«نارنجک‌های دودزا»: سلاح ساده‌ای که پهپادها را ناکام می‌گذارد!
آخرین لحظات زندگی یک سرباز در مواجهه با یک پهپاد مسلح از دریچه دوربین پهپاد
به گزارش تابناک، با گسترش استفاده از پهپادها در درگیری‌های مدرن، تهدیدات ناشی از این فناوری پیشرفته به یکی از چالش‌های اصلی نیرو‌های نظامی تبدیل شده است.
لوئیس سایلانز، محقق مستقل، در تحقیقی بی‌سابقه با بررسی بیش از ۵۰۰۰ ویدئو از پلتفرم‌هایی مانند تلگرام و ردیت، الگو‌های بقا و تاکتیک‌های دفاعی در برابر حملات پهپادی را تحلیل کرده است.
این گزارش، که در ۶ ژوئن ۲۰۲۵ منتشر شد، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری سربازان در میدان‌های باز و اثربخشی ابزار‌هایی مانند نارنجک‌های دودزا در افزایش نرخ بقاست. در کنار این یافته‌ها، توسعه سیستم‌های ضدپهپادی و پیشرفت‌های اخیر در فناوری نارنجک‌های دودزا نیز نقش کلیدی در مقابله با این تهدیدات ایفا می‌کنند.
تحلیل بقای سربازان در برابر حملات پهپادی
لوئیس سایلانز پس از صرف بیش از ۱۰۰ ساعت و تحلیل دقیق ۵۰۰۰ ویدئو، آماری تکان‌دهنده از نرخ بقا در برابر حملات پهپادی ارائه کرده است. این ویدئوها، که عمدتاً از درگیری‌های اخیر در مناطق جنگی شرقی استخراج شده‌اند، تصویری واقعی از آسیب‌پذیری سربازان در میدان نبرد ارائه می‌دهند.
میدان‌های باز، قتلگاه سربازان: در محیط‌های باز، نرخ مرگ‌ومیر سربازان به ۹۲ درصد می‌رسد. سرعت و مانورپذیری بالای پهپادها، فرار با پای پیاده، موتورسیکلت یا حتی خودرو‌های زرهی را تقریباً غیرممکن می‌کند. تصویری که سایلانز منتشر کرده، سربازی را نشان می‌دهد که در میدان باز از تعقیب یک پهپاد فرار می‌کند، اما آسیب‌پذیری او در برابر این تهدید کاملاً مشهود است.
محیط‌های مسدود، پناهگاه طبیعی: در جنگل‌های انبوه یا داخل ساختمان‌ها، نرخ بقا به ۶۷ درصد افزایش می‌یابد. موانع طبیعی و مصنوعی مانند درختان، دیوار‌ها و پنجره‌ها باعث برخورد و انفجار زودهنگام پهپادها می‌شوند.
خودرو‌های زرهی، حفاظت محدود: خودرو‌های زرهی در برابر حملات اولیه مقاومت نشان می‌دهند، اما پس از پیاده شدن سربازان، بقای آنها به شرایط محیطی وابسته است.
نقش حیاتی دود: یکی از کلیدی‌ترین یافته‌های سایلانز، افزایش ۳۲ درصدی نرخ بقا با استفاده از دود است. نارنجک‌های دودزا یا دود ناشی از خودرو‌های سوخته، سیستم‌های ردیابی بصری پهپادها را مختل کرده و فرصتی برای فرار فراهم می‌کنند.
نارنچک انداز اتوماتیک
سیستم‌های ضدپهپادی، خط مقدم دفاع
با افزایش تهدیدات پهپادی، توسعه سیستم‌های ضدپهپادی به یکی از اولویت‌های دفاعی تبدیل شده است. سایلانز از پروژه‌های آزمایشی در اروپا برای توسعه سیستم‌های تشخیص و ردیابی زودهنگام خبر داده که هدف آنها ارائه هشدار‌های لحظه‌ای به نیرو‌های نظامی و زیرساخت‌های حیاتی است. رادار‌هایی مانند Robin برای شناسایی پهپادهای کوچک و کم‌ارتفاع طراحی شده‌اند و دقت بالایی در فواصل دور دارند.
دوربین‌های پیشرفته: حسگر‌های حرارتی و لیزری، مانند فناوری‌های Fraunhofer، قادر به شناسایی پهپادها حتی در شرایط دودزا یا مه‌آلود هستند.آنتن‌های MIMO: در پروژه MIDRAS، آنتن‌های عظیم برای تعیین موقعیت و تداخل با پهپادها استفاده می‌شوند.
تداخل فرکانسی (Jamming): این روش ارتباط پهپاد با اپراتور را قطع می‌کند، اما در برابر پهپادهای مستقل محدود است. سیستم‌هایی مانند Enforce Air با هوش مصنوعی کنترل پهپاد را به دست می‌گیرند، اما در برابر پهپادهای دست‌ساز یا نظامی ممکن است ناکارآمد باشند.
