کلیات
شبه جزیره میانکاله شبه جزیرهای در منتهیالیهِ جنوبِ شرقیِ دریای خزر، در دوازده کیلومتریِ شمالِ شهرِ بهشهر واقع در زاغمرز استان مازندران ایران میباشد. مساحت آن بیش از شصتوهشت هزار هکتار و ارتفاعِ آن بینِ ۱۵ تا ۲۸متر کمتر از سطحِ دریای آزاد است. میانکاله از سال ۱۳۴۸ به عنوان «منطقه حفاظتشده» تعیین شد و هماکنون با عناوین پناهگاه حیات وحش، تالاب بینالمللی و ذخیرهگاه طبیعی زیستکره تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد.
یکی از دلایل اهمیت میانکاله این است که در تمام سواحل جنوبی دریای خزر هیچ منطقهای جز آن وجود ندارد که محیط طبیعی آن در وضعیتی نسبتاً دستنخورده باقیمانده باشد. تمامی سواحل دیگر بهطور گسترده با ساختوسازهای انسانی همچون جاده، شهر و روستا و کارخانهها دگرگون شدهاند. به همین دلیل سلامتی این منطقه اهمیت بسیاری در حفظ سلامتی کل دریای خزر دارد. سلامتی نسبی میانکاله موجب شده تا تالابها و سواحل این منطقه علاوه بر پرندگان مهاجر، محل تخمگذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر نیز باشد، به ویژه کپور و کفال و ماهیان خاویاری. نزدیک به نیمی از خاویار ایران از آبهای این منطقه صید میشود.
شبه جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله در شمال کشور ایران و جنوب دریای خزر و بین طولهای جغرافیایی ۵۲۲۴۰۸ تا ۵۴۰۲۰۲ شرقی و عرضهای جغرافیای ۳۶۴۶۳۶تا ۲۶۳۶۵۷ شمالی واقع شدهاست. میانکاله از دو محیط آبی با وسعت ۴۵۰۰۰ هکتار شامل خلیج و تالاب میانکاله و خشکی با وسعت ۲۳۸۰۰ هکتار میباشد که ۲/۸ درصد مساحت کل استان مازندران را به خود اختصاص دادهاست. بخش خشکی میان کاله با سیمای دشتی به صورت نوار باریکی از شمال به سواحل جنوب شرقی دریای خزر و از جنوب به آبهای خلیج و تالاب میانکاله محدود میشود. پناهگاه حیات وحش میانکاله در سال ۱۳۴۸ به عنوان منطقه حفاظت شده مصوب شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید سابق گردید و در سال ۱۳۵۳ به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت. همچنین به جهت برخورداری از معیارهای کنوانسیون رامسر در سال ۱۳۵۴ نیز با تالابهای همجوار با وسعت ۱۰۰۰۰۰ هکتار به عنوان یکی از سایتهای کنوانسیون رامسر ثبت گردید و متعاقب آن در سال ۱۳۵۵ به لحاظ وجود میراثهای فرهنگی، آثار و ابنیههای تاریخی و زیبا شناختی موجود به عنوان یکی از ذخیر گاههای زیست سپهر به کمیته برنامه انسان و کره مسکون یونسکو (MAB) معرفی و انتخاب گردید. شبه جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله زیستگاه زمستان گذرانی و جوجه آوری انواع گوناگونی از پرندگان آبزی وکنار آبزی که نزدیک به ۱۰۰ گونه میباشد را شامل میباشد علاوه بر این عرصه خشکی میانکاله زیستگاه مهمی برای گونههای بومی قرقاول خزری ودراج محسوب میشود. بخشآبی میانکاله نیز از جهت اینکه محل تخم ریزی و تکثیر ماهیان بومی و تجاری دریای خزر همانند کپور، کفال، کلمه، سفید و ... میباشد از اهمیت خاصی در حفظ و تداوم ذخایر ماهیان دریای خزر برخوردار است. شبه جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله مامن طیف وسیعی از پرندگان آبزی مهاجر و جوجهآور و حمایت شده از جمله فلامینگو، پلیکان سفید، پلیکان خاکستری، قوی کوچک، قوی گنگ، قوی فریاد کش، اردک سر سفید، غاز پیشانی سفید کوچک، مرگوس بزرگ، سنقر تالابی، عقاب دریایی دم سفید و پرندگان خشکی زی همانند قرقاول خزری، دراج و زنبور خوار محسوب میگردد.
