کلیات
قوه قضائیه، قوه ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت در ایران است. رئیس قوه قضائیه توسط رهبر ایران به مدت ۵ سال به این سمت منصوب میشود که باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر باشد. ریاست قوه قضائیه را در حال حاضر بر عهده سید ابراهیم رئیسی است. پیس از او صادق آملی لاریجانی این سمت را در اختیار داشت.

وظایف قوه قضاییه
در اصل ۱۵۶ قانون اساسی، وظایف متعددی برای قوه قضاییه بر شمرده شده است که از جمله آن می توان به رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین می کند، احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های مشروع، نظارت بر حسن اجرای قوانین، کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام و اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین اشاره کرد.
نحوه انتخاب رئیس قوه قضاییه
براساس اصل ۱۵۷ قانون اساسی، به منظور انجام مسئولیت های قوه قضاییه در کلیه امور قضایی و اداری و اجرایی مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت پنج سال به عنوان رییس قوه قضاییه تعیین می نماید که عالی ترین مقام قوه قضاییه است.
وظایف رییس قوه قضاییه
رییس رییس قوه قضاییه وظایف و اختیارات فراوانی دارد که از جمله آن می توان به ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیت های اصل یکصد و پنجاه و ششم. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی)، تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی)، استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل ماموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی). به موجب اصل ۱۶۴ قانون اساسی محل خدمت یا سمت قاضی را بدون رضای او نمیتوان تغییر داد، مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل، نصب رئیس دیوان عالیکشور و دادستان کل، با مشورت قضات دیوان عالی کشور برای مدت پنج سال. (براساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی)، پیشنهاد وزیر دادگستری به رئیس جمهور (براساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی)، تعیین ضوابط برای تشکیل دیوان عالی کشور (براساس اصل ۱۶۱ قانون اساسی)، دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه می باشد. (براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی) و سازمان بازرسی کل کشور زیرنظر رئیس قوه قضائیه است. (براساس اصل ۱۷۴ قانون اساسی) اشاره کرد.
شرایط لازم برای انتخاب رئیس قوه قضائیه
ریاست قوه قضاییه براساس اصل یکصد و پنجاه و هفتم قانون اساسی، باید دارای شرایط چون مجتهد عادل بودن، آگاه به امور قضائی بودن و مدیر و مدبر بودن باشد.
دادسراها و دادگاهها
قوه قضاییه بخش اعظم را که به عهده دارد از طریق دادسراها و دادگاهها انجام میدهد.
دادسراها
با تدوین لایحه اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب توسط قوه قضاییه و تصویب آن در مجلس در تاریخ ۲۸/۷/۸۱زمینه برای احیای مجدد دادسراها بوجود آمد.
این قانون دارای ویژگیها ومزایای فراوانی است که احیای دادسراهااصلیترین مزیت وفایده آن است و به همین خاطر نیز از این قانون به قانون احیای دادسراها یاد میشود. توجه به صلاحیت ذاتی محاکم با تقسیم آن به دادگاههای عمومی و اختصاصی، ادغام دادسرای عمومی و انقلاب، تخصصی نمودن دادگاه هابا تقسیم آن به دادگاه جزایی و حقوقی، احیای مرحله فرجامی در رسیدگی به جرایم مهم، احیای محاکم رسیدگی با تعدد قضات و ارجاع رسیدگی به جرایم مطبوعاتی در دادگاهی با سیستم رسیدگی با تعدد قضات، از دیگر مزایای این قانون است که احیاو اجرای آنها موجب رعایت حقوق مردم میگردد. با احیای دادسراها موثرترین و اصلیترین گام توسط مدیریت دستگاه قضایی برای تحقق توسعه برداشته شدو امروز ما شاهد احیای دادسراها در چهار استان تهران، قم، اردبیل و ایلام هستیم.
دادگاهها
بیشترین ارتباط مردم با قوه قضاییه از طریق دادگاه هاست. دادگاههای عمومی متداولترین دادگاه هاست. دادگاههای عمومی متداولترین دادگاهها محسوب میشوند که به اکثر دعاوی و اختلافات افراد جامعه رسیدگی میکنندو عموما دعاوی و اختلافاتی که به دادگاهها ارجاع میشوند به دو دسته مختلف تقسیم میگردند که عبارتند از::دعاوی حقوقی ودعاوی کیفری. این دو دسته دعاوی هم به لحاظ ماهیت موضوع بایکدیگراختلاف دارند و هم روال رسیدگی به هر کدام از آنها تا حدودی متفاوت با دسته دیگر دعاوی میباشد. دادگاهها به لحاظ صلاحیتی به دادگاه عمومی و اختصاصی تقسیم میشوند. دادگاههای اختصاصی دادگاههایی هستند که به اعتبار ماهیت و نوع دعوا، یا به اعتبار افراد و طرفین دعوا تشکیل میشوند، نظیردادگاههای نظامی، انقلاب، ویژه روحانیت و دادگاه انتظامی قضات.