روش‌های فیزیکی شامل لیزر، تور‌های هوایی، یا پهپادهای انتحاری است که به دلیل خطر آسیب‌های جانبی، معمولاً آخرین راهکار هستند.
سیستم‌های ضدپهپادی در محیط‌های دودزا یا جنگلی عملکرد بهتری دارند، که با یافته‌های سایلانز درباره نقش دود همخوانی دارد. با این حال، پهپادهای غیرتجاری و پیشرفت‌های هوش مصنوعی در آنها، چالش‌هایی برای فناوری‌های موجود ایجاد می‌کنند. همکاری‌های اروپایی، مانند پروژه‌های مورد اشاره سایلانز، و ترکیب فناوری‌ها (رادار، حسگر، و ربایش) می‌توانند راه‌حل‌های مؤثری ارائه دهند.
نارنجک‌های دودزا، سپری در برابر پهپادها
نارنجک‌های دودزا به‌عنوان ابزاری کلیدی در افزایش بقای سربازان در برابر پهپادها شناخته شده‌اند. این ابزارها با ایجاد پرده‌های دود، دید بصری و سیستم‌های هدایت پهپادها را مختل می‌کنند و فرصتی برای فرار یا پناه گرفتن فراهم می‌آورند.
استفاده از دود برای اهداف نظامی به قرن ۱۰ میلادی در چین بازمی‌گردد، اما نارنجک‌های دودزای مدرن در جنگ جهانی اول و دوم شکل گرفتند. در آن زمان، قوطی‌های فلزی پرشده با مواد شیمیایی دودزا برای اختفا یا علامت‌دهی استفاده می‌شدند. امروزه، نارنجک‌های دودزا با فناوری‌های پیشرفته‌تر، از جمله دود‌های رنگی و چندطیفی، در ارتش‌ها و حتی کاربرد‌های غیرنظامی مانند فیلم‌سازی و ورزش‌های تفریحی به کار می‌روند.
انواع نارنجک دودزا
نارنجک‌های دودزا از بدنه‌ای مقاوم (فلزی یا پلیمری) و مواد شیمیایی مانند کلرید پتاسیم، فسفر سفید، یا آنفو تشکیل شده‌اند. انواع آنها شامل:
دستی: برای پرتاب توسط سربازان، مناسب برای فخ‌های کوتاه‌مدت.
تفنگی: با نارنجک‌انداز پرتاب می‌شوند و برد بیشتری دارند.
نصب‌شده روی خودرو: روی تانک‌ها برای دفاع در برابر تسلیحات هدایت‌شونده.
رنگی: برای علامت‌دهی یا نشانه‌گذاری.
فسفری: برای اختفا و گاهی تهاجم، با خطر سمی بودن.
دود مادون قرمز: برای اختفا در برابر سیستم‌های حرارتی و لیزری.
نارنجک‌های هوشمند: فعال‌سازی با حسگر یا از راه دور برای دقت بیشتر.
نارنجک‌انداز‌های ایرانی مانند "نصیر" و "کاوه" با قابلیت نصب روی سکو‌های مراقبتی از جمله دستاوردهای دفاعی کشورمان در این عرصه است.
نارنجک‌های دودزا در عملیات نظامی (اختفا، علامت‌دهی، دفاع در برابر تسلیحات)، انتظامی (کنترل اغتشاشات)، و غیرنظامی (تمرینات، ورزش، فیلم‌سازی) کاربرد دارند. یافته‌های سایلانز نشان می‌دهد که دود، با مختل کردن ردیابی پهپادها، ابزاری ارزان و مؤثر برای افزایش بقاست.البته نباید فراموش کرد دود فسفر سفید سمی است و می‌تواند باعث سوختگی یا آسیب تنفسی شود.
پیامد‌ها و آینده جنگ پهپادی
یافته‌های سایلانز و پیشرفت در سیستم‌های ضدپهپادی و نارنجک‌های دودزا، پیامد‌های گسترده‌ای برای جنگ مدرن دارند، ابتدا تحول تاکتیک‌ها، یعنی استفاده از دود و پناه در محیط‌های محصور، استراتژی‌های دفاعی را تغییر خواهد داد و دوم تقویت زیرساخت‌ها، به این معنا که حملات پهپادی، مانند اوکراین به پایگاه‌های روسیه (نابودی بیش از ۴۰ هواپیما)، نیاز به پناهگاه‌های بتنی و سیستم‌های هشدار زودهنگام را برجسته کرده است. آینده جنگ پهپادی به توسعه فناوری‌های تشخیص زودهنگام، ترکیب روش‌های خنثی‌سازی، و استفاده هوشمندانه از ابزار‌های ساده مانند نارنجک‌های دودزا وابسته است. این ابزارها، در کنار آموزش و آگاهی، می‌توانند جان هزاران نفر را نجات دهند.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.