"محیط زیست"؛ دسته گلی که بر "آب" داده می شود/ به فکر نظارت باشید نه وزارت!

ظاهرا با طرح جدید مجلس شورای اسلامی، دولت موظف می‌شود تا پایان ۱۴۰۶ دو وزارتخان «آب و محیط زیست» را به همرا وزارتخانه دیگر، با ادغام بخش‌هایی از وزارت نفت، نیرو و سازمان محیط زیست تشکیل دهد.

به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، انگار از نظر مجلسی‌ها و طرفداران این طرح‌ها با ایجاد یک وزارتخانه به جای سازمان است که دیگر دریاچه ارومیه خشک نخواهد شد و برای همیشه آلودگی هوا رفع خواهد شد.

حالا که دخلِ مملکت کسری دارد و سکه‌ها را قرض می‌خورند تا بودجه‌ها را پُر کنند؛ حالا که محیط زیستِ این خاک، نه از کمبودِ سکه که از کمبودِ تدبیر مدیران نالان است؛ حالا که هر بار سازمانی را وزارتخانه می‌کنند، بودجه‌اش ده‌چندان می‌شود و کار، همان است که بود؛ حالا که این همه ساختارها را زیر و زبر کرده‌اند و هیچ دگرگونی‌ای رخ نداده است ــ پس چرا باید وزارتِ آب و محیط زیست بسازیم؟

حداقل نزدیک به ۱۰ سال از عمر طرح شدن این مسئله می‌گذرد. در سال ۱۳۹۶ هم نمایندگان ادوار قبلی خواستار ارائه لایحه‌ای بر همین اساس بودند اما خبری نشد و از آن روز تا امروز اوضاع محیط زیست وخیم‌تر شده است و البته به جایش حرف‌های زیادی درباره تشکیل وزارتخانه زده شده است.

کسریِ بودجه یا کسریِ اندیشه؟

می‌گویند: «اگر سازمان را وزارتخانه کنیم، پول‌ بیشتری به محیط زیست می‌رسد!» احتمالا راست می‌گویند. اما مگر مشکلِ خشک‌شدنِ دریاچه ارومیه، زاینده‌رود و هورالعظیم، مشکلِ پول است؟ مگر آلودگیِ هوای تهران و اصفهان و اهواز را با ریال و تومان می‌شود حل کرد؟ مگر فرونشستِ زمین در دشتِ ورامین و کرمان، از بی‌پولی است یا از بی‌عملی و بی تدبیری؟ به راستی آن همه بودجه تخصیص یافته برای احیای دریاچه ارومیه و نجات آن کجا صرف شد و نتیجه اش چه بود؟

این مملکت، سال‌هاست که بودجه‌های کلان را به کامِ دستگاه‌های بی‌حاصل می‌ریزد. وزارتخانه‌هایی که نه‌تنها کاری از پیش نمی‌برند، بلکه هر سال فربه‌تر می‌شوند و باز هم می‌نالند که «پول می‌خواهیم!» حالا هم اگر سازمانِ محیط زیست را وزارتخانه کنند، چه خواهد شد؟ همان مدیرانِ سابق، با همان روش‌های کهنه، با همان ناتوانی‌های همیشگی، اما این بار با بودجه‌ای چندبرابر و تشریفاتِ اداریِ بیشتر!

این همه جابجاییِ صندلی‌ها، برای چه؟

نگاهی بیندازید به این دو دهه‌ی اخیر. چند بار ساختارها را عوض کرده‌اند؟ چند بار سازمانی را منحل کرده‌اند و نهادی دیگر جای آن نشانده‌اند؟ نتیجه چه بوده است؟ هیچ. جز سرگردانیِ بیشتر، جز هزینه‌های اضافه، جز سردرگمیِ کارمندان و مدیران.