دیوان عالی کشور
دیوان عالی کشور عالیترین مرجع قضایی کشورمحسوب میشود که در ادوار مختلف قانونگذاری به دیوان تمیز، دیوان عالی تمیز، دیوان عدالت عظمی، دیوان کشور ودیوان عالی کشور نامیده شد. براساس آنچه که در قانون اساسی پیش بینی شده است، مهمترین وظیفه آن نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی میباشد. مقر اصلی دیوان عالی کشور در تهران است، ولی بنابر تشخیص رئیس قوه قضاییه میتواند در شهرستانهای دیگر نیز شعبی داشته باشد. تعداد شعب دیوان عالی بسته به نیاز دستگاه قضایی، میتواند افزایش یابد.
رئیس قوه قضاییه طبق اصل۱۶۲ قانون اساسی، رئیس دیوان عالی کشور را با مشورت قضات دیوان برای مدت ۵سال انتخاب مینمایدو انتخاب مجدد وی برای ادوار متوالی بلا مانع است. اولین رئیس دیوان عالی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی شهید مظلوم آیت ا... دکتر بهشتی بود که براساس فرمان امام راحل (ره) به این سمت منصوب گردید. رئیس دیوان عالی کشور ریاست شعبه اول را نیز عهده دار است و میتواند اختیارات خود را در خصوص ارجاع پروندهها وریاست جلسات هیئت عمومی به معاون اول قضایی یا رئیس یکی از شعب، محول نماید. هریک از شعب دیوان عالی کشور از دو نفر قاضی واجد شرایط که یکی از آنها رئیس و دیگری مستشار است، تشکیل میشود. دیوان عالی کشور به تعداد لازم برای شعب عضو معاون خواهد داشت. عضو معاون میتواند وظایف هر یک از دو عضو شعبه را عهده دار گردد. تعداد معاونین نباید بیشتر از تعداد شعب باشد.
دیوان عدالت اداری
براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی برای رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مامورین، واحدها یا آیین نامههای دولتی و احقاق حقوق آنها در قوه قضاییه وزیر نظر رئیس این قوه، نهادی حقوقی تشکیل شده است که دیوان عدالت اداری نام دارد.
نهادها و دستگاههای دولتی و عمومی برای انجام وظایف خودغالبا مبادرت به صدور آیین نامهها یا نظاماتی مینمایند که در مواردی ممکن است با مقررات قانونی مطابقت نداشته باشد. براساس اصل ۱۷۰قانون اساسی ((قضات دادگاهها مکلفند از اجرای تصویب نامه وآیین نامههای دولتی که مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خارج از حدود اختیارات قوه مجریه است خودداری کنند))وبر اساس همین اصل ((هر کس میتواند ابطال این گونه مقررات را از دیوان عدالت اداری تقاضا کند.))براساس ماده۱۱قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۶۰موارد زیر در حیطه صلاحیت دیوان عدالت اداری میباشد:
۱- رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:
الف) تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها، سازمانها، موسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها، تشکیلات و نهادهای انقلابی و موسسات وابسته به آنها.
ب) تصمیمات و اقدامات مامورین واحدهای مذکور در بند ((الف)) راجع به وظایف آنها.
پ) آیین نامهها وسایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون و احقاق حقوق اشخاص در مواردی که تصمیمات یا اقدامات یا مقررات مذکور بعلت بر خلاف قانون بودن آن ویا عدم صلاحیت مرجع مربوط با تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خوداری از انجام وظائفی که موجب تضییع حقوق اشخاص میشود.
۲- رسیدگی به اعتراض و شکایات از آراءو تصمیمات قطعی دادگاههای اداری، هیاتها کمیسیونها یی مانند کمیسیونهای مالیاتی، شورای کارگاه، هیئت حل اختلاف کارگر وکارفرما، میسیون موضوع ماده۱۰۰ قانون شهردای ها، کمیسیون موضوع ماده۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها ومنابع طبیعی منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت باآنها.
۳- رسیدگی به شکایات قضات و مشمولین استخدام کشوری وسایر مستخدمین واحدها و موسسات مذکور در بند ((یک))و مستخدمین موسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشگری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی.
