نظریه مشورتی قوه قضاییه درباره «سگ گردانی» و «دوچرخه سواری زنان» چه می گوید؟
یکی از اصول بنیادین در حقوق کیفری، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات هاست. جرائم، مجازاتها و کیفیات آنها در لوای اصل فوق می‌بایست از قبل پیش بینی شده باشد. قانون گذاری‌های متفاوت، این اصل را یا در قوانین جزایی یا در قوانین اساسی و یا همچون حقوق ما در هر دو گنجانیده اند. دین مبین اسلام، با آوردن قاعده‌ی قبح عقاب بلا بیان بر این اصل صحه گذاشته است.
یکی از اصول بنیادین در حقوق کیفری، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات هاست. جرائم، مجازاتها و کیفیات آنها در لوای اصل فوق می‌بایست از قبل پیش بینی شده باشد. قانون گذاری‌های متفاوت، این اصل را یا در قوانین جزایی یا در قوانین اساسی و یا همچون حقوق ما در هر دو گنجانیده اند. دین مبین اسلام، با آوردن قاعده‌ی قبح عقاب بلا بیان بر این اصل صحه گذاشته است.
به گزارش «تابناک» اعمال این اصل در یک شکل عام و تعیین کننده در اروپا و در انقلاب کبیر ظاهر شده است و از بعد بین المللی مواد ۷ و ۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر و شهروند ۱۷۸۹ و همچنین مواد ۱۰ و ۵۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸) به بیان این اصل پرداخته اند.
در قوانین کشور ما نیز اصل ۳۶ قانون اساسی و ماده ۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ با بیان اینکه: هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، جرم محسوب میگردد، به بیان این اصل پرداخته اند. نوشتار حاضر در صدد بررسی ریشه‌های این اصل از ابعاد مختلف می‌باشد چراکه فعل و ترک فعل انسان هر اندازه نکوهیده و برای نظام اجتماعی زیان آور باشد، مادامی که در قانون حکمی برای آن پیش بینی نشده باشد قابل مجازات نیست. به بیان دیگر، مادامی که قانون گذار فعل یا ترک فعل را جرم نشناسد و کیفری برای آن تعیین نکند، افعال انسان مباح است.
بررسی کتب تاریخی حقوق جزا نشان می‌دهد، «اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها» تا پیش از دوره رنسانس در نظام‌های کیفری باستان وجود خارجی نداشته و صرفا‌ً در قوانین بابل در برخی امور مجازات‌هایی تعیین می‌شده که می‌توان آن را در نوع خود و با توجه به شرایط زمانی و مکانی آن عصر قابل توجه دانست و در حقوق روم نیز این اصل به صورت ضعیف مورد توجه قرار گرفته بود، لیکن، چون فرامین سلطنتی به صورت کلی به مردم و قضات ابلاغ می‌شد زمینه‌های خود کامگی و استبداد قضایی در برخورد‌های سلیقه‌ای را فراهم می‌کرد.
در این دوران دادگاه‌های کلیسایی به صورت خشن و بدون هر گونه وحدت رویه‌ای مبادرت به اصدار حکم و اجرای مجازات می‌کردند و همین اعمال واکنش دانشمندان و نظریه پردازان قرن هجدهم میلادی مانند «منتسکیو» در فرانسه، «بنتام» در انگلستان، «بکاریا» در ایتالیا را فراهم آورد تا با کتاب‌ها و نظریات خود سعی در تنسیق جرم و مجازات، لزوم اعلام قبلی به جامعه و نیز ایجاد تناسب بین جرم و مجازات نمایند.
در سال ۱۷۸۹ با انقلاب کبیر فرانسه آرزوی این دانشمندان جامه عمل پوشید و قانونگذار فرانسوی «اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها» را تصویب نمود، این اصل رفته رفته به سایر کشور‌ها بازتاب یافت و حتی آن را در قوانین اساسی خود جای دادند و در قوانین جزایی پیش از انقلاب اسلامی نیز که متأثر از قوانین فرانسه بود، لحاظ شد.
منظور از این اصل به طور فشرده این است که:
۱ ـ هیچ عملی جرم نیست، مگر آنکه پیشتر از طرف قانونگذار تعریف شده باشد.
