جزئیات دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا؛ ترکیبی از گفتگوی مستقیم و غیرمستقیم

نشریه آکسیوس به نقل از یک منبع آگاه پیش بینی کرد که دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا به صورت ترکیبی و مستقیم و غیرمستقیم برگزار شود.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، مذاکرات ایران و آمریکا وارد دور چهارم شده و قرار است روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت در مسقط عمان برگزار شود.

دو دور از سه دور گفت‌و‌گو‌های قبلی در عمان و یک دور نیز در رم ایتالیا برگزار شده بود. در دوره سوم مذاکرات مسائل فنی مورد بحث کارشناسان در رم ابتالیا قرار گرفته بود.

سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در خصوص زمان این دور از گفت‌و‌گو‌ها گفته بود: زمان مذاکرات و محل مذاکرات را کشور میزبان کشور که عمان باشد، تعیین می‌کند. دوستان عمانی از ما در مورد یکشنبه سوال کردند و ما نظر موافق خود را اعلام کردیم. ظاهراً با طرف مقابل هم صحبت داشته‌اند و تا اینجا قرار است که مذاکرات یکشنبه برگزار شود.

از طریف دیگر، نشریه آکسیوس به نقل از یک منبع آگاه اعلام کرد که «استیو ویتکاف» نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه یک‌شنبه برای حضور در مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای بین ایران و آمریکا به مسقط پایتخت عمان سفر خواهد کرد.

این نشریه آمریکایی مدعی شد: پیش‌بینی می‌کنیم که دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا به صورت ترکیبی و مستقیم و غیرمستقیم برگزار شود.

پس از سخنان عراقچی درباره زمان دور جدید مذاکرات، بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان نیز گفت که پس از هماهنگی با ایران و آمریکا، چهارمین دور مذاکرات قرار است یکشنبه در مسقط انجام شود.

مذاکرات در حالی وارد دور چهارم خود می‌شود که طرف آمریکایی مدام مواضع خود را در رسانه‌ها تغییر می‌دهد.

چرخش مجدد ویتکاف

استیو ویتکاف فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه روز گذشته در مصاحبه با پایگاه خبری «بریتبارت» گفته است: من واقعاً به تلاش برای حل مناقشه با ایران از طریق گفت‌و‌گو اعتقاد دارم و این راه حل از هر جایگزین دیگری، پایدارتر است. اگر ما ایران را متقاعد کنیم که برنامه غنی‌سازی خود را کنار بگذارد، وضعیتی دائمی را تضمین خواهیم کرد که در آن به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. این بهترین راه حل است و ما امیدواریم که همان چیزی باشد که ایران می‌خواهد، زیرا جایگزین آن برایش خوب نیست.

ویتکاف در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: ایران موافقت کرده است که بمب هسته‌ای نداشته باشد و ما نیز این را جدی خواهیم گرفت. ما برای ایرانی‌ها روشن کردیم که نمی‌توانند بمب هسته‌ای داشته باشند و آنها تأیید کردند که نمی‌خواهند بمب هسته‌ای داشته باشند.

این مقام آمریکایی مدعی شد: تأسیسات غنی‌سازی ایران باید برچیده شود و تهران نمی‌تواند سانتریفیوژ داشته باشد. ایرانی‌ها باید میزان غنی‌سازی اورانیوم در سانتریفیوژ‌ها را کاهش داده و آن را به مکانی دوردست بفرستند. ایران باید برنامه هسته‌ای خود را به یک برنامه غیرنظامی تبدیل کند. هیچ برنامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران هرگز نمی‌تواند دوباره ادامه یابد. سه تأسیسات غنی‌سازی ایران در نطنز، فردو و اصفهان باید برچیده شود.

ویتکاف در ادامه ادعاهایش افزود: ایران نسبت به ده سال پیش که توافق اوباما حاصل شد، شکننده‌تر است. من معتقدم ایران چاره‌ای جز پذیرش شرایط ما برای توافقی که برنامه هسته‌ای نظامی‌اش را برچیند، ندارد. عاقلانه نیست که ایرانی‌ها رئیس جمهور ترامپ را محک بزنند. ما توافق بد با ایران را نمی‌پذیریم و اگر توافق پیشنهادی قوی نباشد، از آن خارج خواهیم شد.