سازمان بازرسی کل کشور
گستردگی دستگاه اداری دولت و کارگزاران آن، همواره این خطر را به دنبال دارد که گاهی در بخشی از آن، مقررات قانونی نادیده گرفته شوند و تخلفاتی صورت گیردو با توجه به این که نظارت برحسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه اداری از جمله وظائف قوه قضاییه است، سازمانهای بازرسی کل کشور به عنوان یکی از سازمانهای اصلی قوه قضاییه این مهم را به انجام میرساند.
اصل ۱۷۴ قانون اساسی در همین خصوص اشعار میدارد: ((براساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاههای اداری، سازمانی به نام ((سازمان بازرسی کل کشور))زیر نظر رئیس قوه قضاییه تشکیل میگردد. حدود اختیارات وظایف این سازمان را قانون تعیین میکند.
قوه قضاییه اعلام کرده است که وی در گذشته اعتصاب...
به گزارش تابناک مرکز رسانه قوه قضاییه با انتشار عکسی... رسانه قوه قضاییه از فرهاد میثمی به عنوان عکس امروز...
کد خبر: ۱۱۶۲۴۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۴
معاون اول قوه قضاییه گفت شهید حاج قاسم سلیمانی موثر...
قوه قضاییه حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصدق در افتتاحیه... قوه قضاییه در مشهد مقدس گفت علم حقوق شاید در... معاون اول قوه قضاییه در ادامه خاطر نشان کرد یک... وظیفه مهم قوه قضاییه مبارزه با فساد است و وکلا...
کد خبر: ۱۱۶۲۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۴
معاون اول قوه قضائیه گفت رهبر انقلاب در آستانه سالگرد...
مصدق معاون اول قوه قضائیه در حاشیه مراسم تجدید میثاق... رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای عالی قضایی با آرمان...
کد خبر: ۱۱۶۲۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۳
رییس قوه قضاییه گفت باید در عمل ثابت کنیم که...
غلامحسین اژه ای در مراسم تجدید میثاق رئیس قوه قضاییه... باشیم رئیس قوه قضاییه بیان کرد امام بزرگوار نسبت به... قوه قضاییه باید پناه همه مظلومین باشد ما باید بدون... می کند باشیم باید هر کسی به قوه قضاییه مراجعه...
کد خبر: ۱۱۶۲۳۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۳
نشست خبری سخنگوی قوه قضاییه
سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره اینکه...
تابناک مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضاییه امروز سه شنبه ۱۱... آمار و فن آوری اطلاعات قوه قضاییه در حال برگزاری... سخنگوی قوه قضاییه در ابتدای این نشست با تبریک فرا... است سخنگوی قوه قضاییه گفت تمامی ملت ایران در انقلاب...
کد خبر: ۱۱۶۲۰۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۱
رئیس قوه قضائیه وعده داده است که مردم را به... این برای قوه قضائیه افتخار است که بگوید پنج هزار... هزار نفر زن زندانی نداریم کلا نحوه رفتار قوه قضائیه... تأیید رئیس قوه قضائیه می توانند وکالت کنند وکیل مگر...
کد خبر: ۱۱۶۱۹۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
ویدئو کنفرانسی که معاون اول قوه قضائیه با قضات سراسر... اند من تعجب می کنم که مسئولین عالی قوه قضائیه... قوه قضائیه انتظار داریم که دادگاه ها را به مرّ...
کد خبر: ۱۱۶۱۹۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
در جلسه مشترک شورایعالی قوه قضاییه با شورای قضایی استانها مطرح شد؛
رئیس قوه قضاییه گفت باید از نقد سازنده استقبال کنیم...
۱۰ بهمن طی سخنانی در جلسه مشترک شورای عالی قوه... قضاییه با شورای قضایی استان ها که بصورت ویدئو کنفرانسی... با تندی و کندی مواجه بودیم رئیس قوه قضاییه در... مقتضی را ترتیب دهیم رئیس قوه قضائیه شایسته سالار باشید...
کد خبر: ۱۱۶۱۹۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
جزئیات جدید از پرونده حسن فیروزی
به گزارش تابناک مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام کرد در... دقیق انجام شده مرکز رسانه قوه قضائیه در اطلاعیه ای... اعلام خبر مرکز رسانه قوه قضائیه در حال فرار از...
کد خبر: ۱۱۶۱۸۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۹
فوتو نیوز تابناک
قوه قضائیه اعلام کرد شخصی را به نام حسن فیروزی...