وجه تسمیه
نام میانکاله دگرگونشده نامِ میانقلعه است. در قدیم به این شبه جزیره انجیله و در مقطعی دیگر نیم مردان گفته میشد.
موقعیت جغرافیایی
میانکاله شبهجزیره باریکی است که از شمال با دریای خزر، از جنوب با خلیج باریک و کمعمق گرگان و از غرب با تالاب زاغمرز و مرداب لپوی بهشهر همسایه است. در شرق آن آشوراده قرار دارد که با تنگه باریکی به طول کمتر از یک کیلومتر همسایه بندر ترکمن است. مسیر اصلی ورود به میانکاله جادهایست که از نکا به سمت روستای زاغمرز رفته و با عبور از کنار تالاب زاغمرز به میانکاله میرسد.
مساحت میانکاله در حال حاضر حدود ۶۸ هزار هکتار است، اما در طول تاریخ با توجه به پیشرویها و پسرویهای آب دریای خزر گاهی کمتر و گاهی بیشتر از این بوده و گاه بخشهایی از آن نیز به جزیره یا جزایری تبدیل شدهاند. میانگین ارتفاع میانکاله ۳۰ متر پائینتر از سطح دریاهای آزاد، و میانگین بارندگی سالیانه آن ۷۱۷ میلیمتر است و در اقلیم گرمِ مرطوب تا معتدل قرار گرفتهاست.
در شبهجزیره میانکاله روستا و سکونتگاه دائمی وجود ندارد، اما دامداران در بعضی فصول برای چرای دامهای خود به آن میآیند. مشوراده، میانقلعه، قزل شمالی، قزل مهدی و قواسطل از دامداریها و روستاهای سابق این منطقه هستند. در آشوراده هم فقط کارمندان بندرگاه زندگی میکنند.
تاریخ
در دوران قاجار میانکاله و آشوراده مقر راهزنان و دزدان دریایی ترکمن شده بود که از زمین و دریا به کشتیها و قایقها و روستاهای اطراف حملهور میشدند. پس از آنکه در سال ۱۲۵۴ ه. ق. قیات خان از رهبران ترکمنهای جعفربای به گرگان هجوم آورده و به غارت و گروگانگیری اقدام کرده و سربازان دولت را به دریای خزر انداخت. محمدشاه قاجار که برای سرکوبی آنها به کشتی جنگی نیاز داشت، دست به دامن روسها شد. روسها هم به آشوراده آمده و بدون درگیری جدی با دزدان و راهزنان به توافق رسیده و با توافق ایران به ساخت پادگان نظامی، بیمارستان و خانه پرداختند و پنج کشتی جنگی را در ساحل مستقر کرده و سپس به بهانه حفظ امنیت کشتیهای تجاری خود و این که وضعیت مالکیت آشوراده در هیچیک از معاهدات دو کشور مشخص نشده، در آن ماندگار شدند. در آن دوران آشوراده اهمیت تجاری زیادی داشت، بهطوریکه ترکمنها ۳۰۰ فروند کشتی تجاری در آن داشتند. کشمکش سیاسی و نظامی ایران و روسیه بر سر این جزیره، که در دوران امیرکبیر به اوج خود رسیده بود و گاه به درگیری ترکمنهای حامی ایران و حامی روسیه هم منجر میشد، در نهایت با انقلاب کمونیستی روسیه به پایان رسید و دولت شوروی در قرارداد ۱۹۲۱ متعهد شد تا به اشغال آشوراده پایان دهد.
