آیا ولیعهد عربستان در سفر آمریکا جنگنده‌های اف-۳۵ را به دست می‌آورد؟

عربستان درخواست خرید ۴۸ فروند جنگنده F-۳۵ از ایالات متحده به عنوان بخشی از توافقنامه فروش دفاعی ۱۴۲ میلیارد دلاری امضا شده در ماه مه را داشته است.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، موسسه کشور‌های عربی خلیج فارس در مقاله‌ای به بررسی سفر «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان (روز سه شنبه ۲۷ ابان) به آمریکا پرداخته که در ادامه آمده است.

چگونه تقویت روابط اقتصادی میان ایالات متحده و عربستان سعودی یکی از موضوعات کلیدی در دستور کار خواهد بود، زمانی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در ۱۸ نوامبر با رئیس‌جمهور دونالد جی. ترامپ در کاخ سفید دیدار کند. 

عربستان سعودی به دنبال افزایش سرمایه‌گذاری خارجی برای پیشبرد اصلاحات چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود است، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند هوش مصنوعی، مراکز داده، تولیدات پیشرفته، مالی، گردشگری، سرگرمی، معدن و گاز طبیعی. 

این کشور همچنین خواهان خرید تجهیزات پیشرفته نظامی و تراشه‌های رایانه‌ای سطح بالا از ایالات متحده است. ایالات متحده نیز در تلاش است تا از منابع مالی عظیم عربستان—که تنها صندوق سرمایه‌گذاری عمومی نزدیک به یک تریلیون دلار دارایی تحت مدیریت دارد—برای افزایش سرمایه‌گذاری، ایجاد شغل و رشد اقتصادی بهره‌برداری کند.

روابط تجاری و سرمایه‌گذاری آمریکا و عربستان سعودی

پیوند‌های تجاری میان دو کشور همواره برای عربستان سعودی اهمیت بیشتری نسبت به ایالات متحده داشته است، با توجه به تفاوت در اندازه اقتصادی، هرچند صادرات نفت عربستان گاهی نقش بزرگی در روابط دوجانبه ایفا کرده است.

با این حال، در دو دهه گذشته، اهمیت روابط تجاری دوجانبه برای هر دو کشور کاهش یافته است. تا دهه ۲۰۰۰، حدود ۱۸ درصد از صادرات عربستان (که عمدتاً نفت بود) به ایالات متحده می‌رفت، و ۱۵ درصد از واردات این کشور از ایالات متحده تأمین می‌شد. 

در همین حال، تنها ۱ درصد از صادرات ایالات متحده روانه عربستان سعودی می‌شد و ۲.۲ درصد از واردات آن از این کشور تأمین می‌گردید. عربستان سعودی در دهه ۲۰۰۰ به‌طور متوسط سالانه ۱۶ میلیارد دلار مازاد تجاری (در کالا و خدمات) با ایالات متحده داشت.

رابطه تجاری در اوایل دهه ۲۰۱۰ شروع به تغییر کرد. صادرات عربستان به ایالات متحده کاهش یافت، زیرا تولید نفت آمریکا افزایش یافت. تا سال ۲۰۲۴، تنها ۴.۲٪ از صادرات عربستان به ایالات متحده می‌رفت و ۸.۴٪ از واردات آن از این کشور تأمین می‌شد. 

برای جایگزینی ایالات متحده به‌عنوان شریک تجاری، عربستان به سمت آسیا روی آورد. اکنون چین ۱۵٪ از صادرات عربستان را به خود اختصاص می‌دهد و تقریباً یک‌چهارم واردات این کشور از آن تأمین می‌شود. 

از سوی ایالات متحده، سهم واردات از عربستان تا سال ۲۰۲۴ به تنها ۰.۴٪ کاهش یافت و سهم صادرات آمریکا به عربستان به ۰.۸٪ رسید. تراز تجاری میان دو کشور به سمت مازاد آمریکا تغییر کرد (۱۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴).

رابطه مالی میان دو کشور نیز تحول یافته است. در پایان سال ۲۰۱۱ (اولین سالی که داده‌ها موجود است)، سرمایه‌گذاری‌های عربستان در اوراق قرضه و سهام فهرست‌شده آمریکا ۱۷٪ از دارایی‌های مالی خارجی عربستان را تشکیل می‌داد (در واقع، این احتمالاً کم‌برآورد شده است، زیرا دارایی‌ها ممکن است از طریق شرکت‌های ثبت‌شده در کشور‌های ثالث مانند لوکزامبورگ نگهداری شود). 