۲ ـ هیچ مجازاتی ممکن نیست مورد حکم قرار گیرد مگر آنکه پیشتر از طرف قانونگذار برای همان جرم وضع شده باشد.
۳ ـ هیچ محکمه‌ای صالح برای رسیدگی به جرمی نیست مگر آنکه قانون، صلاحیت آن محکمه را برای رسیدگی به آن جرم به رسمیت شناخته باشد.
۴ ـ هیچ حکمی از محکمه صالح علیه متهمی صادر نخواهد شد، مگر پس از رسیدگی ومحاکمه، آن هم با شرایط پیش بینی شده در قانون.
در این دوران دادگاه‌های کلیسایی به صورت خشن و بدون هر گونه وحدت رویه‌ای مبادرت به اصدار حکم و اجرای مجازات می‌کردند و همین اعمال واکنش دانشمندان و نظریه پردازان قرن هجدهم میلادی مانند «منتسکیو» در فرانسه، «بنتام» در انگلستان، «بکاریا» در ایتالیا را فراهم آورد تا با کتاب‌ها و نظریات خود سعی در تنسیق جرم و مجازات، لزوم اعلام قبلی به جامعه و نیز ایجاد تناسب بین جرم و مجازات نمایند.
در سال ۱۷۸۹ با انقلاب کبیر فرانسه آرزوی این دانشمندان جامه عمل پوشید و قانونگذار فرانسوی «اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها» را تصویب نمود، این اصل رفته رفته به سایر کشور‌ها بازتاب یافت و حتی آن را در قوانین اساسی خود جای دادند و در قوانین جزایی پیش از انقلاب اسلامی نیز که متأثر از قوانین فرانسه بود، لحاظ شد.
منظور از این اصل به طور فشرده این است که:
۱ ـ هیچ عملی جرم نیست، مگر آنکه پیشتر از طرف قانونگذار تعریف شده باشد.
۲ ـ هیچ مجازاتی ممکن نیست مورد حکم قرار گیرد مگر آنکه پیشتر از طرف قانونگذار برای همان جرم وضع شده باشد.
۳ ـ هیچ محکمه‌ای صالح برای رسیدگی به جرمی نیست مگر آنکه قانون، صلاحیت آن محکمه را برای رسیدگی به آن جرم به رسمیت شناخته باشد.
۴ ـ هیچ حکمی از محکمه صالح علیه متهمی صادر نخواهد شد، مگر پس از رسیدگی ومحاکمه، آن هم با شرایط پیش بینی شده در قانون.
اما منظور از بیان این مطالب چه بود؟ باید گفت که درباره موضوعاتی همچون سگ گردانی و یا دوچرخه سواری زنان در سال های اخیر اظهار نظهای متفاوتی شده و حتی گاه این اظهارات در ورطه عمل هم با تضادهایی مواجه شده اند اما اخیرا اداره حقوقی قوه قضاییه برای چندمین بار درباره این موضوعات اظهار نظر کرده و بر اصل مهم قانونی بودن جرم و مجازات تاکید داشته و نظر صریح خود را درباره این نوع اعمال و رفتار بیان داشته است.
در سوال از اداره حقوقی قوه قضاییه آمده است:«با عنایت به اینکه برخی رفتار‌ها در سطح جامعه در حال انجام است و پلیس این گونه رفتار‌ها را به طور اخص سگ گردانی در سطح معابر و پارک‌ها و دوچرخه سواری بانوان در سطح شهر‌ها بر خلاف ارزش‌ها و هنجار‌ها می‌داند و با توجه به وظیفه ذاتی ناجا حسب بند‌های «ج» و «د» ماده ۸ قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با مرتکبان رفتار‌ها برخورد و در مواردی راجع به توقیف سگ و دوچرخه و یا خودرو همراه افراد و بردن به مرجع انتظامی و گرفتن تعهد از آنان برای عدم ارتکاب اقدام می‌کند نظر به ابهامات ایجاد‌شده خواهشمند است این مرجع را در مورد سؤال‌های زیر ارشاد و راهنمایی فرمایید.