منطقه حفاظت شده میانکاله
سابقهٔ حفاظت میانکاله به سال ۱۳۴۸ میرسد که به عنوان «منطقه حفاظتشده» تعیین شد. در سال ۱۳۵۴ میانکاله، خلیج گرگان و تالابهای اطراف آن به عنوان یکی از نخستین تالابهای بینالمللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و در همان سال درجه حفاظتی آن به «پناهگاه حیات وحش» ارتقاء داده شد و یک سال بعد نیز یونسکو آن را به عنوان «ذخیرهگاه طبیعی زیستکره» اعلام کرد.
ارزش زیستمحیطی این منطقه بیشتر به دلیل حضور حدود ۲۰۰ گونه پرنده است. اغلب آنها از پرندگان مهاجر هستند که برای زمستانگذرانی به میانکاله میآیند. البته به علت وجود پوششهای درختچهای و امنیت کافی، محل زیست دائمی قرقاول خزری و دراج نیز میباشد.
از آنجایی که احداث خدمات در این منطقه میتواند به محیط زیست این زیستگاه آسیب وارد کند، مکانهای انتخاب شده برای خدمات اکوتوریستی باید طبق مطالعاتی باشد که بتواند با کاهش هزینههای احداث (مانند نزدیکی به راههای دسترسی و خدمات آب و برق) و نیز با کاهش آسیبپذیری محیط زیست (در محل گونههایی با کمترین خطر آسیبپذیری بر اساس لیست قرمز) منطبق شود. توسعه تسهیلات اکوتوریستی در نقاطی باید صورت گیرد که مطابق با دید کارشناسی بوده و از لحاظ هزینه – فایده اقتصادی و مطابق ملاحظات زیستمحیطی باشد.
تالاب بینالمللی
تالاب میانکاله بخشی از این شبه جزیره است و در سوی باختر آشوراده قرار دارد. این تالاب اولین تالاب بینالمللی ثبت شده در فهرست تالابهای کنوانسیون رامسر است. در این تالاب که ۱۰۰ هزار هکتار مساحت دارد ۴۰ گونه پرنده زندگی میکنند. زمینهای آن مجموعهای از شنزارهای ساحلی، زمینهای باتلاقی، آبگیرها، مرداب جنگلی با پوشش درختچههای گز، جنگل انارستان، بوتههای تمشک و زمینهای پست و گره افتاده هستند.
حیات وحش
میانکاله در گذشته از طبیعتی بسیار باشکوهتر و غنیتر از امروز برخوردار بود و علاوه بر پرندگان پرشمار یکی از بهترین زیستگاههای پستانداران بزرگ ایران از جمله ببر خزر نیز بهشمار میرفت. ظلالسلطان پسر ارشد ناصرالدینشاه تنها در یکی از قشونکشیهای خود به میانکاله برای سرکوب دزدان و راهزنان که در این منطقه و جزایر آشوراده پناه گرفته بودند از شکار ۳۵ ببر، ۱۸ پلنگ، ۱۵۰ مرال (گوزن بزرگ)، هزار قرقاول، ۶۲ گاو و گاومیش وحشی و تعداد زیادی شوکا (گوزن کوچک) خبر میدهد؛ جالب اینکه او در این آمار حیواناتی که پس از اصابت تیر زخمی شده و گریختهاند را به حساب نیاورده است.
اما امروزه مدتهاست که نسل تمامی این جانداران به جز قرقاول منقرض شده و یکی از دلایل آن نیز همین کشتار عجیب ظلالسلطان و سپاهیانش بودهاست. البته دلیل اصلی از بین رفتن پستانداران بزرگ در میانکاله را باید قطع ارتباط این منطقه با سواحل مازندران بر اثر ساخت شهرها و جادهها دانست. چرا که این شبهجزیره کوچک نمیتواند جمعیت پایداری از پستانداران بزرگی، چون گوزن و پلنگ را در خود جای دهد. امروزه از بین پستانداران تنها شغال، روباه معمولی، جوجه تیغی، گربه جنگلی، گراز، گربه وحشی، خرگوش صحرایی، تشی، خفاش، جوندگان کوچک، فک دریای خزر و نیز اسبهای وحشی شده، در این منطقه باقیمانده که نسل برخی از همین جانوران هم در تهدید است.
