لاریجانی صحنه‌گردان یا بازیگر مذاکرات هسته‌ای؟!
تحلیل «دبیری دوباره علی لاریجانی در شورای عالی امنیت ملی و تأثیرات آن» نیازمند بررسی نقش او، ساختار سیاسی جمهوری اسلامی و پویایی جناحی کنونی‌اش است.
بالاخره پس از یکسال خبر دبیری دوباره علی لاریجانی بر شورای عالی امنیت ملی رنگ واقعیت به خود گرفت و در نهایت امروز سه شنبه 15 تیرماه 1404 او پس از قریب به 18 سال دوری از این مجموعه بار دیگر سکان دبیری این شورای مهم را با حکم رئیس جمهور در دست گرفت. موضوعی که تحلیل ها و اتفاقاتی را در پس خود خواهد داشت.
مهمترین موضوعی که اکنون و پس از پذیرش مسئولیت دبیری شورای عالی امنیت ملی توسط لاریجانی مطرح می شود این است که او شاید کمی بیشتر از آنچه تاکنون در این شورا دیده ایم، ظاهر شود. جدی ترین مساله ای هم که احتمالا شورا به آن ورود خواهد کرد؛ موضوع سیاست خارجی از جمله مذاکرات هسته ای است که اکنون بعنوان یک دغدغه مهم در لایه های گوناگون قدرت برای کشور مطرح است.
با عنایت به شورایی که پیشتر خبرهایی در مورد تشکیل و هدایت گری آن در موضوع هسته ای آمده بود و «علی لاریجانی» را هم عضوی از آن می خواندند؛ برخی این تحلیل را مطرح می کنند که با آمدن لاریجانی، «احتمال انتقال مذاکرات از وزارت خارجه به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی» وجود دارد دلیل این موضوع را هم ماهیت شورای عالی امنیت ملی می دانند که به‌عنوان نهادی فراقوه‌ای تحت نظارت مستقیم رهبر انقلاب، از جایگاه بالاتری نسبت به وزارت امور خارجه برخوردار است.
این تحلیل اینگونه بیان می شود که انتقال مذاکرات (مانند مذاکرات هسته‌ای) به دبیرخانه این شورا، هماهنگی بین حاکمیت و دولت را تقویت می‌کند و تصمیم‌گیری را متمرکزتر می‌سازد. این طیف تحلیل گران بر این عقیده اند که لاریجانی در دوره قبلی دبیری خود (۱۳۸۴-۱۳۸۶) تجربه مدیریت مذاکرات هسته‌ای را داشته و با سازوکارهای این شورا آشناست.
همچنین تحلیل کنندگان دیدگاه احتمال انتقال مذاکرات بر این عقیده اند که این موضوع می‌تواند به کاهش پراکندگی مواضع در مذاکرات بین‌المللی و افزایش اقتدار تصمیم‌گیری منجر شود. آنها معتقدند: لاریجانی با شبکه گسترده ارتباطات سیاسی خود می‌تواند اجماع داخلی را تسهیل کند، به‌ویژه در موضوعات حساس مانند پرونده هسته‌ای.
هرچند که با عملکرد مثبت مذاکره کنندگاه هسته ای ایران، حمایت و تعاریفی که رهبری انقلاب از شخص وزیر امور خارجه و تیم مذاکره کننده اش داشته اند، این تحلیل و احتمال بسیار ضعیف به نظر می رسد که شاهد انتقال موضوع مذاکرات از دستگاه دیپلماسی به شورای عالی امنیت ملی باشیم؛ چرا که این موضوع نقش وزارت خارجه را تضعیف می کند و دیپلمات‌های حرفه‌ای را به حاشیه می راند.
از طرفی تاکنون جریان مذاکرات هسته ای با طرف آمریکایی و اروپایی به خوبی از سوی تیم مذاکره کننده هدایت و راهبری شده است. هرچند به نظر می رسد که با انتصاب «علی لاریجانی» بعنوان دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی شاهد پررنگ تر شدن نقش این شورا در بسیاری از موضوعات از جمله در مساله سیاست خارجی خواهیم بود.
لاریجانی با سابقه طولانی در مناصب کلیدی از جمله (ریاست مجلس، دبیری شورای عالی امنیت ملی، ریاست سازمان صداوسیما و مذاکره‌کننده عالی هسته‌ای) از اعتبار و نفوذ سیاسی بالایی برخوردار است. لذا به نظر می رسد هم در حوزه نظارت بیشتر در جریان دیپلماتیک کشور به ویژه در موضوع مذاکرات هسته ای و هم در روند کمک به تیم مذاکره کننده شاهد تفاوت های اساسی با آنچه پیش از این در شورای عالی امنیت ملی دیده بودیم، خواهیم بود.
به نظر می رسد او بازیگر اصلی صحنه مذاکرات نخواهد بود و این نقش همچنان در اختیار «عباس عراقچی» باشد، اما با توجه به جمیع جهات، تجربیات لاریجانی و آنچه در تحلیل ها پس از دبیری او در شورای عالی امنیت ملی آمده است، حتما صحنه گردانی جدی در موضوع مذاکرات هسته ای خواهد داشت.
مدیر مسئول تابناک
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.