کلیات
همزمان با تشدید تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران و نیز افزایش نرخ ارز، یکی از کالاهای اساسی کشور که با بحران رو به رو شد، کاغذ بود. بحران کاغذ و نایاب شدن این کالا در بازار خیلی زود آثار منفی خود را در حوزه چاپ و نشر نشان داد و تعداد قیمت روزنامه، مجلات و نیز کتب به شدت افزایش یافت.
راه مقابله با بحران کاغذ
در تاریخ ۱۴ اردیبهشت سال ۹۸ روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله ای، آورد: کشور ما از جهات مختلف دارای توانائی تولید انواع کاغذ می‌باشد. کارخانه کاغذ مازندران سال‌ها کاغذ روزنامه‌های کشور را تامین کرد و علاوه بر آن انواع کاغذ‌ها و مقوا را نیز حتی برای صادر کردن به کشور‌های دیگر تولید نمود. این کارخانه مدتی است که به دلیل مشکلات مدیریتی از ادامه تولید کاغذ روزنامه بازمانده است. با اندک توجه و ایجاد تغییر در بخش‌های مدیریتی این کارخانه می‌توان آن را به تولید کاغذ روزنامه و انواع کاغذ‌های موردنیاز کشور بازگرداند.
متاسفانه وزارتخانه‌های صنعتی و اقتصادی، در انتخاب مدیران به جای تکیه بر توانائی‌ها بر آشنائی‌ها و به جای تکیه بر ضوابط، بر روابط تکیه می‌کنند و در نتیجه مدیران توانمند و کاربلد بدون دلیل و صرفاً به جرم اینکه پارتی ندارند کنار گذاشته می‌شوند و در اثر اعمال این روش غلط و انحرافی، تولید کارخانجات دچار رکود می‌شود و بسیاری از کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و مراکز تولیدی به تعطیلی کشیده می‌شوند و یا تولید آنها به حداقل می‌رسد.
دولت نباید با صرف انتخاب یک وزیر و استقرار او در وزارتخانه، او را به حال خود واگذارد و کاری به کار او نداشته باشد. انتخاب وزیر، گام اول است. گام بعدی نظارت بر انتصاب‌هائی است که او در وزارتخانه‌و دستگاه‌های تابعه انجام می‌دهد. گماشتن معاونان، مدیران کل و روسای موسسات و سازمان‌های تابعه وزارتخانه براساس روابط و توصیه‌ها اکنون سالهاست که کشور را دچار بحران مدیریت کرده است. این قبیل مدیران فقط برای نردبان قرار دادن مناصب، پرکردن جیب‌های خود و تکمیل حلقه‌های باند موردنظرشان این سمت‌ها را اشغال می‌کنند و کاری برای پیشبرد اقتصاد کشور و حل مشکلات مردم انجام نمی‌دهند.
به غارت ارز توسط چند چپاولگر بیت‌المال به کمک بعضی مدیران در بانک مرکزی و بانک‌های دیگر نگاه کنید تا به صحت این ادعای تلخ اما واقعی پی ببرید. به فروش کارخانجات بزرگی مثل ماشین‌سازی تبریز به ثمن بخس بنگرید تا بر شما معلوم شود در مجموعه‌هائی از قبیل سازمان خصوصی‌سازی که از زیرمجموعه‌های همین وزارتخانه‌ها هستند چه می‌گذرد. این وقایع برای کشوری با نام و عنوان «جمهوری اسلامی» یک فاجعه است. این فاجعه به دلیل عدم کنترل انتصاب‌ها در وزارتخانه‌ها پیش می‌آید کما اینکه در اصل انتخاب وزرا نیز اگر دقت و سخت‌گیری لازم صورت بگیرد با چنین فاجعه‌هائی مواجه نخواهیم شد.
مرحله سوم، نظارت بر عملکردهاست که باید توسط دولت بر تمام وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های تابعه آنها صورت بگیرد ولی متاسفانه نمی‌گیرد. آقای رئیس‌جمهور و مجموعه‌ای که دولت نام دارد بعد از آنکه یک وزیر در وزارتخانه‌ای مشغول کار می‌شود، دیگر هیچ نظارتی بر عملکرد او و مدیران زیردست او ندارند. این مطلق‌العنان بودن است که موجب بروز انحراف‌ها، فسادها و ضعف‌ها می‌شود و کشور به بحران‌هائی که قابل پیشگیری هستند دچار می‌گردد. به بحران کاغذ باید به عنوان بحران در فرهنگ و حتی بحران در قدرت رسانه‌ای نظام و دولت نگاه شود.
راه‌اندازی کمیته صنفی برای تامین کاغذ معاون مطبوعاتی
روز سه شنبه ۱۰ اردیبهشت سال ۹۸ در نشست مشترک مدیران مسئول مطبوعات و خبرگزاری‌های شورای راهبردی ارتباطات دفتر رئیس جمهور با معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد، پیشنهاد کمیته صنفی برای رفع مسائل موجود در حوزه تامین کاغذ مطرح و بررسی شد. نشست مشترک مدیران مسئول مطبوعات و خبرگزاری‌های شورای راهبردی ارتباطات دفتر رئیس جمهور با معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد برگزار شد.