از پرندگان مهاجر که شهرت میانکاله بیشتر از جهت آنهاست؛ انواع مرغابی، غاز وحشی، قوی فریادکش، مرغ سقای پاخاکستری، فلامینگو، عروسغاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید. فلامینگو، گیلانشاه، چوبپا، قار، حواصیل، باکلان، پرلا، خوتکا، زنبورخوار، کاکایی، پرستوی دریایی، فالاروپ، سنقر تالابی، بحری، عقاب دریایی دمسفید و طاووسک میشود. از مهمترین پرندگان بومی میانکاله هم قرقاول خزری، دراج، پیغوی کوچک و چرخریسک دمدراز را میتوان نام برد در مجموع ۲۰۷ گونهٔ گیاهی از ۴۶ تیره در میانکاله شناسایی شده که ۱۷ گونهٔ آن از درختان و درختچهها هستند. گیاهان میانکاله با توجه به شرایط خاک منطقه بیشتر از گیاهان آبزی، شن دوست و شورپسند بهشمار میروند. جنگل بزرگی از انار وحشی و بوتههای تمشک در منطقه دیده میشود که غذا و محل لانهسازی پرندگان منطقه را فراهم میکند. سازیل، ازگیل، داغداغان، سیاهتلو، سپیدار، علف شور، جگن و علف هفتبند از دیگر گیاهان این منطقه است.
حواشی احداث پتروشیمی
در سال ۱۴۰۱ اغاز عملیات احداث و بهره برداری از پتروشیمی در مجاورت میانکاله در دولت سیزدهم با حواشی فراوانی رو به رو شد. منتقدان بسیاری اجرای این طرح را زمینه ساز بروز خسارتهای جدی زیست محیطی برای تالاب عنوان کردند.
تلفات پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله و خلیج گرگان از دوهزار بال فراتر رفته و هر روز بر شمار آن افزوده میشود. تلفات غیرعادی پرندگان زمستان سیاه و مرگباری را در تالاب میانکاله رقم زده است و هر روز شمار مرگومیر گونههای مهاجر آبزی بیشتر میشود. با توجه به وقوع تلفات غیرعادی در پرندگان مهاجر آبزی در تالاب بینالمللی میانکاله و خلیج گرگان، عملیات پایش و جمع آوری لاشه پرندگان مهاجر آبزی با اعزام چند اکیپ از محیطبانان یگان حفاظت محیط زیست شهرستانهای گلوگاه و بهشهر و اداره کل محیط زیست انجام میشود. لاشه پرندگان تلف شده پس از جمع آوری در دو نقطه در بندرگز و گلوگاه دفن بهداشتی میشوند.
کد خبر: ۱۰۳۳۰۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۳۲۹۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۱۹
میانکاله برای دومین سال متوالی، شاهد تلف شدن پرندگان مهاجر در خود است. طی چند روز گذشته براساس اعلام اداره کل محیط زیست مازندران حدود ۴۰۰ پرنده تلف شده اند، که اکثریت آن را فلامینگو و چنگر تشکیل می دهند و تعداد آن ها همچنان روبه افزایش است. دفع غیر اصولی پرندگان تلف شده نیز موضوع مهمی است که متاسفانه توسط دامپزشکی شهرستان بندر گز در محل دپوی زباله این شهرستان بدون رعایت اصول بهداشتی انجام می شود. عدم همکاری نیروهای محیط زیست استان مستقر در منطقه و پاسخگو نبودن روابط عمومی این سازمان موجب شد تا از عملیات جمع آوری تلفات پرندگان عکسی تهیه نشود.
