کلیات
قوه قضائیه، قوه ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت در ایران است. رئیس قوه قضائیه توسط رهبر ایران به مدت ۵ سال به این سمت منصوب میشود که باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر باشد. ریاست قوه قضائیه را در حال حاضر بر عهده سید ابراهیم رئیسی است. پیس از او صادق آملی لاریجانی این سمت را در اختیار داشت.
وظایف قوه قضاییه
در اصل ۱۵۶ قانون اساسی، وظایف متعددی برای قوه قضاییه بر شمرده شده است که از جمله آن می توان به رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین می کند، احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های مشروع، نظارت بر حسن اجرای قوانین، کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام و اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین اشاره کرد.
نحوه انتخاب رئیس قوه قضاییه
براساس اصل ۱۵۷ قانون اساسی، به منظور انجام مسئولیت های قوه قضاییه در کلیه امور قضایی و اداری و اجرایی مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت پنج سال به عنوان رییس قوه قضاییه تعیین می نماید که عالی ترین مقام قوه قضاییه است.
وظایف رییس قوه قضاییه
رییس رییس قوه قضاییه وظایف و اختیارات فراوانی دارد که از جمله آن می توان به ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیت های اصل یکصد و پنجاه و ششم. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی)، تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی)، استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل ماموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی). به موجب اصل ۱۶۴ قانون اساسی محل خدمت یا سمت قاضی را بدون رضای او نمیتوان تغییر داد، مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل، نصب رئیس دیوان عالیکشور و دادستان کل، با مشورت قضات دیوان عالی کشور برای مدت پنج سال. (براساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی)، پیشنهاد وزیر دادگستری به رئیس جمهور (براساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی)، تعیین ضوابط برای تشکیل دیوان عالی کشور (براساس اصل ۱۶۱ قانون اساسی)، دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه می باشد. (براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی) و سازمان بازرسی کل کشور زیرنظر رئیس قوه قضائیه است. (براساس اصل ۱۷۴ قانون اساسی) اشاره کرد.
شرایط لازم برای انتخاب رئیس قوه قضائیه
ریاست قوه قضاییه براساس اصل یکصد و پنجاه و هفتم قانون اساسی، باید دارای شرایط چون مجتهد عادل بودن، آگاه به امور قضائی بودن و مدیر و مدبر بودن باشد.
دادسراها و دادگاهها
قوه قضاییه بخش اعظم را که به عهده دارد از طریق دادسراها و دادگاهها انجام میدهد.
دادسراها
با تدوین لایحه اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب توسط قوه قضاییه و تصویب آن در مجلس در تاریخ ۲۸/۷/۸۱زمینه برای احیای مجدد دادسراها بوجود آمد.
این قانون دارای ویژگیها ومزایای فراوانی است که احیای دادسراهااصلیترین مزیت وفایده آن است و به همین خاطر نیز از این قانون به قانون احیای دادسراها یاد میشود. توجه به صلاحیت ذاتی محاکم با تقسیم آن به دادگاههای عمومی و اختصاصی، ادغام دادسرای عمومی و انقلاب، تخصصی نمودن دادگاه هابا تقسیم آن به دادگاه جزایی و حقوقی، احیای مرحله فرجامی در رسیدگی به جرایم مهم، احیای محاکم رسیدگی با تعدد قضات و ارجاع رسیدگی به جرایم مطبوعاتی در دادگاهی با سیستم رسیدگی با تعدد قضات، از دیگر مزایای این قانون است که احیاو اجرای آنها موجب رعایت حقوق مردم میگردد. با احیای دادسراها موثرترین و اصلیترین گام توسط مدیریت دستگاه قضایی برای تحقق توسعه برداشته شدو امروز ما شاهد احیای دادسراها در چهار استان تهران، قم، اردبیل و ایلام هستیم.
دادگاهها
بیشترین ارتباط مردم با قوه قضاییه از طریق دادگاه هاست. دادگاههای عمومی متداولترین دادگاه هاست. دادگاههای عمومی متداولترین دادگاهها محسوب میشوند که به اکثر دعاوی و اختلافات افراد جامعه رسیدگی میکنندو عموما دعاوی و اختلافاتی که به دادگاهها ارجاع میشوند به دو دسته مختلف تقسیم میگردند که عبارتند از::دعاوی حقوقی ودعاوی کیفری. این دو دسته دعاوی هم به لحاظ ماهیت موضوع بایکدیگراختلاف دارند و هم روال رسیدگی به هر کدام از آنها تا حدودی متفاوت با دسته دیگر دعاوی میباشد. دادگاهها به لحاظ صلاحیتی به دادگاه عمومی و اختصاصی تقسیم میشوند. دادگاههای اختصاصی دادگاههایی هستند که به اعتبار ماهیت و نوع دعوا، یا به اعتبار افراد و طرفین دعوا تشکیل میشوند، نظیردادگاههای نظامی، انقلاب، ویژه روحانیت و دادگاه انتظامی قضات.