در این نشست پیشنهاد کمیته صنفی برای رفع مسائل موجود در حوزه تأمین کاغذ و زینک مطبوعات و اصلاح نرخ آگهی‌های دولتی به تناسب افزایش هزینه‌های سالیانه رسانه‌ها مطرح شد.
محمد خدادادی- معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - در این نشست حل مسئله رسانه‌ها برای تداوم حضور مؤثر جهت اطلاع رسانی عمومی به مردم را الویت وزارت ارشاد دانست و گفت: اکنون فهرست‌بندی رسانه‌ها مبنی بر میزان اثر بخشی و تیراژ برای اختصاص یارانه‌ها در دست اقدام است و گفت و گوهای مفصلی با وزیر ارشاد و نمایندگان مجلس داشته‌ایم تا هر چه سریع‌تر وضعیت تأمین نیاز کالاهای اساسی مطبوعات برای انتشار معین شود.
فریدون وردی نژاد- رئیس شورای راهبردی ارتباطات دفتر رئیس جمهور - نیز با اشاره به عزم دولت برای حل مسائل مطبوعات و خبرگزاری‌ها گفت: در نهاد ریاست جمهوری تا کنون جلسات متعددی برگزار شده است تا بتوانیم ساز و کار معینی برای اقتصاد رسانه تدوین کنیم و به قید فوریت حل مسائل موجود بایستی با مشارکت و مشورت مطبوعات و سایر رسانه‌ها و وزارت ارشاد صورت گیرد.
درخواست برای حل بحران کاغذ
روز دوشنبه ۲۷ اسفند سال ۹۷ ناشران در نامه‌ای خطاب به مسئولان دولتی خواستار حل بحران کاغذ شدند. در آخرین روزهای سال ۹۷ بحران کاغذ همچنان اصلی‌ترین دغدغه ناشران است؛ بحرانی که شدت‌گرفتن آن در هفته‌های اخیر موجب تکاپوی بیشتر ناشران برای حل این مشکل شده است. در پی حل‌نشدن این بحران و افزایش بی‌رویه قیمت کاغذ، صنف ناشران با همفکری تشکل‌های نشر در نامه‌ای از مسئولان دولتی خواستار پیگیری جدی برای حل معضل کمبود و گرانی کاغذ شدند و از دولت برای اهتمام در تولید ملی کاغذ و داخلی‌شدن آن مطالبه کردند.
ناشران در این نامه تنها راه حل‌شدن بحران کاغذ را خودکفایی در تولید این محصول اساسی دانسته و عمل به فرمایش‌های مقام معظم رهبری را در این خصوص به هیئت دولت یادآوری کرده‌اند. نهادها و تشکل‌های امضاکننده این نامه به قرار زیر است: مجمع ناشران انقلاب اسلامی، انجمن اسلامی ناشران و کتابفروشان، انجمن فرهنگی ناشران آموزشی، انجمن ناشران کودک و نوجوان استان قم، انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، مجمع ناشران دفاع مقدس، انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان، مؤسسه فرهنگی‌هنری زنان ناشر، شرکت تعاونی خدمات فرهنگی دانشگاهیان پارسا، شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان استان قم
رونوشتی از این نامه به نهادها و افراد زیر ارسال شده است:
دفتر رهبر معظم انقلاب
اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
هیئت رئیسه محترم مجلس شورای اسلامی
اعضای محترم کمیسیون محترم فرهنگی مجلس شورای اسلامی
خروج از بحران کاغذ
یکم آذرماه سال ۹۷ سید عباس صالحی - وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی - در حاشیه روز کتابگردی (پنجشنبه ۱ آذرماه) درباره وضعیت کاغذ گفت: دولت جناب روحانی رویکرد قابل توجهی در ثبات نرخ ارز داشته است، زیرا این موضوع به اقتصاد کشور و چیرای متأثیر از آن کمک می‌کند. تا بهمن ماه سال گذشته دولت آقای روحانی به شکل قابل توجهی نرخ ارز را ثابت نگه داشت. نگهداری نرخ ارز کار راحتی نبود اما آقای روحانی تلاش زیادی در این زمینه داشت و از دولت‌های موفق در این زمینه بود اما به خاطر بدعهدی‌هایی که رخ داد، این اتفاق‌ها افتاد. بعد از خروج آمریکا از برجام شرایط تغییر کرد. دولت در زمینه تک نرخی شدن ارز دولت وارد شد، تا با نرخ دولتی ارز کالای اساسی را وارد کند که فشار کمتری به مردم وارد شود. نرخ ارز برای کالای اساسی در ابتدا ۳۸۰۰ تومان و سپس ۴۲۰۰ تومان تعیین شد.