۱-آیا داشتن سگ در سطح معابر و پارک‌ها که به اصطلاح به آن سگ گردانی گفته می‌شود یا دوچرخه سواری بانوان در سطح خیابان‌ها گذاشتن شیشه دودی برای خودرو تظاهر به تفاخر با ماشین‌های لوکس و گران قیمت و آهنگ و صدای بلند موسیقی در خودرو در مقررات جاری کشور و از جمله ماده ۶۳۸ قانون تعزیرات جرم انگاری شده است یا خیر؟
۲-در فرض جرم بودن این رفتار‌ها وظایف ماموران ناجا در برخورد با این رفتار‌ها چه می‌باشد؟ آیا اختیار قانونی در توقیف خودرو دوچرخه یا سگ و بردن به کلانتری یا گرفتن تعهد کتبی از شخص برای عدم تکرار این رفتار‌ها را دارند یا خیر؟
۳-در فرض جرم نبودن این رفتار‌ها با توجه به فتوای مراجع عظام تقلید مبنی بر حرمت شرعی داشتن دوچرخه سواری بانوان در سطح شهر آیا پلیس اختیار برخورد با این رفتار‌ها از جمله توقیف سگ و دوچرخه همراه شخص و بردن وی به کلانتری وگرفتن تعهد برای جلوگیری از تکرار این رفتار‌ها را دارد؟
۴-در صورتی که ماموران پلیس رفتار‌های بند ۳ را مرتکب شوند نظر به دستورالعمل‌ها و طرح‌های داخلی ناجا برای برخورد با این رفتار‌ها و توقیف اموال ذکر شده با عنایت به اصول ۲۲ و ۳۷ قانون اساسی مواد ۳، ۴، و ۷ قانون آیین دادرسی کیفری قانون الزام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی و مواد ۵۷۰ و ۵۸۳ قانون تعزیرات رفتار ارتکابی ماموران به شرح ذکر شده واجد وصف کیفری است یا خیر؟»
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:تاریخ نظریه: ۱۳۹۹/۰۷/۱۵
۱ و ۲ و ۳- با توجه به اصل قانونی بودن جرم و مجازات که در اصل ۳۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده ۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ آمده است، مادام که برای رفتاری طبق قانون مجازاتی تعیین نشده باشد، نمی‌توان آن رفتار را جرم تلقی کرد و، چون برای دوچرخه‌سواری بانوان و نیز همراه داشتن سگ در معابر و پارک‌ها مجازاتی پیش‌بینی نشده است، لذا این رفتار‌ها جرم نیست؛ مگر اینکه رفتار‌های مذکور به گونه‌ای باشد که مشمول مواد ۶۱۸ یا ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) و یا دیگر قوانین کیفری باشد.
۴- هر رفتاری که بر خلاف قانون توسط مأمورین انتظامی صورت گرفته و در قوانین عنوان جزایی داشته باشد، قابل تعقیب و مجازات است.
قید ماه ۶۱۸ و ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات بسیار حائز اهمیت است، چون در این مواد شرایط خاص جرم انگاری چنین رفتار‌هایی به طور صریح مشخص شده مجازات های آن هم بیان گردیده است.
ماده ۶۱۸: هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از‌کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
ماده ۶۳۸: هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم میگردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی‌باشد، ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
تبصره - زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده ۶۳۸: هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم میگردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی‌باشد، ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
تبصره - زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
نظریه مشورتی: ۱۳۹۶/۰۹/۲۶
استعلام:متاسفانه با رواج فرهنگ فاسد غربی و استفاده غلط از برخی تکنولوژی‌های نو ظهور از جمله ماهواره و اینترنت در کنار سهل انگاری متولیان فرهنگی کشور چند سالی است که سگ گردانی در کشور ما رواج پیدا کرده است لذا خواهشمند است عنوان مجرمانه این رفتار را اعلام تا بر اساس قانون برخورد قضائی معمول گردد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه: صرف سگ گردانی در اماکن عمومی، پارک‌ها و معابر و یا حمل آنها در خودرو بر اساس قوانین کیفری، به عنوان رفتار قابل کیفر پیش بینی نشده است.