دیوان عالی کشور
دیوان عالی کشور عالیترین مرجع قضایی کشورمحسوب میشود که در ادوار مختلف قانونگذاری به دیوان تمیز، دیوان عالی تمیز، دیوان عدالت عظمی، دیوان کشور ودیوان عالی کشور نامیده شد. براساس آنچه که در قانون اساسی پیش بینی شده است، مهمترین وظیفه آن نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی میباشد. مقر اصلی دیوان عالی کشور در تهران است، ولی بنابر تشخیص رئیس قوه قضاییه میتواند در شهرستانهای دیگر نیز شعبی داشته باشد. تعداد شعب دیوان عالی بسته به نیاز دستگاه قضایی، میتواند افزایش یابد.
رئیس قوه قضاییه طبق اصل۱۶۲ قانون اساسی، رئیس دیوان عالی کشور را با مشورت قضات دیوان برای مدت ۵سال انتخاب مینمایدو انتخاب مجدد وی برای ادوار متوالی بلا مانع است. اولین رئیس دیوان عالی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی شهید مظلوم آیت ا... دکتر بهشتی بود که براساس فرمان امام راحل (ره) به این سمت منصوب گردید. رئیس دیوان عالی کشور ریاست شعبه اول را نیز عهده دار است و میتواند اختیارات خود را در خصوص ارجاع پروندهها وریاست جلسات هیئت عمومی به معاون اول قضایی یا رئیس یکی از شعب، محول نماید. هریک از شعب دیوان عالی کشور از دو نفر قاضی واجد شرایط که یکی از آنها رئیس و دیگری مستشار است، تشکیل میشود. دیوان عالی کشور به تعداد لازم برای شعب عضو معاون خواهد داشت. عضو معاون میتواند وظایف هر یک از دو عضو شعبه را عهده دار گردد. تعداد معاونین نباید بیشتر از تعداد شعب باشد.
دیوان عدالت اداری
براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی برای رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مامورین، واحدها یا آیین نامههای دولتی و احقاق حقوق آنها در قوه قضاییه وزیر نظر رئیس این قوه، نهادی حقوقی تشکیل شده است که دیوان عدالت اداری نام دارد.
نهادها و دستگاههای دولتی و عمومی برای انجام وظایف خودغالبا مبادرت به صدور آیین نامهها یا نظاماتی مینمایند که در مواردی ممکن است با مقررات قانونی مطابقت نداشته باشد. براساس اصل ۱۷۰قانون اساسی ((قضات دادگاهها مکلفند از اجرای تصویب نامه وآیین نامههای دولتی که مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خارج از حدود اختیارات قوه مجریه است خودداری کنند))وبر اساس همین اصل ((هر کس میتواند ابطال این گونه مقررات را از دیوان عدالت اداری تقاضا کند.))براساس ماده۱۱قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۶۰موارد زیر در حیطه صلاحیت دیوان عدالت اداری میباشد:
۱- رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:
الف) تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها، سازمانها، موسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها، تشکیلات و نهادهای انقلابی و موسسات وابسته به آنها.
ب) تصمیمات و اقدامات مامورین واحدهای مذکور در بند ((الف)) راجع به وظایف آنها.
پ) آیین نامهها وسایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون و احقاق حقوق اشخاص در مواردی که تصمیمات یا اقدامات یا مقررات مذکور بعلت بر خلاف قانون بودن آن ویا عدم صلاحیت مرجع مربوط با تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خوداری از انجام وظائفی که موجب تضییع حقوق اشخاص میشود.
۲- رسیدگی به اعتراض و شکایات از آراءو تصمیمات قطعی دادگاههای اداری، هیاتها کمیسیونها یی مانند کمیسیونهای مالیاتی، شورای کارگاه، هیئت حل اختلاف کارگر وکارفرما، میسیون موضوع ماده۱۰۰ قانون شهردای ها، کمیسیون موضوع ماده۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها ومنابع طبیعی منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت باآنها.
۳- رسیدگی به شکایات قضات و مشمولین استخدام کشوری وسایر مستخدمین واحدها و موسسات مذکور در بند ((یک))و مستخدمین موسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشگری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی.
سازمان بازرسی کل کشور
گستردگی دستگاه اداری دولت و کارگزاران آن، همواره این خطر را به دنبال دارد که گاهی در بخشی از آن، مقررات قانونی نادیده گرفته شوند و تخلفاتی صورت گیردو با توجه به این که نظارت برحسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه اداری از جمله وظائف قوه قضاییه است، سازمانهای بازرسی کل کشور به عنوان یکی از سازمانهای اصلی قوه قضاییه این مهم را به انجام میرساند.
