رویترز گزارش داده که پوتین به ترامپ گفته است: «ما میتوانیم از روابطمان با تهران برای پیشبرد گفتوگوها و کمک به حل مسئله هستهای ایران استفاده کنیم».
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، در جدیدترین تحول مرتبط با مذاکرات ایران و آمریکا و ایفای نقش روسیه به عنوان میانجی، «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در نهادهای بین المللی مستقر در وین در گفتوگو با شبکه المیادین تاکید کرد: روسیه آماده است میان تهران و واشنگتن برای حل سیاسی موضوع پرونده هستهای ایران میانجی گری کند.
وی اضافه کرد: ایران کاملاً حق دارد عنی سازی اورانیوم کند چرا که عضو معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای است.
اولیانوف پیشتر نیز با اشاره به اظهارات عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره حق تهران برای داشتن چرخه کامل سوخت هستهای، گفت که «حق کاملاً با ایران است.»
اولیانوف در پیامی در شبکه اجتماعی «ایکس» با بازنشر پیام عراقچی و در تایید اظهارات وی، نوشت: ترجیح میدهم که در این مقطع حساس مذاکرات، از پرداختن به جزئیات خودداری کنم، اما کاملاً حق با (وزیر خارجه ایران) عراقچی است.
این در حالی است که سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران بار دیگر روز چهارشنبه ۲۱ خرداد و در تأکیدی مجدد در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: رئیسجمهور ترامپ هنگام ورود به کاخ سفید اعلام کرد که ایران نباید سلاح هستهای داشته باشد. این موضع در واقع با دکترین خود ما همراستا است و میتواند به عنوان پایهی اصلی یک توافق مورد استفاده قرار گیرد.
وی ادامه داد: با ازسرگیری مذاکرات در روز یکشنبه، روشن است توافقی که بتواند استمرار ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران را تضمین کند، در دسترس است، و حتی میتوان بهسرعت به آن دست یافت.
وزیر امور خارجه بیان کرد: چنین توافقی که برای هر دو طرف نتیجهبخش باشد، موکول به ادامه برنامه غنیسازی ایران تحت نظارت کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، و رفع مؤثر تحریمها است.
در اوایل مارس ۲۰۲۵، گزارشهایی از بلومبرگ و رویترز حاکی بود که ولادیمیر پوتین در تماس تلفنی ۱۲ فوریه با دونالد ترامپ، پیشنهاد میانجیگری روسیه در مذاکرات هستهای با ایران را مطرح کرده است. این تحول نشاندهنده گرمشدن چشمگیر روابط آمریکا و روسیه تحت دولت جدید آمریکاست. اگرچه روسیه محور اصلی استراتژی ترامپ در قبال ایران نیست و نمیتواند تضمینکننده نتیجه مطلوب او باشد، اما بررسی انگیزههای پوتین از این پیشنهاد حائز اهمیت است.
انگیزه مسکو از میانجیگری
در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن به مشکل خورده و اروپا به سمت تشدید تنش پیش میرود، مسکو بار دیگر خود را آماده ورود به صحنه کرده است. پس از تماسهای اخیر بین پوتین و ترامپ در ۴ ژوئن ۲۰۲۵، مقامات روس از آمادگی برای میانجیگری و حتی کمک عملیاتی در حوزه هستهای خبر دادهاند.
رویترز گزارش داده که پوتین به ترامپ گفته است: «ما میتوانیم از روابطمان با تهران برای پیشبرد گفتوگوها و کمک به حل مسئله هستهای ایران استفاده کنیم».
کرملین هم تایید کرده که ولادیمیر پوتین در گفتوگوی تلفنی با دونالد ترامپ، ابراز آمادگی کرده است که با استفاده از روابط نزدیک خود با تهران، به مذاکرات ایران و آمریکا کمک کند.
در این زمینه، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، به خبرنگاران گفته است: «ما روابط نزدیکی با تهران داریم و طبیعتا پرزیدنت پوتین ابراز آمادگی کرده که از این سطح از همکاری با تهران برای تسهیل و کمک به مذاکراتی که برای حل مسئله پرونده هستهای ایران در حال انجام است، استفاده کنیم.»