غیر قابل انتشار: ۲
در انتظار بررسی: ۲۶
انتشار یافته: ۳۳
افرین افرینالان موضوع اساسی مملکت ما و تخصص شما همیناست
یه جوری نشتید جرائم ، جرم و ... مثل اینکه ادم کشی شده . در حالی که برای جرم های خیلی بدتر از این مثلا اختلاس گر ها را با این تندی مقاله نمینویسید . پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۷:۵۳ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
من تا حالا چند بار مورد حمله یا پارس این سگها قرار گرفتمیبار سگ کوچک پرید جلو بچه 4 ساله ام میخواست قلبش بایسته
آخرشم صاحب سگ شاکی بود که چکار سگ دارین!
واقعا بابت استرسی که اینا به مردم وارد میکنن نباید جرمی تعریف بشه
ناشناس
| | ۱۹:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
خطاب به ۱۷:۵۳والا در 33 سال عمری که از خدا گرفتم تا الان نه یکبار چنین اتفاقی برای من افتاده نه اطرافیانم! شما دقیقا چه ویژگی داری که اینقدر روت قفلن؟!!!
مشکل ما سگ گردونی مردم هستش نه دلار 34 هزار تومانی ..... پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۲:۴۳ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
هر دو مشکل هست و البته دلار 34 هزاری مشکل بزرگتری هست و راه حل های بیشتری لازم داره و دلیل نمیشه مزاحمت سگ ها رو برای مردم نادیده گرفت. وای به حال ما واااااااااااااایدلار 32 تومن سکه 16200
70 درصد مردم با استانداردهای خودتون زیر خط فقر هستن
بعد دغدغه آقایون رو ببین
وای به حال ما
پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۲:۴۴ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
وای به حال ما 1- دلار 30 تومان به بالا
2- خط فقر و ....
3- آدم های بی عقلی که مسائل نامربوط رو به هم مرتبط می دونن و از قضا همه جا هم خودشون رو حلال مشکلات فرض می کنند و نظرات بی خود میدن....
بین این سه سومی بدتر از همه است
واقعا عجیبهمن نمی‌دونم ما توی چه موردی آزادی داریم
پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۷:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
آزادی بمعنای آزار مردم و استرس وارد کردن بهشون نیست اینطور نیست که شماها آزاد باشین هر غلطی بکنین ناشناس
| | ۲۱:۴۳ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
ازادی ما فقط تحمل کردن رنج وسختی هایی است که از طرف مسئولین بی لیاقت به مردم تحمیل میشه اما آنچه واقعا اتفاق می افتد:مجرمی مجازات می شود که: 1- شاکی داشته باشد. 2- بی کس و کار باشد.
پسر نوح با بدان بنشست. خاندان نبوتش گم شدسگ اصحاف كهف روزي چند پي نيكان گرفت و آدم شد
در مملکتی که سگ گردانی و دوچرخه سواری زنان در یک سطح قرار دارند آدم چه امیدی می تواند داشته باشد؟ سگ حیوان با وفائی است. لطفاً قدری ملاطفت به خرج دهید. پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۱:۴۴ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
یک تار موی سگ ارزشش ببیشتر از محتکر واختلاسگر ورانت خوره ناشناس
| | ۲۲:۴۶ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
سگ خوبی های زیادی داره همچنان که پلنگ و طوطی و زهرمار هم خوبی هایی دارند. اما استفاده از هر کدام در جای خودش درست و در جای نادرست مضره.... بخدا دنیا به ما میخنده نگهداری از حیوانی که باید در طبیعت باشد در آپارتمان ، جدای از آزار همسایگان ،باعث آزار خود حیوان می شود. پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۷:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