سید عباس صالحی در ادامه گفت: تلاشی که وزارت فرهنگ انجام داد این بود که کاغذ هم در ردیف کالاهای اساسی قرار بگیرد. با توجه به تجربه‌هایی که از دوره قبل داشتیم می‌خواستیم وارد توزیع کاغذ نشویم زیرا ورود دولت حواشی داشته است اما شهریور ماه امسال به نظر آمد باید در این زمینه دخالت‌هایی داشته باشیم بنابر این کارگروه کاغذ تاسیس شد؛ تلاش کردیم در این کارگروه هم عناصر ودلتی حضور داشته باشند هم صنوف و مجمو عه‌های منتفع از کاغذ. دبیرخانه کارگروه نیز در وزارت ارشاد است. این کارگروه به تازگی کار خود را آغاز کرده است. تاکید ما برای اینکه مجموعه‌های مختلف در این کارگروه حاضر باشند کاهش احتمال رانت خواری و توزیع غیر موجه کاغذ بود و اینکه تصمیم‌های این کارگروه شفاف باشد.
او تاکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد در زمینه کاغذ در ابتدا می‌خواست کاغذ جزوئی از کالاهای اساسی باشد و سپس ساختار درست با مشارکت مجموعه‌های مختلف و شفافیت حداکثری را در زمینه ورود و توزیع کاغذ داشته باشد و نظارت به صورت همگانی باشد. من نمی‌گویم مشکلی در زمینه کاغذ نداریم اما از بحران خارج شدیم و تلاش می‌کنیم این موضوع را کنترل کنیم و مشکلات را به حداقل برسانیم.
وزیر فرهنگ همچنین درباره شفافیت واردات کاغذی با نرخ دولتی که از سال گذشته وارد کشور شده، و اینکه هزاران تن کاغذ وارد شده به کجا ر فته است، گفت: این حرف کاملا درست است و باید واردات کاغذ پیش از شکل‌گیری این کارگروه شفاف شود. باید این موضوع به صورت مطالبه عمومی مطرح شود.
او درباره مشکلات حوزه نشر نیز اظهار کرد: حوزه کتاب و نشر مشکلات و درد و دل‌های قدیمی دارد و من نسب به آنها آشنا هستم. متاسفانه فضای حوزه نشر و کتاب بخاطر دلایل مختلف دچار مشکل است. ما در حوزه تولید کتاب روند رو به رشدی داشتیم اما روند استفاده از کتاب حرکت نکرده است. مجموعه‌های مختلف باید به کمک صنعت نشر بیاند تا روند تولید کتاب با سرانه مطالعه فاصله کمتری داشته باشد.
سیدعباس صالحی در حاشیه جلسه ۲۵ ارديبهشت ۱۳۹۸ دولت در جمع خبرنگاران گفت: مسئله کاغذ که در چند ماه اخیر مطرح شده مسئله مهم برای همه کسانی است که هم در حوزه فرهنگی و هم در حوزه مطبوعات فعالیت می‌کنند.
وی افزود: دلایل مختلفی در این زمینه تاثیرگذار است؛ تولید ما در کاغذ بسیار کم است. سه کارخانه کاغذ در کشور وجود دارد که به طور اسمی ۱۷۰ هزار تن تولید دارند، ولی باید گفت: تولید این کارخانه‌ها در سال ۹۶ حدود حدود ده هزار تن و در سال ۹۷ هم حدود بیست هزار تن بوده و این درحالیست که نیاز کاغذ ما سالانه حدود چهارصد هزار تن است؛ بنابراین نیاز به واردات داریم و باید در بحث خودکفایی، از قبل اقدامات لازم را انجام می‌دادیم.
وزیر فرهنگ با بیان اینکه بخش عمده‌ای از نیاز ما به کاغذ از راه واردات تامین می‌شود، اظهار کرد: از چهارصد هزار تن کاغذ مصرف سالیانه، میزانی که در بخش نشریات و روزنامه‌ها باتوجه به تیراژشان مورد نیاز است، حدود هشتاد الی صد هزار تن است. در اوایل سال مطرح بود که آیا می‌توانیم ارز ۴۲۰۰ تومانی را از کاغذ برداریم و به ارز نیمایی تبدیل کنیم یا خیر که همین امر باعث ایجاد تلاطم در بازار کاغذ شد. مطرح شدن تصمیمات موجب ترخیص نشدن کاغذ‌هایی که به گمرکات وارد شده بودند شد.
صالحی ادامه داد: گفتگو‌های مختلفی در دولت با تاکید مقام معظم رهبری مطرح شد که موجب شد تا کاغذ مطبوعات و نشریات با همان ارز ۴۲۰۰ تومانی باشد. قرار همه آن چه در گمرکات است ترخیص شود که حدود شش الی ده هزار تن در یک تا دو هفته آینده ترخیص و به بازار عرضه می‌شود. همچنین حدود بیست الی سی هزار تن کاغذ هم در مسیر است که به کشور برسد و با این واردات مشکل برطرف خواهد شد. در تعزیرات وزرات ارشاد کمیته‌ای تشکیل شده و به شکل جدی وارد میدان شدند تا مجموعه کسانی که ارز گرفته، ولی کاغذ وارد نکردند یا وارد کرده‌اند، اما توزیع‌شان مشخص نیست را مورد بررسی قرار دهند.
در مورد توزیع کاغذ در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