وی همچنین گفت: ایران برای اجرای برنامه هسته‌ای غیرنظامی نیازی به توانایی غنی‌سازی اورانیوم ندارد. اگر مذاکرات یکشنبه آینده با ایران سازنده نباشد، ادامه نخواهد یافت و ما باید مسیر متفاوتی را در پیش بگیریم. مذاکرات با ایران ممکن است بعداً گسترش یابد و جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی را نیز شامل شود. ما قصد داریم بعداً به ایران فشار بیاوریم تا تأمین مالی و مسلح کردن گروه‌هایی مانند حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها را متوقف کند. مذاکرات ما با ایران در حال حاضر به مسئله هسته‌ای محدود شده است. ما نمی‌خواهیم مذاکرات هسته‌ای را با مسائل دیگر مختل کنیم، زیرا این یک مسئله حیاتی برای ماست که باید به سرعت حل شود.

«یکی به نعل یکی به میخ» ترامپ

در این راستا، چند روز پیش (بعد از دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا) دونالد ترامپ در پاسخ به پرسش کریستن ولکر، مجری برنامه «ملاقات با مطبوعات» ان‌بی‌سی نیوز مبنی بر این که آیا هدف مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران محدود‌سازی برنامه هسته‌ای تهران است یا برچیدن کامل آن، نیز گفته بود: «برچیدن کامل، من فقط همین را می‌پذیرم.»

ترامپ گفت: «نظریه جدیدی مطرح می‌شود مبنی بر این که ایران بتواند برنامه غیرنظامی برای تولید برق و نظایر آن داشته باشد. اما من می‌گویم آنها این همه نفت دارند، برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز به چه کارشان می‌آید؟ البته می‌دانم کشور‌های دیگری که نفت بسیار دارند هم دنبال چنین چیزی بوده‌اند.»

اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر برچیدن کامل برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران درحالی مطرح می‌شود که مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا ماه گذشته در گفتگویی پادکستی گفته بود که ایران به شرطی می‌تواند برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای داشته باشد که اورانیوم غنی‌شده را وارد کند و نباید بتواند اورانیوم را غنی‌سازی کند.

ترامپ در این خصوص به این رسانه گفت: «من حرف متناقضی نزدم. گفتم که چنین موضوعاتی مطرح شده و مساله‌ای تقریبا جدید است. اما تمایل من این است که بگویم که شما این‌قدر نفت دارد، اصلا چرا به چنین چیزی نیاز دارید؟»

ترامپ در پاسخ به سوال مجری مبنی بر این که آیا خط قرمزش «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای ایران است، گفت: «در نهایت فکر می‌کنم حاضرم حرف‌هایشان را درباره انرژی صلح‌آمیز بشنوم. اما می‌دانید، انرژی صلح‌آمیز معمولا به جنگ نظامی ختم می‌شود و ما نمی‌خواهیم آنها سلاح هسته‌ای داشته باشند.»

رئیس‌جمهوری آمریکا افزود: «این توافق بسیار ساده‌ای است. من می‌خواهم ایران بسیار موفق، عالی و فوق‌العاده باشد. تنها چیزی که نمی‌توانند داشته باشند، سلاح هسته‌ای است. اگر می‌خواهند موفق باشند، خیلی هم خوب است. من هم می‌خواهم آنها خیلی موفق باشند و می‌دانید که مردم ایران فوق‌العاده هستند. من فقط نمی‌خواهم آنها سلاح هسته‌ای داشته باشند، زیرا در غیر این صورت، دنیا نابود می‌شود.»

از سوی دیگر «وال استریت ژورنال» در گزارشی مدعی است که «استیو ویتکاف» پیشنهادی به ایران ارائه داده مبنی بر اینکه اگر ایران با برچیدن برنامه هسته‌ای خود موافقت کند و اورانیوم غنی‌شده را از آمریکا خریداری کند، ایالات متحده تحریم‌ها را لغو خواهد کرد و گزینه اقدام نظامی را کنار خواهد گذاشت. با این حال، ایران تاکنون تلاش کرده سانتریفیوژهای خود را حفظ کند و هیچ نشانه‌ای از برچیدن فعالیت‌های هسته‌ای خود نشان نداده است. همچنین موضع مشخصی از سوی آمریکا درخصوص اینکه «برچیدن» دقیقاً به چه معناست، وجود ندارد.

