یار جلیلی در جوار لاریجانی؛ «باقری کنی» چگونه از تندرو‌ها فاصله گرفت؟

با روی کار آمدن دولت رئیسی، جدایی باقری از جلیلی کلید خورد. او به عنوان معاون سیاسی وزارت خارجه مسئول مذاکرات احیای برجام شد.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «علی باقری کنی» سرپرست سابق وزارت خارجه ایران و معاون سیاسی وزارت خارجه در دولت رئیسی اخیراً با حکم علی لاریجانی، به عنوان معاون بین‌الملل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی منصوب شده است.

«باقری کنی» دانش آموخته دانشگاه امام صادق است. جلیلی زمانی که در دوران متکی به معاونت اروپا و آمریکایی وزارت خارجه راه پیدا کرد، باقری کنی را مدیرکل اروپای مرکزی و شمالی این معاونت کرد. 

با ارتقای سعید جلیلی و رسیدن او به دبیری شورای عالی امنیت ملی، علی باقری کنی نیز به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کوچ کرد و معاون سیاست خارجی و امنیت بین الملل شورا شد.

باقری کنی سال ۱۳۹۲ رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی بود و با جلیلی به قوه قضاییه رفت و معاون امور بین الملل رئیس قوه قضاییه شد.

باقری‌کنی از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ در کنار سعید جلیلی در تیم هسته‌ای ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد حضور داشت و در تلاش‌های نافرجام شورای عالی امنیت ملی در مذاکرات هسته‌ای و تصویب قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران نقش مستقیم داشت.

با روی کار آمدن دولت روحانی، جلیلی از شورای امنیت کنار رفت و باقری کنی نیز به طبع کنار گذاشته شد و به یکی از منتقدان برجام تبدیل شد.

او بار‌ها با حضور در صدا و سیما نقد خود را به برجام مطرح کرده بود. باقری کنی یکبار با حضور در برنامه «حالا خورشید» شبکه سوم سیما برجام را «خسارت محض» خوانده بود.

باقری کنی در خصوص اینکه چرا سالگرد برجام را کسی جشن نمی‌گیرد، می‌گوید «شما سالگرد ازدواج را زمانی جشن می‌گیرید که یک خانم خوب خانه دار دارید که به بچه‌ها رسیدگی میکند، ولی فرض کنید یک خانمی دارید که شما را از خانه بیرون کرده و دو تا دعوا در دادگاه طرح کرده است. قاعدتا شما سالگرد این ازدواج را جشن نمی‌گیرید.»

او برجام را همین ازدواج بد خوانده و میگوید به خصوص اگر پدر شما گفته باشد با این خانم ازدواج نکن. رهبری و خیلی از دلسوزان می‌گفتند من به برجام خوش بین نیستم.

باقری کنی سال ۹۷ در برنامه «بدون توقف» گفته بود نگاه «تنش زدایی» در برابر دشمن نگاهی منفعلانه است که نهایتا به تحلیل هویت ملی می‌انجامد و در این صورت هیچ چیزی برای ما باقی نخواهد ماند.

او یک بار در جمع دانشجویان دانشگاه شریف اعلام کرد به خاطر عقب نشینی‌های راهبردی که در برجام، تصور آنها از ما این است که ضعیف هستیم و به خاطر همین امر سناتور تام کاتن که متحد ترامپ است در سخنرانی اخیر خود گفت: «در ارتش امریکا به ما یاد میدهند که وقتی دشمن در برابرت زانو زد او را به زمین بزن و کارش را تمام کن».

در خصوص مخالفت‌های جلیلی با مذاکرات هسته‌ای، «محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه دولت حسن روحانی در خاطرات خود فاش کرد که «در دولت آقای احمدی نژاد، مذاکرات در عمان با اصرار [علی صالحی وزیر امور خارجه وقت]و با اجازه رهبری آغاز شد... آقای جلیلی در آن زمان مخالف مذاکرات عمان بود. او یکی از چهره‌های مخالف برجام در جریان مذاکرات هسته‌ای بود.

چرخش در مواضع باقری

با روی کار آمدن دولت رئیسی، جدایی باقری از جلیلی کلید خورد. او به عنوان معاون سیاسی وزارت خارجه مسئول مذاکرات احیای برجام شد.