کد خبر: ۱۰۳۱۹۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۱۵
محیط زیست مازندران ورود افراد اعم از گردشگر و طبیعتگرد به منطقه میانکاله را ممنوع کرد و از رسانهها هم خواست برای رفتن به این منطقه با روابط عمومی هماهنگیهای لازم را انجام دهند.
کد خبر: ۱۰۳۱۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۱۵
کد خبر: ۱۰۲۱۴۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۵
آتشسوزی در پناهگاه حیات وحش میانکاله در استان مازندران پس از ۱۲ ساعت تلاش بیوقفه مهار شد.
کد خبر: ۹۹۶۶۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۵
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۹۲۷۳۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۵
مدیرکل محیطزیست مازندران گفت که عامل آتشسوزی عمدی اراضی پناهگاه حیات وحش میانکاله شناسایی شده است.
کد خبر: ۹۹۲۲۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۲
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۶۵۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۴
تغییرات اکوسیستم، بیماری بوتولیسم و شمار زیاد تلفات پرندگان در تالاب میانکاله ، زمستان مرگباری را در بهشت پرندگان ایران رقم زده است.
کد خبر: ۹۶۲۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۱۰
بیش از یک ماه از مرگ پرندگان در میانکاله میگذرد و همچنان آمار تلفات پرندگان در این منطقه مشهود است. در این بین بیانیه شکارچیان مبنی بر انتشار سم در جزیره توسط آنها برای تسویه حساب با محیط زیست، همه ما را مبهوت ساخته است.
کد خبر: ۹۶۲۱۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۸
« میانکاله » شبهجزیرهای است با مساحت بیش از 68 هزار هکتار که در 12 کیلومتری شمال شهر بهشهر استان مازندران قرار دارد. صیادان منطقه در نیمه دوم هر سال در فصل صید در غالب شرکتهای تعاونی به روش «پره» با پهن کردن تورهای ماهیگیری تحت نظارت اداره شیلات به میانکاله میآیند.
کد خبر: ۹۵۷۸۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۰
رییس سازمان حفاظت محیط زیست:
رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: وارد نشدن آب به تالاب میانکاله سبب تولید سم بوتولیسم و مرگ پرندگان شده است.
کد خبر: ۹۵۷۶۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۹
خبر توقف درست نبود
ادامه تلفات پرندگان مهاجر زمستانگذران در تالاب بینالمللی میانکاله آن هم چند روز پس از اعلام رسمی دامپزشکی مبنی بر توقف روند مرگ این گونهها، نه تنها در باره شناخت منشاء مرگ پرندگان تردید ایجاد کرد، بلکه سبب نگرانی محلیها شده است.
کد خبر: ۹۵۵۷۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۱
بنابر گفته معاون سازمان دامپزشکی، بیماری بوتولیسم بر اثر سم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد میشود و پرندگان با بلع گیاهان یا حیوانات آلوده به این سم به آن مبتلا شده و جان خود را از دست میدهند.
کد خبر: ۹۵۵۵۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۰
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۵۵۳۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۹
پرندگان مهاجر در پی تلف شدن ۸۰۰۰ پرنده مهاجر در تالاب « میانکاله » طی روزهای اخیر گمانهزنیهای مختلفی درباره علل این اتفاق تلخ مطرح شد از آنفلوآنزا و بوتولیسم تا فاضلاب و طعمههای آلوده... فرضیات احتمالی درباره این حادثه در گفتوگو با دو دامپزشک و متخصص بررسی شده است.
کد خبر: ۹۵۵۲۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۸
ظاهرا از سازمان فعلی محیط زیست کشورمان و متولیانش نباید چنین انتظاراتی داشت، به ویژه اگر بدانیم تنها واکنش رسمی این سازمان به فاجعه میانکاله ، اعلام شکار ممنوع در منطقه، آن هم بعد از چند روز از انتشار خبر مرگ پرندگان و همچنین جلوگیری از فعالیت بازار عرضه این پرندگان در فریدونکنار بوده است!
کد خبر: ۹۵۵۱۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۸
کد خبر: ۹۵۴۸۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۷
کد خبر: ۹۵۴۷۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۶