رد مجدد «غنی سازی صفر» از سوی ایران

این در حالی است که عباس عراقچی وزیر خارجه ایران ضمن رد مواضع متغیر طرف آمریکایی روز پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت گفت: مواضع ما در مذاکرات یک مواضع اصولی است و مبنای خود را دارد، بنابراین تغییر ناپذیر است و ما در مسیر اصولی که طراحی شده حرکت می‌کنیم، اما حق با شماست، از طرف مقابل ما پیام‌های ضد و نقیض دریافت می‌کنیم، افراد مختلف صحبت‌های مختلف بیان می‌کنند. حتی بعضاً حرف‌هایی که یک نفر زده همان روز یا فردای آن حرف خود را نقض می‌کند. این از مشکلات کار هست. برخی معتقدند که به خاطر شروع به کار دولت جدید در آمریکا است و اینکه هنوز مستقر نشدند یا هنوز مواضع خود را درست طراحی نکرده‌اند. بعضی‌ها به حساب حیله‌های مذاکراتی می‌گذارند.

وزیر امور خارجه افزود: از نظر ما هرچه که باشد مهم نیست و ما مسیر خود را می‌رویم و مواضع ما کاملاً روشن است. ما برمواضع خودمان ایستادگی داریم، هرجا که منافع مردم ایران تأمین شود ما رو به جلو می‌رویم و هرجا که منافع تأمین نشود ایستادگی می‌کنیم. خیلی درگیر و بند این حرف‌های متناقض و ضد نقیض نیستیم و ما مسیر خود را به پیش می‌رویم.

وی در عین حال تاکید کرده است: به هر حال مذاکرات مسیر خود را به سمت جلو می‌رود و طبیعی است که هرچه جلوتر برویم به مشورت‌های بیشتر نیاز داریم به بررسی‌های بیشتر نیاز دارد و هیئت‌ها به زمان بیشتری برای بررسی مطالب مطرح شده احتیاج دارند. اما مهم این است که ما در مسیری رو به جلو در حرکت هستیم تا به تدریج وارد جزئیات شویم.

در خصوص اظهارات اخیر ویتکاف مبنی بر برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای ایران، علاءالدین بروجردی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ایران به خبرنگار تابناک گفته است: غنی‌سازی اورانیوم یک دستاورد ملی است که با تکیه بر دانش و توانمندی متخصصین داخلی به دست آمده و هرگز هدیه‌ای از دیگران نبوده است.

 وی با اشاره به تلاش‌ها و فداکاری‌های دانشمندان ایرانی در این مسیر گفت: تصور ما از آمریکایی‌ها این است که از حداقل بهره هوشی برخوردار هستند که بعد از ۳ دور مذاکره، اصول و خطوط قرمزی که در این سه دور با آنها مطرح و تفهیم شده، این را بدانند که غنی‌سازی اولا هدیه دیگران به ما نبوده است. ما در این راه تعداد قابل توجهی از دانشمندان خود را با حمایت رژیم تروریستی صهیونیستی از دست داده‌ایم، این دانش را با کفایت و توانمندی ملی به دست آورده‌ایم و این دانش در مغز متخصصین و دانشمندان ایرانی قرار دارد و به هیچ وجه قابل انتقال نیست.

بروجردی افزود: آنچه که ما می‌پذیریم، تعهدمان به NPT است که خط قرمزی هم که در آنجا ترسیم شده، بمب هسته‌ای است. ما اضافه بر رعایت این اصل، تنها کشوری هستیم که از پشتوانه مهم فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر تحریم ساخت بمب هسته‌ای برخوردار هستیم. در خارج از این اصل، که اصل ثابتی است، ما به صورت متقابل با آمریکایی‌ها هم تفهیم کرده‌ایم و تعجب می‌کنیم که این اظهارات از سوی آقای ویتکاف مطرح شده باشد.

برچیدن تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم؛ خط قرمز ایران

ایران پیشتر هم با موضوع برچیدن تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم خود مخالفت کرده و آن را خط قرمز خود دانسته و اعلام کرده است که اصل غنی سازی اورانیوم قابل مذاکره نیست. 