پسکوف در پاسخ به این سوال که ولادیمیر پوتین چه زمانی به مذاکرات میپیوندد، گفت که گفتوگو با تهران و واشنگتن از طریق کانالهای مختلف ادامه دارد و «رئیس جمهور هر زمان لازم باشد میتواند وارد عمل شود.»
این اظهارات پس پایان دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم، که به گفته عمان «پیشرفت محدودی» داشت، بیان شد.
عراقچی، در این خصوص گفته است: «ایران از هرگونه تلاش دیپلماتیک برای پیشبرد مذاکرات استقبال میکند، به شرطی که حقوق هستهای ما محترم شمرده شود.»
او افزود: «روسیه بهعنوان شریک استراتژیک ایران، میتواند نقش سازندهای در ایجاد توازن در مذاکرات ایفا کند، اما هرگونه توافق باید شامل رفع کامل تحریمها باشد.»
در این راستا، کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، اعلام کرده است که «به زودی شاهد سفر رئیس جمهور روسیه به تهران خواهیم بود.»
برخی کارشناسان معتقد هستند پوتین ممکن است از روابط نزدیک خود با تهران برای ترغیب ایران به پذیرش محدودیتهای موقت بر غنیسازی در ازای رفع تحریمها استفاده کند. از سوی دیگر، این مشارکت میتواند شامل فشار بر آمریکا برای ارائه امتیازات اقتصادی به ایران، مانند کاهش تحریمهای نفتی، که به نفع اقتصاد ایران و منافع انرژی روسیه است، باشد.
الجزیره در گزارشی با این موضوع بر این مساله تاکید میکند که پیشنهاد پوتین در بحبوحه تنشهای فزاینده با آمریکا بر سر جنگ اوکراین مطرح شده است. در این چارچوب کرملین امیدوار است که ایفای نقش مثبت در مذاکرات هستهای ایران، به کاهش فشارهای تحریمی غرب بر روسیه کمک کند. پوتین پیشتر در گفتوگو با مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران بر توسعه روابط دوجانبه، از جمله پروژههای انرژی، تأکید کرد، که نشاندهنده منافع اقتصادی مشترک میان تهران و مسکو است.
پیشنهاد پوتین برای مشارکت در مذاکرات هستهای ایران احتمالاً بخشی از یک استراتژی گستردهتر برای تقویت جایگاه روسیه در خاورمیانه و کاهش انزوای بینالمللی ناشی از جنگ اوکراین است. این رویکرد همچنین میتواند به حفظ روابط اقتصادی ایران و روسیه، بهویژه در حوزه انرژی، کمک کند.
گزارش نیویورک تایمز نشان میدهد که پیشنهاد پوتین میتواند به کاهش تنشها بین ایران و آمریکا کمک کند، اما به دلیل اختلافات عمیق بر سر غنیسازی، تضمینی برای موفقیت این تلاشها وجود ندارد. الجزیره نیز گزارش داد که ایران به صراحت اعلام کرده توقف غنیسازی اورانیوم «صددرصد» علیه منافع ملیاش است. در مقابل، آمریکا، از جمله در اظهارات صریح رئیس جمهور این کشور، تاکید کردهاست که خواستار توقف کامل غنیسازی است. با این حال فاکس نیوز در گزارشی مدعی شدهاست که واشنگتن ممکن است غنیسازی محدود را تحت شرایط خاص بپذیرد. این اختلافات میتواند نقش پوتین را بهعنوان میانجی پیچیدهتر کند.
در خصوص انگیزههای مسکو میتوان به تاثیر این اقدام بر فضای مثبت بر روابط روسیه و آمریکا اشاره کرد. روسیه میخواهد از این فرصت برای بهبود روابط با آمریکا استفاده کند، بهویژه آنکه مذاکرات درباره اوکراین—اولویت اصلی او—تازه آغاز شده است.
از طرف دیگر، با توجه به ضعف روسیه در خاورمیانه به دلیل جنگ اوکراین، مسکو نمیخواهد بحران هستهای ایران به درگیری نظامی کشیده شود، چرا که مسکو توانایی حمایت جدی از تهران را ندارد. همچنین مشارکت در مذاکرات پیچیده ایران میتواند تا حدی به اعتبار کاهشیافته روسیه در منطقه خاورمیانه کمک کند.