این دارایی‌ها تنها بخش کوچکی (۱.۲٪) از کل دارایی‌های خارجی اوراق بهادار آمریکا را تشکیل می‌داد. 

در سال ۲۰۲۴، سهم دارایی‌های مالی خارجی عربستان سرمایه‌گذاری‌شده در اوراق قرضه و سهام فهرست‌شده آمریکا به ۲۳٪ افزایش یافته بود، اما تنها ۱.۱٪ از کل دارایی‌های خارجی اوراق بهادار آمریکا را شامل می‌شد. 

ترکیب این سرمایه‌گذاری‌ها نیز تغییر کرده است. سهام در سال ۲۰۲۴ بیش از ۶۰٪ از دارایی‌های عربستان در اوراق بهادار آمریکا را تشکیل می‌داد در حالی که در سال ۲۰۱۱ این سهم ۳۹٪ بود. 

این تغییر از اوراق قرضه به سهام از سال ۲۰۲۰ آغاز شد و با نقش روزافزون صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) در مدیریت دارایی‌های خارجی و تمایل مرتبط به افزایش نسبت ریسک-بازده سرمایه‌گذاری‌های کشور تحریک شد. 

برای مثال، ۴۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی بانک مرکزی (که احتمالاً به‌طور گسترده‌ای در اوراق قرضه دولت آمریکا سرمایه‌گذاری شده بود) اوایل سال ۲۰۲۰ به PIF منتقل شد.

معاملات تجاری و سرمایه‌گذاری در اخبار

سرمایه‌گذاری اخیر قابل توجه عربستان در ایالات متحده، خرید اهرمی شرکت EA Sports توسط صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) و دو شریک آن (Silver Lake و Affinity Partners) است که ارزش این شرکت را ۵۵ میلیارد دلار ارزیابی کرده است. 

این سرمایه‌گذاری با تمرکز عربستان بر توسعه بخش‌های سرگرمی و فناوری هم‌راستا است. PIF پیش از این حدود ۱۰٪ از سهام EA Sports را در اختیار داشت و خرید باقی‌مانده شرکت با استفاده از وام ۲۰ میلیارد دلاری و سرمایه اضافی تأمین شده توسط PIF و شرکای آن انجام خواهد شد. در حالی که ساختار نهایی مالکیت مشخص نیست، این معامله منجر به سرمایه‌گذاری جدید و قابل توجه عربستان در ایالات متحده خواهد شد.

در حوزه تجارت، گزارش شده است که عربستان درخواست خرید ۴۸ فروند جنگنده F-۳۵ از ایالات متحده به عنوان بخشی از توافقنامه فروش دفاعی ۱۴۲ میلیارد دلاری امضا شده در ماه مه را داشته است. فروش تراشه‌های رایانه‌ای، توربین‌های گازی و فناوری‌های مرتبط و ارائه خدمات ساخت و ساز از دیگر حوزه‌های مهم و در حال گسترش صادرات آمریکا به عربستان است.

چندین سرمایه‌گذاری بزرگ شرکت‌های آمریکایی در عربستان نیز اعلام شده است. توافق ۱۱ میلیارد دلاری شامل اجاره و بازاجاره تأسیسات پردازش گاز جفوره آرامکو توسط کنسرسیومی از سرمایه‌گذاران به رهبری Global Infrastructure Partners (وابسته به BlackRock) اواخر اکتبر نهایی شد. 

شرکت تازه تأسیس عربستانی HUMAIN در زمینه هوش مصنوعی، توافق ۳ میلیارد دلاری با AirTrunk (با پشتیبانی Blackstone) برای ساخت مراکز داده در عربستان اعلام کرد. 

همچنین توافق‌هایی با AWS (۵.۳ میلیارد دلار)، Google Cloud (سرمایه‌گذاری مشترک با PIF به ارزش ۱۰ میلیارد دلار)، Equinix (۱ میلیارد دلار) و Salesforce (۵۰۰ میلیون دلار) انجام شده است. 

شرکت‌های آمریکایی به طور گسترده در توسعه بخش گردشگری مشارکت دارند (هتل هیلتون اخیراً اعلام کرده که بیش از ۱۰۰ هتل در عربستان فعال یا در دست ساخت دارد با سرمایه‌گذاری کلی ۸ میلیارد دلار) و در بخش مدیریت دارایی نیز فعال هستند (Templeton و Neuberger Berman).