حالا هم می‌خواهند همین بازیِ تکراری را با محیط زیست کنند. می‌گویند: «سازمان ضعیف است، باید وزارتخانه شود!» اما مگر همین سازمانِ فعلی، اختیاراتِ قانونی ندارد؟ مگر همین حالا هم نمی‌تواند جلوی تخریبِ جنگل‌ها را بگیرد؟ مگر همین حالا هم نمی‌تواند از آلوده‌کنندگانِ هوا و آب شکایت کند؟ مشکل، کمبودِ اختیار نیست؛ مشکل، کمبودِ اراده است!

به همین قوانین فعلی عمل کنید

این مملکت، قانونِ هوای پاک دارد، اما هوایش آلوده‌تر از همیشه است. قانونِ حفاظت از تالاب‌ها دارد، اما گاوخونی و پریشان و دریاچه در آن خشکیده‌اند. قانونِ ممنوعیتِ برداشتِ بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی دارد، اما چاه‌های غیرمجاز هر روز بیشتر می‌شوند.

پس مشکل از کجاست؟ از نبودِ قانون نیست؛ از نبودِ اجراست. از نبود نظارت بر اجرای قانون است. از مدیران و معاونان ضعیف در سازمانی است که زیستش مختل است و از فقدان اراده های بالادستی است.از ترسِ برخورد با متخلفانِ پولدار است. از مماشات با کسانی است که در پشتِ پرده، سودهای کلان می‌برند از نابودیِ همین محیط زیست. 

حالا اگر سازمان را هم وزارتخانه کنند، باز همان خانم ها آقایانِ همیشگی خواهند گفت: «آقا، این فلان کارخانه را نباید تعطیل کرد، اشتغال به خطر می‌افتد! این فلان زمین‌خوار را نباید جریمه کرد، آشناست!»

لطفا این حذف و اضافه ها را تمام کنید

محیط زیستِ این مملکت، نه به وزارتخانه‌ جدید که به مدیرانِ مدبر و قانونمدار نیاز دارد. به مجلس پیگیر نیاز دارد. به کسانی که از پشتِ میزِ اداری بلند شوند و بروند ببینند که چه بر سرِ جنگل‌های شمال آمده است. به کسانی که جرئت داشته باشند جلوی سدسازی‌های بی‌رویه را بگیرند. به کسانی که به جای حرف‌زدن از «توسعه»، از «پایداری» حرف بزنند. وگرنه، وزارتخانه که ساختن، کارِ سختی نیست. یک ساختمانِ بزرگ، یک وزیرِ جدید، چند معاونِ پرخرج، و بعد هم بودجه‌ای که باز از جیبِ همین مردمِ بی‌پناه برداشته می‌شود. اما محیط زیست که بهتر نخواهد شد. همان خواهد ماند که هست: درحالِ نابودی.

پس بی‌خود هدر ندهیم پولِ مردم را. همین سازمان را تقویت کنیم، اما با نخبگان و مدیرانی که دل در گروِ این خاک داشته باشند، نه با تشکیلاتی که فقط بر سنگینیِ بارِ بودجه بیفزاید.

تشکیل وزارت محیط زیست به‌جای آنکه راه‌حلی برای مشکلات زیست‌محیطی باشد، به یک اقدام نمایشی و پرهزینه می ماند. در شرایطی که کشور با محدودیت بودجه مواجه است و تغییرات مکرر ساختاری در گذشته نتایج مطلوبی نداشته‌اند، باید به دنبال تقویت حکمرانی محیط‌زیستی، اجرای قوانین و بهبود هماهنگی بین نهادهای موجود بود. محیط زیست ایران به‌جای تشکیلات اداری جدید، به مدیریت هوشمند، عزم سیاسی و مشارکت عمومی نیاز دارد.

آقایان مجلس و دولت لطفاً برای همیشه این حذف اضافه‌ها را تمام کنید. بگذارید یک نهاد برای چندسالی تکلیفش مشخص باشد یا لااقل مردم بتوانند عنوان دقیق این سازمانها را به ذهن خود بسپارند.