کد خبر: ۱۱۶۱۲۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
معاون اول قوه قضاییه مطرح کرد
معاون اول قوه قضاییه گفت آدم غیرمسئولی مصاحبه می کند...
قوه قضاییه است امروز قوه قضاییه بیش از هر زمان... اول قوه قضاییه درباره وظایف قرارگاه گفت همه می دانید... هفتم تیرماه هفته قوه قضاییه است و رییس قوه قضاییه... قوه قضاییه بیان کردند که همین محورها مطالبه مردم است...
کد خبر: ۱۱۶۱۱۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۵
رئیس مرکز وکلای قوه قضائیه مهدی تاج و فدراسیون فوتبال... کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه عنوان کرد کمیسیون...
کد خبر: ۱۱۶۱۰۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۴
در نشست شورایعالی قوه قضاییه مطرح شد:
رئیس قوه قضاییه گفت چند ماه قبل سازمان بازرسی گزارش...
قوه قضاییه ضمن تبریک و تهنیت حلول ماه پرخیر و... خدمت به نظام اسلامی و مردم انجام دهیم رئیس قوه... قضاییه تصریح کرد امیدواریم دولت نیز در این دو ماه... دهد ما نیز در قوه قضاییه باید تلاش کنیم در...
کد خبر: ۱۱۶۰۸۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۰۳
رییس قوه قضاییه گفت ما در دستگاه قضایی به مناسبت...
به گزارش تابناک به نقل از مرکز رسانه قوه قضاییه... دهیم رئیس قوه قضاییه تصریح کرد در دهه فجر امسال... این عرصه داریم رییس قوه قضاییه بیان داشت تبلیغات ما... قوا و دستگاه ها از جمله قوه قضاییه پیشنهاداتی را...
کد خبر: ۱۱۶۰۲۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۸
سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری امروز به سرنوشت پرونده...
اتهام معاونت در قتل عمدی محکوم شده اند سخنگوی قوه... قضاییه افزود اولیای دم متوفی یا مقتوله اعلام گذشت کردند...
کد خبر: ۱۱۶۰۱۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۸
در نشست خبری سخنگوی قوهقضاییه مطرح شد
سخنگوی قوه قضاییه گفت به طور کلی ۹۸ و نیم...
تابناک _ مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضاییه امروز چهارشنبه ۲۸... پرونده تاج سخنگوی قوه قضاییه درباره آخرین وضعیت پرونده مهدی... قوه قضاییه در ابتدای نشست خبری خود با خبرنگاران گفت... داشته باشد آخرین وضعیت استرداد تبعه بلژیکی سخنگوی قوه قضاییه...
کد خبر: ۱۱۶۰۱۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۸
در نشست رئیس قوه قضاییه و مدیران سازمان تعزیرات حکومتی مطرح شد:
اختیارات و وظایف قوه قضاییه است لذا تاکید قانونی شده... رئیس قوه قضاییه در ادامه به مبحث تفکیک دو مقوله... در تعزیرات پرداخت رئیس دستگاه قضا گفت ما در قوه... قضاییه پرونده ای را مسن می نامیم که از زمان...
کد خبر: ۱۱۵۹۹۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۷
معاون اول قوه قضاییه با بیان اینکه تلاش برای اجرای... قضایی است تصریح کرد امروز قوه قضاییه با برنامه در...
۲۶ دی آیین تکریم و معارفه معاون حقوقی قوه قضاییه... قوه قضاییه و جمعی از معاونین قوه قضاییه و تعدادی... والمسلمین مصدق معاون اول قوه قضاییه گفت امروز در گام... است معاون اول قوه قضاییه با بیان اینکه تلاش برای...
کد خبر: ۱۱۵۹۸۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۶
رئیس قوه قضاییه در دیدار با فرمانده کل انتظامی...
به گزارش تابناک به نقل از میزان رئیس قوه قضاییه... کرد رئیس قوه قضاییه در این دیدار با تبریک مجدد... را از مهم ترین ضابطان قوه قضاییه عنوان کرد که...
کد خبر: ۱۱۵۹۷۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۶
رئیس قوه قضاییه به سازمان بازرسی دستور داد که در...
به گزارش تابناک به نقل از مرکز رسانه قوه قضاییه... که با حضور اعضای شورای عالی قوه قضاییه و سرپرست... قوه قضاییه برای معرفی ترک فعل عدلیه و دستگاههای دولتی... جمله قوه قضاییه اجرا نشده اند را به همراه دلایل...
کد خبر: ۱۱۵۹۲۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۳