نمایشگاه‌های خودرو یا نمایش بی‌برنامگی؟ / مسابقه‌ای برای خرج بودجه‌های بی‌صاحب!

به گزارش تابناک؛صنعت خودروی ایران این روز‌ها حال و روز عجیبی دارد؛ بازاری که ظرفیت واقعی خرید و فروش آن از مرز یک میلیون دستگاه در سال فراتر نمی‌رود، در حالی که تقاضای مؤثر به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم و افت اعتماد عمومی به تولیدکنندگان، به نصف این رقم هم نمی‌رسد. با این حال، درست در چنین شرایطی، سه نمایشگاه بزرگ خودرو در فاصله‌ای کمتر از سه ماه در سه شهر مشهد، تبریز و اصفهان برگزار می‌شود؛ رویداد‌هایی که به‌جای معرفی فناوری یا راه‌حل برای بحران صنعت، بیشتر شبیه صحنه‌های تجملی برای خرج بودجه‌های سرگردان خودروسازان و شرکت‌های وابسته است.

 

در حالی که بسیاری از خطوط تولید کشور با کمبود قطعه، محدودیت ارزی و افت تیراژ روبه‌رو هستند، شرکت‌های دولتی و خصوصی با شور و شوق در هر سه نمایشگاه حاضر شدند. همان خودروها، همان مدیران، همان غرفه‌ها و همان شعار‌های تکراری. گویا هدف نه رونق بازار است، نه جذب سرمایه‌گذار؛ بلکه پر کردن جدول گزارش عملکرد روابط عمومی‌ها و اثبات اینکه "ما هم هستیم" برای مدیران بالادستی است.

 

سؤال ساده، اما جدی است: در کشوری که مردم برای خرید یک خودرو باید چند ده میلیون تومان بیشتر از قیمت رسمی بپردازند و ماه‌ها منتظر تحویل بمانند، برگزاری سه نمایشگاه در سه ماه چه معنایی دارد؟ اگر بازار خودرو ایران واقعاً چنین پویایی دارد، پس آمار فروش سالانه نزدیک به ۸۰۰ هزار دستگاه آن را چگونه باید تفسیر کرد؟ بازاری که ۸۵ درصدش در قبضه دو خودروساز دولتی است و بقیه هم در اختیار مونتاژکنندگان و واردکنندگانی است که یا در تحویل تأخیر دارند یا محصولی با کیفیت نازل ارائه می‌دهند، نیاز به سه نمایشگاه ندارد.

 

جالب آنجاست که برخی از همین شرکت‌های واردکننده که هنوز خودرو‌های پیش‌فروش‌شده‌شان در گمرک خاک می‌خورد و مشتریانشان ماه‌هاست سرگردان‌اند، در نمایشگاه‌ها با غرفه‌های مجلل و نورپردازی‌های میلیاردی حاضر می‌شوند. آیا این نمایش‌ها قرار است اعتماد مردم را بازسازی کند یا صرفاً راهی برای فرار از پاسخگویی است؟ مردمی که هنوز خودرو تحویل نگرفته‌اند، باید تبلیغ همان شرکت‌ها را در سالن‌های تبریز و اصفهان تماشا کنند. تناقض از این آشکارتر؟

 

اما ماجرا وقتی جالب‌تر می‌شود که به نقش برگزارکنندگان این نمایشگاه‌ها نگاه کنیم. شرکت‌هایی که معلوم نیست دقیقاً چه هدفی دنبال می‌کنند. آیا مطالعه‌ای از ظرفیت بازار انجام داده‌اند؟ یا صرفاً در پی برگزاری رویداد برای دریافت حمایت مالی از خودروسازان هستند؟ به نظر می‌رسد در فقدان نظارت واقعی، نمایشگاه خودرو به محلی برای چرخش بودجه‌هایی تبدیل شده که نه به توسعه صنعت کمک می‌کند و نه برای مردم نفعی دارد.