داده‌های اخیر نشان می‌دهد روابط اقتصادی در حال رشد است

برخی نشانه‌ها حاکی از تقویت پیوند‌های تجاری و سرمایه‌گذاری میان ایالات متحده و عربستان سعودی است، زیرا اولویت‌های اقتصادی استراتژیک دو کشور در حال هم‌راستا شدن هستند، هرچند در این مرحله این نتیجه‌گیری تنها می‌تواند موقتی باشد. 

صادرات آمریکا به عربستان در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ نسبت به سال قبل ۱۴.۲٪ (براساس داده‌های ایالات متحده شامل کالا و خدمات) و ۱۱.۷٪ (براساس داده‌های عربستان تنها برای کالاها) رشد کرده است، اگرچه بر اساس داده‌های جزئی، این صادرات ممکن است در سه‌ماهه سوم ثابت مانده باشد. 

واردات آمریکا از عربستان، با این حال، در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ به دلیل کاهش قیمت مواد شیمیایی حداقل ۳۰٪ نسبت به سال قبل کاهش یافته است. در نتیجه این روندها، مازاد تجاری ایالات متحده در تجارت کالا و خدمات با عربستان به بالاترین سطح خود یعنی ۴.۵ میلیارد دلار در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ رسید.

در زمینه سرمایه‌گذاری، ایالات متحده بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به عربستان در سال ۲۰۲۴ بود. اگرچه این مبلغ تنها ۲.۸ میلیارد دلار بود، اما بالاترین جریان خالص سالانه از سال ۲۰۱۶ (اولین سال موجود بودن داده‌ها) به شمار می‌آید.

در حالی که داده رسمی برای سال ۲۰۲۵ هنوز در دسترس نیست، تحقیقات Emirates NDB نشان می‌دهد که ایالات متحده بزرگ‌ترین منبع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی «گرین‌فیلد» (سرمایه‌گذاری برای ایجاد شرکت جدید به جای خرید شرکت موجود) در عربستان در نیمه اول سال ۲۰۲۵ بوده است.

با این حال، ارزش سرمایه‌گذاری‌های عربستان در اوراق بهادار فهرست‌شده آمریکا طی یک سال گذشته (تا ژوئیه) تغییر نکرده و حدود ۳۳۵ میلیارد دلار باقی مانده است. 

سود ناشی از افزایش ارزش سهام با فروش اوراق قرضه دولتی و سهام جبران شده است. ارزش دارایی‌های PIF در سهام آمریکا در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ به ۲۳ میلیارد دلار افزایش یافت، در حالی که یک سال قبل ۲۰ میلیارد دلار بود.

سفر ولیعهد باید منجر به معاملات بیشتر شود

رابطه اقتصادی و مالی میان ایالات متحده و عربستان سعودی با توجه به نیاز‌های دو کشور و روابط نزدیک ترامپ و محمد بن سلمان تقویت خواهد شد. 

ایالات متحده می‌خواهد عربستان کالا‌ها و خدمات بیشتری از آن خریداری کند و سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های آمریکایی افزایش یابد، و عربستان به دنبال دسترسی گسترده‌تر به فناوری و نوآوری آمریکا برای حمایت از اصلاحات بلندپروازانه چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود است. 

نشست سرمایه‌گذاری آمریکا و عربستان که در ۱۹ نوامبر برنامه‌ریزی شده است، فرصتی برای نهایی کردن معاملات اقتصادی بیشتر میان دو کشور خواهد بود.

در جریان سفر ترامپ به ریاض در ماه مه، عربستان سعودی متعهد به ۶۰۰ میلیارد دلار تجارت و سرمایه‌گذاری با ایالات متحده شد. 

در حالی که دستیابی به این هدف در صورت ادامه قیمت‌های فعلی نفت دشوار خواهد بود، هیچ شکی نیست که سرمایه‌گذاری‌ها و خرید‌های عربستان از محصولات آمریکا افزایش خواهد یافت. 

با این حال، ممکن است سرمایه‌گذاری‌های آمریکا در عربستان در سال‌های آینده بیشترین رشد را تجربه کنند، با توجه به بهبود فضای سرمایه‌گذاری در عربستان، فرصت‌های فراهم‌شده توسط چشم‌انداز ۲۰۳۰ و دسترسی به انرژی ارزان و زمین‌های فراوان برای توسعه هوش مصنوعی و فعالیت‌های مرتبط شرکت‌های فناوری آمریکایی.