اصل ۱۷۴ قانون اساسی در همین خصوص اشعار میدارد: ((براساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاههای اداری، سازمانی به نام ((سازمان بازرسی کل کشور))زیر نظر رئیس قوه قضاییه تشکیل میگردد. حدود اختیارات وظایف این سازمان را قانون تعیین میکند.
سخنگوی قوه قضاییه
مواضع کلی در قوه قضائیه از ناحیه ریاست قوه قضائیه بیان میشود و بر اساس اجازه رئیس قوه قضائیه، سخنگوی این دستگاه هم در بیان مواضع کلی میتواند ورود داشته باشد. ما اعتقاد داریم اگر نقصی در حجاب است، باید با فرهنگ سازی و آموزش برطرف شود و در مورد حجاب باید اندیشمندانه و بدون عجله و شتاب عمل کرد.
کد خبر: ۱۱۳۰۵۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۸
معاون قضایی قوه قضاییه با بیان اینکه مشکلاتی اساسی و ریشه ای در این حوزه وجود دارد، اظهار کرد: این مشکلات هم در بخش تقنینی و هم در حوزه های اجرایی و قضایی به چشم می خورد که مورد غفلت قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۱۳۰۳۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶
عباس عبدی در پیشنهادی از قوه قضاییه خواست تا به شکایت مردم از رفتارهای غیرقانونی که در دولت جدید رسم شده،زود رسیدگی کنید
کد خبر: ۱۱۳۰۲۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۶
نه صرفاً در مقوله حجاب و عفاف، بلکه در هر زمینه و موردی، هر بخش و نهادی اعم از نهاد دولتی، نهاد مقننه، قوه قضاییه یا سایر افراد و بخشها، چنانچه اشتباه کرد، نباید بر این اشتباه اصرار ورزد و از اصلاح اشتباه اِبا داشته باشد. نباید بر کار اشتباه پافشاری و یا احیاناً آن را توجیه کرد. اگر کار اشتباهی در جایی صورت گرفت باید در راستای اصلاح گام برداریم و احیاناً موضوع را اعلام کنیم.
کد خبر: ۱۱۲۹۲۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۰
عجیب است که آقای تاجزاده زمانی بازداشت شد که اخیراً یک مرزبندی روشن میان ایدهاش اصلاح امور و براندازی ارائه کرده بود.
کد خبر: ۱۱۲۹۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۰
نهاد وکالت این روزها حال و روز خوبی ندارد؛ از یک سو با افرادی مواجه هست که قصد دارند به اصطلاح با رفع انحصار از عرصه خدمات حقوقی در کشور به این نهاد خدمت کنند و از سوی دیگر با مدیرانی سروکار دارد که گویا خود از نهاد تحت نظر خود هیچ اطلاعی ندارند و با بیان مواضع اشتباه و نادرست به پیچیدهتر شدن اوضاع این نهاد کمک میکنند.
کد خبر: ۱۱۲۸۸۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
در نشست خبری سخنگوی قوه قضاییه مطرح شد
یکی از موفقیتهای قوه قضاییه در دوره جدید دریافت نقد از منتقدان بوده است. در مرداد ماه کمیته منتخبی نقدهای ارسال شده به دبیرخانه جشنواره نقد برتر را ارزیابی میکند. ۵۵۰ مقاله ارسال شده که ۳۲ درصد با موضوع رسیدگی به تظلمات، تعدیات، رسیدگی به شکایات و حل و فصل دعاوی است.
کد خبر: ۱۱۲۸۴۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۵
سخنگوی قوه قضاییه گفت: در ۱۲ تیرماه سال ۶۷ شاهد سقوط هواپیمایی ایرباس بودیم و امریکاییها این حادثه دلخراش را ایجاد کردند و ۲۴۸ مسافر که چندین خردسال هم میان مسافران بودند، شهید شدند؛ لذا ۱۲ تیرماه روز افشای حقوق بشر امریکایی است.
کد خبر: ۱۱۲۸۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۵
بیستم اردیبهشت بود که سخنگوی قوه قضاییه از ورود دستگاه قضا به اظهارات فائزه هاشمی خبر داد و گفت: این شخص توسط دادستان تهران تحت تعقیب قرار گرفته و پروندهای در دادسرای عمومی و انقلاب تهران تشکیل شده است.
کد خبر: ۱۱۲۷۹۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۲
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه از راه اندازی سامانه استعلام مجرمان متواری به زودی خبر داد و گفت: خدمات الکترونیک قوه قضائیه 35درصد ارزان تر به مردم ارائه می شود.