 

وقتی در سه شهر مختلف، در بازه‌ای کمتر از ۹۰ روز، سه نمایشگاه مشابه با ترکیب شرکت‌ها و خودرو‌های یکسان برگزار می‌شود، نمی‌توان از «برنامه‌ریزی صنعتی» سخن گفت. این یعنی یا کسی حساب‌وکتاب بودجه‌ها را نمی‌پرسد، یا هدف اصلاً چیز دیگری است. واقعیت این است که صنعت خودرو ایران به جای اصلاح ساختار تولید، کاهش هزینه‌ها و ارتقای کیفیت، درگیر ظواهر و رویدادسازی شده است. مدیرانی که به جای پاسخگویی بابت کیفیت پایین محصولات، با کراوات و لبخند مقابل دوربین‌ها می‌ایستند و از «تحول» می‌گویند، اما مردم هنوز برای خرید ساده‌ترین خودرو باید در قرعه‌کشی شرکت کنند.

 

در همین نمایشگاه‌های اخیر، نه خبری از محصول جدید بود، نه فناوری تازه. همان پلتفرم‌های قدیمی، همان موتور‌های بازطراحی‌شده، همان وعده‌های تکراری. در مشهد، ایران‌خودرو از نسخه جدید تارا با رنگ متالیک رونمایی کرد؛ در تبریز، سایپا همان شاهین را با آپشن ناچیز جدید معرفی کرد؛ و در اصفهان، مدیران‌خودرو وعده فروش اقساطی داد. اینها دستاورد نیست، تکرار بحران است. در حالی که در کشور‌های دیگر نمایشگاه خودرو محل رونمایی از نسل‌های برقی، خودران و مفهومی است، در ایران به محل تکرار وعده‌ها و شعار‌ها تبدیل شده است.

 

از نگاه اقتصادی، هر نمایشگاه هزینه‌ای چندمیلیاردی دارد. هزینه اجاره سالن، حمل خودروها، طراحی غرفه‌ها، تبلیغات، سفر مدیران، و...، اما آیا بازگشتی برای این هزینه‌ها وجود دارد؟ هیچ. نه قراردادی بسته می‌شود، نه سرمایه‌گذاری جذب می‌شود، نه فروش خاصی رخ می‌دهد. فقط تعدادی عکس، چند مصاحبه تبلیغاتی و چند خبر سفارشی برای پر کردن سایت‌ها. به‌عبارت دیگر، نمایشگاه خودرو در ایران، ویترین خرج بودجه‌هایی است که نمی‌دانند کجا باید هزینه شود.

 

مردم، اما در این میان تماشاگران خسته‌ای هستند که دیگر باور نمی‌کنند. سال‌هاست از «نقشه راه تحول خودرو» می‌شنوند، اما نتیجه همان پراید ارتقایافته با اسمی جدید است. وقتی خودروسازی که ده‌ها هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارد، با افتخار در سه نمایشگاه شرکت می‌کند، باید پرسید این هزینه‌ها از کجا تأمین می‌شود؟ آیا در کشور کسی حساب و کتاب روابط عمومی خودروسازان را بررسی می‌کند؟

 

این روز‌ها همه می‌دانند صنعت خودرو ایران نه با نمایش و شعار، بلکه با اصلاح ساختار، شفافیت مالی و حذف انحصار نجات پیدا می‌کند. اما ظاهراً مدیران این صنعت ترجیح می‌دهند پشت نورافکن‌ها پنهان شوند. سه نمایشگاه پیاپی فقط یک پیام دارد: بودجه هست، برنامه نیست. شور هست، شعور نه؛ و در نهایت، وقتی کشوری با ظرفیت محدود تولید و بازار اشباع‌شده، سه نمایشگاه پشت سر هم برگزار می‌کند، معنایش روشن است: نمایش نه برای مردم، بلکه برای خود برگزارکنندگان است. برای اینکه بگویند «ما فعالیم»، در حالی که بازار عملاً در رکود است و مردم در صف تحویل خودروهایشان گرفتارند. این نمایش‌ها شاید برای چند ساعت سالن‌ها را روشن کند، اما تاریکی بی‌برنامگی در صنعت خودرو ایران همچنان پابرجاست.

 

پی نوشت مهم : به دلیل عدم اعتقاد نویسنده  به این نمایشگاه های پوچ و خالی از نمایش تصاویر و قرار دادن آنها در خبر خودداری شده است .