حتی پس از برگزاری دور اول گفت‌و‌گو با آمریکا، تهران مذاکره بر سر «اصل غنی سازی» را رد کرده بود. «عباس عراقچی» وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه ۲۷ فروردین در واکنش به اظهارنظر‌های مقام‌های آمریکایی دربارهٔ اصل غنی‌سازی، گفته بود که حق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران قابل مذاکره نیست.

او اظهار داشته بود: «غنی‌سازی ایران یک امر واقعی و پذیرفته شده است. ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آمادگی داریم، اما اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست».

از سوی دیگر، «کاظم غریب آبادی»، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران نیز در این زمینه گفته بود: غنی‌سازی فعالیتی نیست که وجه‌المصالحه سر میز مذاکره قرار بگیرد؛ اگر طرف مقابل با ادعا‌های واهی به دنبال تعطیلی صنعت هسته‌ای ما است، نخواهیم پذیرفت.

در این راستا، علی شمخانی، مشاور رهبر انقلاب نیز پیش‌تر با مدل لیبی یا مدل امارات یعنی برچیدن کامل برنامه هسته‌ای یا برچیدن تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم به شدت مخالفت کرده بود.

جزئیات دور چهارم مذاکرات

دور سوم مذاکرات در حالی در رم ایتالیا برگزار شده بود که این گفت‌و‌گو‌ها را وارد مسائل فنی و کارشناسی کرده بود.

انتظار می‌رود که در دور چهارم مذاکرات، حاصل رایزنی‌های کارشناسی و نتایج آن بر روی میز بیاید و در صورت پیشرفت، یک چارچوب توافق حاصل شود.

در خصوص جزئیات دور چهارم، شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان به نقل از یک منبع آگاه مدعی شده که در دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، تیم‌های فنی شرکت نخواهند کرد.

این منبع به سی‌ان‌ان گفته است که «بهتر بود دور بعدی مذاکرات در سطح بالا برگزار شود.» همچنین یک منبع دیگر مدعی شد که انتظار می‌رود این دور از مذاکرات هم مستقیم و هم غیر مستقیم دنبال شود!

این در حالی است که اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، با اشاره به دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده، از حضور هیئت فنی دو کشور در این گفتگوها خبر داد.

‏او در این‌باره گفت: «من تنها می‌توانم درباره هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران صحبت کنم. این هیئت متشکل از کارشناسان و متخصصان مورد نیاز در این مرحله از گفتگوها است و در راستای منافع عالیه کشور عمل می‌کند.»

یکی از مباحث مطرح موضوع مذاکرات است. بحث غیر هسته‌ای مانند مسائل منطقه‌ای و موضوع موشکی ایران از جمله موضوعاتی است که در رسانه‌ها مطرح می‌شود.

برای نمونه اندیشکده آمریکایی مؤسسه کشور‌های عربی خلیج‌فارس در واشنگتن در این زمینه نوشته بود: آمریکا می‌خواهد مذاکرات را به سمت برنامه موشکی ایران هم سوق دهد.

با این وجود بعد از برگزاری دورم سوم مذاکرات، مجید تخت روانچی عضو تیم مذاکره کننده ایران و معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در گزارشی به کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفته بود غنی‌سازی صفر و بحث موشکی در مذاکرات مطرح نشده است؛ غنی سازی صفر، یا توانایی‌های دفاعی و قدرت منطقه‌ای جز خطوط قرمز ماست و ما بر سر آن مذاکره نمی‌کنیم و تا حالا در مذاکرات مطرح نشده و تمرکز صرفاً روی بحث هسته‌ای است و اگر جایی بخواهند چیزی را تحمیل کنند، نمی‌پذیریم و ما بر اساس اصول خود و با در نظر گرفتن دستورالعمل‌ها مذاکره می‌کنیم.

در این زمینه، «عباس عراقچی» در پایان دور سوم مذاکرات گفته بود: با صراحت می‌گویم موضوع مذاکرات، هسته‌ای است و به‌هیچ‌وجه نمی‌پذیریم در مورد موضوع دیگری مذاکره کنیم.