کد خبر: ۱۱۲۷۶۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۱
روز گذشته، رهبر انقلاب نکات مهمی را مطرح کردند که مرتبط به موضوعات داخلی و خارجی بود، اما چند مورد را مطرح کردند که صراحتا بیان داشتند: انشاءالله باید عملیّاتی بشود و باید از صِرف یک توصیه و موعظه خارج بشود.
کد خبر: ۱۱۲۷۱۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۸
حجت الاسلام و المسلمین مسیح مهاجری در نشستی به مناسبت چهل و یکمین سالگرد شهادت آیت الله دکتر بهشتی در کانون توحید گفت: پایه و اساس شخصیت معنوی آیت الله بهشتی را صداقت تشکیل می داد. ایشان هیچ چیزی را برتر از صداقت نمی دانست. آقای بهشتی هرگز دروغ را در هیچ زمینه و اندازه ای برنمی تابید.
کد خبر: ۱۱۲۷۰۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۷
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار رئیس، مسئولان و جمعی از کارکنان قوه قضائیه
حضرت آیت الله خامنهای با اشاره به ذوقزدگی دشمن در برخی مقاطع به دلیل برخی ضعفها و و کمبودهای داخلی افزودند: هم در سال ۱۳۶۰ و هم بعد از آن در چهار دهه گذشته، دشمن در مواردی ذوقزده و امیدوار شده و تصور کرده است بساط انقلاب و نظام در حال جمع شدن است؛ اما این امیدواری به نا امیدی تبدیل شده و مشکل آنها این است که راز این ناامیدی را متوجه نمیشوند.
کد خبر: ۱۱۲۶۹۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۷
مرور روزنامههای سه شنبه ۷ تیرماه
تعهد امریکا ۱+۲ را به دوحه برد، حاج قاسم موضوع سریال ترور، وحشت «جی -۷» از قدرت چین، هتتریک طلایی بانوان در آسیا، حراج آثار تاریخی چرا؟ جنجال یک استیضاح ساده، شمارش معکوس برای آغاز مذاکرات دوحه، صیانت از امنیت مردم یا فضای مجازی؟ فولادیها در آستانه حذف از بازار جهانی و برجام و پرتاب موشک ماهوارهبر، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۱۱۲۶۸۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۷
همایش سراسری قوه قضاییه صبح امروز دوشنبه ۶ تیر ماه ۱۴۰۱ در سالن اجلاس برگزار شد.
کد خبر: ۱۱۲۶۷۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۶
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه با بیان اینکه یکی از جرایم بسیار مهم در ۵ سال گذشته "سرقت" بوده که آمار بالایی دارد، گفت: در سال گذشته ۸۵۰ هزار پرونده در ارتباط با سرقت ثبت و سیصد و خرده ای هزار نفر هم در این رابطه توسط نیروی انتظامی دستگیر شدهاند اما همه پروندهها منجر به نتیجه نشده است.
کد خبر: ۱۱۲۶۷۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۶
در دومین نشست مشترک نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولان عالی قضایی مطرح شد:
همه باید در مجلس، دولت و قوه قضائیه بدانیم که در دوران بسیار مهم و سرنوشتساز برای تحول در کشور قرار داریم و دوست و دشمن توجه شان به ایران است، بنابراین باید این تفکر در همه بهوجود بیاید که در کنار هم بتوانیم گام های مهمی برای حل مشکلات مردم و توسعه کشور برداریم.
کد خبر: ۱۱۲۶۶۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۶
نماینده قم در مجلس شورای اسلامی از قوه قضاییه خواست تا با تولید کنندگان کالاهای غیر استاندارد برخوردهای لازم قانونی را انجام دهد.
کد خبر: ۱۱۲۶۵۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۵
بازی یک شرکت خاص با غذای دام ها؛ نهاده دامی را نیاورده، فروختند؟
بی توجهی شرکت آریو تجارت سهیل نسبت به تعهداتش و در پی همکاری با سازمان تعاون روستای در اوایل امسال، دامدار و مرغداری که بیش از هزار میلیارد تومان در سامانه بازارگاه واریز و پرداخت کرده بودند را با چالش اساسی مواجه ساخته است، تا جایی که رئیس قوه قضاییه و رئیس جمهور نسبت به این پرونده و فساد احتمالی ورود و دستور رسیدگی صادر کردهاند.
کد خبر: ۱۱۲۶۴۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۵
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: اجرای عدالت وظیفهای سنگین بر دوش قوه قضاییه است که امیدواریم با تلاش کارکنان و قضات دستگاه قضایی، رضایتمندی مردم از این قوه روزبهروز بیشتر شود.
کد خبر: ۱۱۲۶۴۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۴