از نظر تاریخی، این منطقه هرگز در میان اولویتهای اصلی سیاست خارجی روسیه قرار نداشته است. با این حال، در سالهای اخیر به دلیل روابط تاریخی با برخی کشورها، رشد جمعیت مسلمانان روسیه، نگرانی از حمایت بازیگران منطقهای از گروههای جداییطلب در روسیه (مانند چچن)، فروش تسلیحات روسیه، جلب سرمایهگذاران خلیجفارس، روابط با اوپک و موارد دیگر، مورد توجه قرار گرفته است.
این وضعیت با حمله روسیه به اوکراین تغییر کرد. روسیه بهصورت علنی اعلام کرد که به دنبال تقویت روابط با ایران، مصر و عربستان سعودی، در میان دیگر کشورهاست. دلیل اصلی این امر، فروپاشی روابط روسیه با غرب بود که از سال ۲۰۲۲ به دنبال منزوی کردن مسکو در سطح بینالمللی بودند. در این شرایط، مسکو بهشدت تلاش کرد تا روابط قدیمی را احیا کند و کشورهای مسلمان خاورمیانه را به عنوان «تمدنهای دوست» معرفی نمود. پوتین اظهار داشت که «روسیه روابط دیرینه و مثبتی با کشورهای عربی دارد» و باید «نقاط همگرایی جدیدی پیدا کند» و «همکاریها را در تمامی زمینهها تعمیق بخشد.»
اگرچه در ابتدا ترجیح آمریکا عدم ورود مسکو به مذاکرات بود و میخواست با مذاکرات مستقیم با ایران، موضوع را حل کند، اما برگزاری ۵ دور از مذاکرات و تاکید ایران بر حق غنی سازی بومی شاید واشنگتن را به این نتیجه برساند که حضور روسیه در این مذاکرات میتواند کمک کننده باشد.
از طرف دیگر روسیه میتواند در زمینه مسائل فنی مذاکرات همکاری کند. مانند سال ۲۰۱۵، روسیه ممکن است دوباره پیشنهاد دهد که میزبان اورانیوم غنیشده ایران باشد. از سوی دیگر، مسکو ضمن اعلام آمادگی برای کمک، بهطور مشخص نسبت به تهدیدهای نظامی آمریکا علیه ایران واکنش نشان داده است.
پیشنهاد پوتین برای میانجیگری بین آمریکا و ایران، ترکیبی از تمایل او به حفظ روابط خوب با رئیسجمهور جدید آمریکا و نگرانی از کاهش اعتبار روسیه در خاورمیانه و فراتر از آن است. پس از سقوط اسد، اگر روسیه حداقل از نظر دیپلماتیک (و احتمالاً نظامی) از ایران حمایت نکند، ضربه دیگری به اعتبارش وارد میشود.
دو کشور اخیراً پیمان جامع مشارکت امضا کردهاند که اگرچه اتحاد نظامی نیست، اما مقرر میکند که طرفین «همکاری در زمینه امنیت و دفاع را تقویت کنند.» با این حال، با توجه به جنگ تمامعیار در اوکراین و تمرکز روسیه بر آن، پوتین انگیزه قوی دارد تا ایران را به سازش با آمریکا ترغیب کند. او نهتنها میانجیگری، بلکه احتمالاً تضمینهایی به هر دو طرف ارائه میدهد، شاید حتی پیشنهاد میزبانی از ذخایر اورانیوم ایران را مطرح کند.
در دهه گذشته، روسیه با آمریکا و متحدان خاورمیانهای خود (مانند سوریه) برای حل بحرانهای مختلف همکاری کرده است، مانند توافق ۲۰۱۳ برای خلع سلاح شیمیایی سوریه و برجام ۲۰۱۵ که از تشدید نظامی جلوگیری کرد. جالب آنکه در سال ۲۰۱۵، باراک اوباما، رئیسجمهور وقت آمریکا، از نقش مفید روسیه در توافق با ایران قدردانی کرد.
تفاوت اصلی بین آن زمان و اکنون، تنش و بیاعتمادی عمیق در روابط آمریکا و روسیه است، علیرغم گرمی نسبی ایجادشده توسط ترامپ. رویارویی بر سر اوکراین هرگونه ابتکار مشترک دیگر را تحتالشعاع قرار داده است.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.