ریطی به موضوع نداشت اولا سگ بیبش از یکصدهزار سال است با انسان زندگی می کند هم از جنبه نگهبانی در زندگی بشر هم از جنبه شکار هم از جنبه تفریح الان هم سگ در کشف مواد مخدر بی رقیب است در شناسایی برخی سرطان ها هم سگ ها سریعتر از تجهیزات پزشکی بیماری را شناسایی می کنند سگ در زندگی انسان های سالمندی که تنها زندگی می کنند نقش بسیار مهمی دارد وجود سگ در زندگی انسان مربوط به این ده سال و بیست سال و صد سال نیست یکی به این نوابغ که ادعا می کنند سگ داشتن نشانه فرهنگ غربی است کمی تاریخ بشریت را آموزش بدهد. در ضمن این فرهنگ غربی چرا اختلاس های چند میلیارد دلاری ندارد اما فرهنگ ناب شما ماشالا هر روز یک اختلاس چند هزار میلیارد تومانی لو می رود؟ این فرهنگ غربی چیست که همه بچه های خودتان عاشق زندگی در آن فرهنگ هستند و حاضر نیستند در زیر سایه فرهنگ ناب تبلیغی شما زندگی کنند؟ اگر فرهنگ غربی بد است چرا گرین کارت آمریکا و اقامت اروپا و کانادا و استرالیا را در جیب دارید؟؟؟؟؟؟ پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۹:۳۵ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
درود بر شما حرف حق جواب ندارد ناشناس
| | ۲۱:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
بلی سگی که دارای وظیفه خاصی است و برای آن آموزش میبیند چنین است ولی آنها با سگ میزانپیله شده سگ چرانان لاکچری تفاوتی ماهوی پیدا کرده اند. هم از نظر زندگی طبیعی و هم انواع جهش کنه های سگ به انسان زمین تا آسمان با سگ مثلا چوپانان تفاوت دارند. اولی اضافی و سربار جامعه و سگ چوپان بار بردار از شانه انسان است. جامعه مصرفی همه را به عکس خود تبدیل کرده بشرطی که سودِ ریالی برای بانکها بیاورد.۰
ناشناس
| | ۲۲:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
مطالب شما مخلوط کردن درست و غلط با هم بود.... شما مشکلات رو بیشتر کردی و راه حلی ندادی در همه دنیا به خاطر کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی هوا و افزایش سلامت انسان ها مردم را تشویق به دوچرخه سواری می کنند اما یک اقلیت در کشور ما به خودش حق می دهد نیمی از جمعیت کشور را از دوچرخه سواری محروم کند شما به چه حقی برای نصف جمعیت این کشور تعیین تکلیف می کنید؟ نگهداری سگ تو اپپارتمان و گرداندنش تو این تهران شلوغ چیزی جز دردسر برای همسایه ها و خود ان حیوت نداره.متاسفانه بجای یاد گرفتن نظم و انظباط و دقت از غرب فقط امور منفیشو یاد گرفتیم. پاسخ ها
ممد
| | ۱۹:۵۰ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
نظرت رو در مورد دوچرخه سواری بانوان هم بگوواسه اون چه بهونه ای دارید؟
واقعا که از همه دنیا عقبیم
نتیجه که مشخص نشد!!! از یک طرف این اعمال جرم محسوب نشده اند و از طرف دیگر می گویند چون مراجع حرام می دانند پس جرم است!!! اگر کسی مسلمان نباشد یا این مراجع خاص را قبول نداشته باشد تکلیفش چیست؟ قانون باید صریح،روشن و قاطع باشد پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۱:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
هر جا که منطقی نباشد بخواهند زور بگویند فوری پای دین را به میان میکشند .....ابروی دین را برده اند سگ اصحاب کهف بهمراه بقیه طبق خواست خدا سیصد سال خوابید و خدا اون سگ رو با اصحاب کهف دوباره زنده کرد ایات قران نشان از وفاداری این موجود دوس داشتنی دارن کسی نمیتونه با این قوانین جلوی این حیوان باوفا رو بگیره خسته نباشید :خواجه در فکر نقش ایوان است ...
در دنیای فعلی نمی شود زنان را از سوار دوچرخه شدن و یا موتور سواری محروم کرد. باید میزان امنیت جامعه را بالا برد تا راحت تر اینکارها را انجام دهند. ما ایرانیان یکی از افتخارتمان اسب سواری زنانمان در گذشته بوده است. حالا چرا آنها را از دوچرخه سواری منع می کنیم. این وظیفه مجلس است که اگر در گذشته قانون اشتباهی وضع شده آنرا تغییر دهد. مردم دارن از گشنگی میمیرن. این چرندیاتی که میگین در اولویت صدمه.