سه احتمال جدی درباره دبیری لاریجانی بر شورای عالی امنیت ملی

به گزارش تابناک، تحلیل «دبیری دوباره علی لاریجانی در شورای عالی امنیت ملی و تأثیرات آن» نیازمند بررسی نقش او، ساختار سیاسی ایران، و پویایی‌های جناحی کنونی است. در ادامه، هر یک از سه تغییر ذکرشده به‌صورت جداگانه تحلیل می‌شود:

۱. انتقال مذاکرات از وزارت خارجه به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی

•  ماهیت تغییر: شورای عالی امنیت ملی، به‌عنوان نهادی فراقوه‌ای تحت نظارت مستقیم رهبری، از جایگاه بالاتری نسبت به وزارت امور خارجه برخوردار است. انتقال مذاکرات (مانند مذاکرات هسته‌ای) به دبیرخانه این شورا، هماهنگی بین نهادهای حکومتی را تقویت می‌کند و تصمیم‌گیری را متمرکزتر می‌سازد. لاریجانی در دوره قبلی دبیری خود (۱۳۸۴-۱۳۸۶) تجربه مدیریت مذاکرات هسته‌ای را داشته و با سازوکارهای این شورا آشناست.
•  مزایا: این تغییر می‌تواند به کاهش پراکندگی مواضع در مذاکرات بین‌المللی و افزایش اقتدار تصمیم‌گیری منجر شود. لاریجانی با شبکه گسترده ارتباطات سیاسی خود می‌تواند اجماع داخلی را تسهیل کند، به‌ویژه در موضوعات حساس مانند پرونده هسته‌ای.

•  چالش‌ها: این انتقال ممکن است نقش وزارت خارجه را تضعیف کند و دیپلمات‌های حرفه‌ای را به حاشیه براند. همچنین، تمرکز بیش‌ازحد قدرت در دبیرخانه می‌تواند شفافیت فرآیندهای دیپلماتیک را کاهش دهد، به‌ویژه اگر نظارت عمومی محدود باشد.
•  احتمال وقوع: با توجه به سابقه لاریجانی و اهمیت هماهنگی در سیاست خارجی، این تغییر منطقی به نظر می‌رسد، اما نیاز به تأیید رهبری و هماهنگی با دولت دارد.

۲. تخریب ائتلاف برخی اعضای دولت با سوپر انقلابی‌ها

•  سوپر انقلابی‌ها کیستند؟ این اصطلاح احتمالاً به گروه‌های تندرو و اصولگرایان رادیکال اشاره دارد که در سال‌های اخیر نفوذ خود را در دولت و نهادهای حکومتی افزایش داده‌اند. این گروه‌ها معمولاً با چهره‌های میانه‌رو مانند لاریجانی تعارض دارند.

•  تأثیر لاریجانی: لاریجانی به‌عنوان چهره‌ای میانه‌رو و عمل‌گرا، می‌تواند با تقویت جریان عقلانی در ساختار قدرت، نفوذ سوپر انقلابی‌ها را محدود کند. حضور او ممکن است مانع از تسلط این گروه‌ها بر سیاست‌گذاری‌های دولت شود و به حاشیه‌رفتن چهره‌های تندرو منجر گردد.

•  پیامدها: این تغییر می‌تواند به کاهش تنش‌های داخلی و افزایش انسجام در دولت کمک کند. بااین‌حال، تندروها ممکن است با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای یا سیاسی (مانند فشار از طریق مجلس یا رسانه‌های وابسته) مقاومت کنند. این مقاومت می‌تواند به درگیری‌های سیاسی جدید منجر شود.

•  احتمال وقوع: تخریب این ائتلاف به توانایی لاریجانی در جلب حمایت رهبری و دیگر نهادها بستگی دارد. اگر او بتواند اجماع لازم را ایجاد کند، این تغییر محتمل است، اما بدون حمایت کافی، ممکن است به بن‌بست برسد.

۳. افزایش وزن دولت از حیث حضور چهره‌های شاخص

•  نقش لاریجانی: لاریجانی با سابقه طولانی در مناصب کلیدی (ریاست مجلس، دبیری شورای عالی امنیت ملی، و مذاکره‌کننده هسته‌ای) از اعتبار و نفوذ سیاسی بالایی برخوردار است. حضور او می‌تواند به‌عنوان یک چهره شاخص، جایگاه دولت را در برابر دیگر نهادهای قدرت (مانند نهادهای نظامی یا قضایی) تقویت کند.

•  تأثیر بر دولت: این تغییر می‌تواند به افزایش اعتبار دولت در سیاست‌گذاری‌های کلان، به‌ویژه در حوزه دیپلماسی و مسائل اقتصادی، کمک کند. لاریجانی با تجربه خود می‌تواند به دولت در مدیریت بحران‌های داخلی و خارجی یاری رساند.

•  چالش‌ها: افزایش وزن دولت ممکن است با مقاومت نهادهای دیگر مواجه شود، به‌ویژه اگر این تغییر به‌عنوان تلاش برای تمرکز قدرت در قوه مجریه تفسیر شود. همچنین، موفقیت این تغییر به هماهنگی لاریجانی با رئیس‌جمهور و کابینه بستگی دارد.

•  احتمال وقوع: حضور لاریجانی به‌تنهایی می‌تواند وزن سیاسی دولت را بالا ببرد، اما تأثیر واقعی آن به نحوه تعامل او با دیگر بازیگران سیاسی و میزان حمایت رهبری وابسته است.

تحلیل کلی:

بازگشت علی لاریجانی به شورای عالی امنیت ملی می‌تواند نشانه‌ای از تلاش نظام برای تقویت رویکردهای عمل‌گرایانه در مواجهه با چالش‌های داخلی و خارجی باشد. این تغییر احتمالاً با هدف مدیریت بهتر پرونده‌های حساس (مانند مذاکرات هسته‌ای) و کاهش نفوذ جریان‌های تندرو طراحی شده است. بااین‌حال، موفقیت این تغییرات به عوامل زیر بستگی دارد:
•  حمایت رهبری: بدون تأیید و حمایت رهبری، لاریجانی ممکن است با مقاومت شدید جناح‌های تندرو مواجه شود.
•  هماهنگی با دولت: رابطه لاریجانی با رئیس‌جمهور و کابینه تعیین‌کننده است. عدم هماهنگی می‌تواند به تنش‌های جدید منجر شود.
•  واکنش جناح‌ها: تندروها ممکن است با استفاده از ابزارهای سیاسی و رسانه‌ای، تلاش کنند این تغییرات را به چالش بکشند. سیاست خارجی، کاهش نفوذ تندروها، و افزایش اعتبار دولت منجر شود. بااین‌حال، این تغییرات با چالش‌های سیاسی و ساختاری همراه است و موفقیت آن به توانایی لاریجانی در مدیریت تنش‌ها و جلب حمایت نهادهای کلیدی بستگی دارد.