقد است در ایران باید پیش از هرگونه افزایش قیمت، زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی تقویت و جایگاه‌های CNG احیا شود.
کاهش مصرف سوخت با ارتقای کیفیت خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: آمار‌ها نشان می‌دهد تنها موتورسیکلت‌ها در ۶ ماهه نخست سال بیش از ۶۶۰ میلیون لیتر بنزین مصرف کرده‌اند که معادل میلیارد‌ها تومان هزینه است.
وی به نقش ارتقای کیفیت خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها در کاهش مصرف سوخت اشاره کرد و گفت: این اقدام می‌تواند بار مالی سنگینی را از دوش کشور بردارد.
حاج‌محمدی گفت: همچنین افزایش استفاده از خودرو‌های دوگانه‌سوز و حمایت از تولید خودرو‌های برقی می‌تواند در کاهش مصرف بنزین مؤثر باشد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، دولت باید با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی، مردم را به استفاده از خودرو‌های کم‌مصرف‌تر ترغیب کند.
تاثیر منفی افزایش یک‌باره قیمت بنزین بر بازار سرمایه
حاج‌محمدی با اشاره به تاثیر منفی افزایش یک‌باره قیمت بنزین بر بازار سرمایه گفت: افزایش هزینه‌های تولید موجب کاهش سودآوری شرکت‌های حمل‌ونقل و صنایع وابسته می‌شود.
این کارشناس اقتصادی گفت: کاهش سودآوری شرکت‌ها در نهایت به اُفت ارزش سهام آنها و کاهش اعتماد فعالان اقتصادی منجر خواهد شد.
وی تصریح کرد: اصلاح قیمت بنزین زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که با برنامه‌ریزی دقیق، سیاست‌های حمایتی از تولید و حفظ قدرت خرید مردم همراه شود.
سال هاست برق و گاز و آب برای مردم چند نرخی محاسبه می شوند اضافه کردن نرخ سوم و چهارم برای مصرف های بیشتر از سهمیه بهترین راه است و اثر تورمی بسیار کمتری به دیگر بخش ها دارد