در دوره ریاست جمهوری رئیسی، تلاش برای احیای برجام به همکار سابق جلیلی، یعنی علی باقری محول شد، جلیلی مخالفت خود را ابراز کرد. جلیلی در نامه‌ای به رهبر انقلاب خواستار پایان مذاکرات شد و گفت ایران باید اورانیوم را تا حد درجه تسلیحاتی غنی کند.

به نوشته شرق، طبق گفته‌های یک منبع آگاه، جلیلی پیش‌تر و قبل از ارسال این نامه، تماس‌های خود را با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه، و علی باقری کنی، معاون سیاسی او و رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات احیای برجام در وین، داشته و در تلاش برای اقناع آنها ناکام مانده است. پس از این بوده است که جلیلی در این مرحله سراغ نامه به رهبری رفته است.

باقری پس از چندین ماه توقف مذاکرات در آذرماه ۱۴۰۰ پیش نویس عراقچی را که اسفند ۱۳۹۹ آماده امضا شده بود کنار گذاشت. بهمن ۱۴۰۰ با وجود اطلاع رسانی بسیار محدود از مذاکرات، دولت‌های اروپایی و آمریکا از آماده بودن توافق در صورت «تصمیم» ایران خبر دادند، اما مذاکرات عملا تحت الشعاع حمله روسیه به اوکراین قرار گرفت.

نقطه عطف تغییر رویکرد باقری کنی در خرداد ماه ۱۴۰۱ بود. همزمان با صدور قطعنامه در شورای حکام آژانس در لزوم همکاری ایران با بازرسان، باقری‌کنی، مذاکره کننده ارشد در توییتی نوشت که «ما هرگز از گنجینه سیاست خارجی برای موفقیت دیپلماسی هزینه نخواهیم کرد، بلکه خود را فدای تحقق اهداف سیاست خارجی می‌کنیم.»

باقری در قامت سرپرست وزارت خارجه ایران در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز برجام را یک «ابتکار موفق چندجانبه» توصیف کرده بود. او همچنین در سفر به نیویورک و در مصاحبه با فرید زکریا در شبکه سی ان ان با اشاره صریح به برجام گفته بود: «هدفی که تعقیب می‌کنیم، احیای توافق سال ۲۰۱۵ (برجام) است. ما به دنبال توافق جدیدی نیستیم.»

در شهریور سال ۱۴۰۲ اختلاف باقری با جلیلی بیشتر نیز شد و در حالی که جلیلی حتی در نامه به رهبر انقلاب از «مذاکره» دفاع نمی‌کرد، باقری «مذاکره» را تایید کرد و تاکید کرد که «کسانی که با پوشش دفاع از ارزش‌ها تلاش می‌کنند تا مذاکره را ماهیتا ضدارزش جلوه دهند، عملا می‌خواهند دست نظام برای تامین منافع ملی را از این ابزار کلیدی و مهم تهی کنند.» 

باقری که در گردهمایی سراسر اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان این سخنان را بیان کرده بود همچنین در کنایه‌ای به رفقای قدیمی خود گفت که «سیاست خارجی عرصه اساس نیست، بلکه میدان باورها، عقلانیت و هوشمندی است.» 

اظهارات باقری در شرایطی بود که یک سال قبل از آن هم در تابستان ۱۴۰۱ شنیده‌ها حاکی از فرصت توافق پیش پای ایران بود.

در خصوص این تغییر رویکرد، امیرحسین ثابتی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی اخیرا گفته است: علی باقری شخصا آدم محترمی است و هیچ وقت چیز بدی از شخصشان ندیدم. در ماجرای برجام نظر علی باقری خیلی عوض شد. علی باقری با جلیلی اختلاف بر سر برجام پیدا کرده‌اند. یکبار باید سه چهار ساعت با باقری به خاطر عوض شدن نظرش بر سر برجام گفت‌و‌گو کنم. جنس علی باقری را جنس ظریف و روحانی نمی‌دانم.

به گزارش تابناک، حال باقری مجددا به شورای عالی امنیت ملی بازگشته است آن هم در زمانی که ایران جنگی ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی را پشت سر گذاشته و به گفته مقامات نمی‌توان سایه جنگ بر سر کشور را نادیده گرفت.