ارمنستان می‌خواهد «لواش» را سند بزند و ما نمی‌دانیم چه کنیم!

نانی که هر روز ‌بیشتر ما‌ از آن استفاده می‌کنیم و انواع و اقسام آن را ‌بسته‌بندی شده در مغازه‌ها می‌بینیم، نزدیک است مالک معنوی بیابد و به نام دیگران ثبت شود. لابد اگر زورشان برسد، باید از بابت مصرف روزانه‌مان از میراث ایشان، باج و خراج هم بدهیم! چرا این گونه شده و چه باید کرد؟

به گزارش «تابناک»، پس از آنکه موفقیت‌های کوچکی مانند عذرخواهی چند مؤسسه بین‌المللی بابت جعل نام خلیج فارس، با تکرار ‌این جعل نام توسط کشورهای ریز و درشت آن سوی این پهنه آبی و همراهی مزدورانه امثال گوگل، به نوعی سرخوردگی رسیده و با دست‌درازی برخی از همسایگان به میراث ملموس و ناملموسی همچون مفاخر ایران زمین، تار، چوگان و... اوج گرفت و کار درخوری نکردیم، توقع زیادی خواهد بود که بشنویم «لواش» مدعی یافته و مسئولان باید واکنش نشان دهند.

درخواست جمهوری ارمنستان برای ثبت روش پخت نان لواش به عنوان میراث غیر مادی متعلق به این کشور در فهرست میراث معنوی یونسکو، از یک سو حکایت از باز شدن جبهه‌های جدید دست‌اندازی به هویت کشورمان توسط کشورهای همسایه را دارد و از سوی دیگر، اینقدر دم‌دستی و خام‌دستانه به نظر می‌رسد که می‌تواند همه بساط ثبت میراث در یونسکو را برای مردم کشورمان به مضحکه تشبیه کند، چراکه اگر قرار باشد لواش ارمنستانی باشد، دیگر هیچ چیزی میراث ایرانیان نخواهد بود!

معجون خنده‌ ـ گریه‌آور فوق درست مثل این است که یا باید هر بار به دنبال کشورهای دور و اطراف بدویم و ببینیم چه چیزی را می‌خواهند ثبت جهانی کنند و سهم خودمان را از تلاشی که ایشان آغاز کرده‌اند، بجوییم (اتفاقی که تا کنون رخ داده است) و یا باید دوره بگردیم و ریز و درشت روزمره زندگی‌مان را گردآوری کرده و پرونده سازی کنیم تا یونسکو به نام کشورمان ثبتش کند و با پیش دستی ما، دیگر کسی نتواند مدعی بدیهیات زندگی ایرانیان شود که خدا می‌داند این راه تا چه اندازه نشدنی و پر هزینه خواهد بود.

کافی است تنها نان‌های سنگک، تافتون و بربری را که هر یک شیوه پخت جدا و عطر و طعم متفاوتی دارند، ‌به یاد آورده و فرایند پرونده سازی برای ثبتشان را در ذهن شبیه‌سازی کنیم تا دریابیم که جدای این نان‌های همه‌گیر‌تر و مشهور‌تر ایرانی، کم نیستند نان‌هایی که در مناطق ‌کشورمان پخته می‌شوند و همه ارزش ثبت جهانی دارند. اگر به این فهرست غذاهای فراگیر و یا بومی مناطق ‌ایران را بیفزاییم، گویا برنامه کاری‌مان برای معرفی میراث معنوی به یونسکو تا چند سال پر شده باشد و وقتی برای رسیدگی به مفاخر، ابنیه تاریخی، آیین‌های باستان و... نماند.

هرچه این روی ماجرا نشدنی و چه بسا غیرعقلانی به نظر می‌رسد، باز نمی‌توان به آسودگی نشست و منتظر ماند لواش به نام کشور دیگری ثبت شده و غرور جریحه‌دار شده ایرانیان در ثبت‌های قبلی یونسکو، باز در معرض گزند آسیب‌های بعدی قرار گیرد؛ پس چه باید کرد؟

نکته تلخ در این اتفاق این است که نمی‌دانیم چه باید کرد، زیرا تاکنون یک بار خود را در معرض این پرسش قرار نداده‌ایم که آیا میراث ایرانیان، به ویژه نوع غیر ملموس و یا حتی برشی روزمره از زندگی ایرانیان (مثل نان لواش که نمی‌دانیم میراث حسابش کنیم یا بخشی از زندگی روزمره و جزیی جدایی ناپذیر از سفره‌ای که روزی سه بار مقابلمان پهن شده و در آن غذا می‌خوریم!) برایمان اهمیت دارد یا خیر؟ اگر مهم است، تا چه حد؟ آنقدر که تلاش کنیم به ثبت جهانی برسد، آنقدر که نگذاریم دیگران به نام خودشان سند بزنند؟ آنقدر که بر کیفیت آرد و نظارت بر طبخ آن کوشیده و تلاش کنیم از سفره مردم حذف نشود یا...؟

بی‌‌گمان پاسخ به این پرسش، مقدمه واکنش ما به تلاش ارمنستانی‌ها برای ثبت لواش و لواش پزی و کنش‌های احتمالی دیگر در آینده دور و نزدیک خواهد شد؛ به شرطی که پاسخ گویندگان به این پرسش از جنس مسئولان و ترجیحا از نوع عالی رتبه آن‌ها باشند تا پاسخ ایشان بتواند بنیان رویکردی قرار گیرد که قرار است در این باره اعمال شود.

به عبارت دیگر، بهتر است نهادی متشکل از قوای سه گانه استراتژی کشورمان در این باره ‌ترسیم کنند تا اگر کار پیگیری بین‌المللی، حقوقی و قضایی و یا قانونی نیاز داشت، بتوان آن را به فرجام رساند و یا اگر تصمیم بر غمض عین به خطور کشورهای همسایه گرفته شد، همه بدانند که مجموعه سه قوه و رکن نظام تصمیم به این امر گرفته‌اند و دیگر مسی جوش نزند که فلان چیز هم مدعی خارجی پیدا کرده و بهمان کشور تلاش دارد ثابت کند از روز ازل ما هیچ نبوده‌ایم و هر چه بوده، اغیار بوده‌اند و بس!

کمترین نتیجه‌ای که این پاسخ‌های موافق و یا مخالف قوا به دست خواهد داد، خروج از موضع انفعال و شیوه جاریِ دنبال دیگران دویدن برای احقاق حق است که اگر مسئولان همت کنند، به دست خواهد آمد، در غیر این صورت، باید منتظر ماند تا ریز و درشت زندگی روزمره‌مان به قدر ریز بیابان موجبات دست درازی بیگانگان را فراهم آورده و حرص و جوشش برای مردم و چند نهادی بماند که همه توقع داریم در این جور مواقع کاری کنند اما نمی‌توانند.  

برای دریافت و دیدن آخرین اخبار تابناک، از هر نقطه ای در اینترنت Toolbar اختصاصی تابناک را از لینک زیر دریافت و بر روی مرورگر خود نصب کنید:

لینک دریافت Toolbar تابناک