توافق برتون وودز «Bretton Woods»  چیست؟

به گزارش «تابناک»، بر این اساس سایر ارز‌ها از ارزشی ثابت نسبت به دلار آمریکا برخوردار بودند، که به نوبه خود به قیمت طلا وابسته بود. در اوایل دهه ۱۹۷۰ و با اعلام رئیس جمهور ریچارد نیکسون مبنی بر عدم پشتیبانی دلار از طلا، این سیستم به پایان رسید.

در جولای سال ۱۹۴۴، ۷۳۰ نماینده از ۴۴ کشور با یکدیگر دیدار نموده و اهداف اصلی خود را برای ایجاد یک سیستم ارزی خارجی کارآمد، جلوگیری از کاهش رقابتی ارزش پول و افزایش رشد اقتصاد بین المللی بیان کردند.

سیستم برتون وودز دو سازمان مهم صندوق بین المللی پول و بانک جهانی را ایجاد کرد. اگرچه این کنفرانس تنها سه هفته طول کشید، اما آمادگی برای برگزاری آن برای چندین سال به طول انجامید.

طراح اصلی این سیستم، اقتصاددانان مشهور، جان مینارد کینز John Maynard Keynes انگلیسی و هری دکستر وایت Harry Dexter White، اقتصاددان ارشد بین المللی وزارت خزانه داری ایالات متحده بودند.

کینز امیدوار بود بتواند یک بانک مرکزی قدرتمند جهانی به نام Clearing Union و یک ارز ذخیره بین المللی جدید به نام بانکور bancor تاسیس کند.

همکار او هری دکستر وایت تلاش کرد تا بجای ایجاد نرخ ارز مبادلاتی جدید، صندوق وام دهی ارزان تری ایجاد کرده و نقش دلار آمریکا را در معاملات توسعه دهد. در نهایت، سیستم ایجاد شده از ایده‌های هر دو فرد، بخصوص طرح هری دکستر وایت استفاده کرد. 

نکات کلیدی که در این باره باید مورد توجه داشت اینکه؛

•  سیستم برتون وودز یک سیستم پولی بین المللی جدید ایجاد کرد که از اواسط دهه ۱۹۴۰ تا اوایل دهه ۱۹۷۰ پابرجا بود.
•  این سیستم، ارزش ارز کشور‌های دیگر را نسبت به دلار تثبیت کرد که دلار نیز به نوبه خود بر اساس قیمت طلا به ۳۵ دلار در هر اونس رسید.
•  با لغو این سیستم، کشور‌ها توانستند نرخ ارز خود را از راه‌های دیگری از جمله تطبیق با نیروی بازار تعیین کنند.

سیستم برتون وودز تا سال ۱۹۵۸ به طور کامل کارامد نبود

سیستم برتون وودز تا سال ۱۹۵۸ که ارز‌ها نرخ تبدیلی نداشتند، به طور کامل کارامد نبود. در حالی که دلار آمریکا قابلیت تبدیل به طلا را داشت، سایر کشور‌ها حساب‌های بین المللی خود را براساس نرخ دلار تعریف کردند. نرخ ارز مورد استفاده در آن زمان قیمت طلا را ۳۵ دلار در هر اونس تعیین کرد. مسئولیت ایالات متحده تثبیت قیمت طلا و تنظیم عرضه دلار در صورت نیاز بود.

سیستم برتون وودز منجر به تاسیس دو موسسه مهم صندوق بین المللی پول IMF و بانک جهانی شد که رسما در دسامبر ۱۹۴۵ معرفی شدند. هدف ایجاد صندوق بین المللی پول نظارت بر نرخ ارز و اختصاص وام به کشور‌هایی بود که برای تقویت سیستم پولی و پرداخت بدهی‌های خود به آن نیاز داشتند. گروه بانک جهانی، که در ابتدا ” بانک بین‌المللی توسعه و ترمیم” نامیده می‌شد، برای کمک به کشور‌هایی تاسیس شده که در جریان جنگ جهانی دوم دچار آسیب ساختاری و اقتصادی شده بودند.

در سال ۱۹۷۱ این نگرانی بوجود آمد که عرضه طلای ایالات متحده برای پشتیبانی نرخ دلار در گردش کافی نباشد، بنابراین ریچارد نیکسون رییس جمهور وقت آمریکا دستور تعلیق موقت تبدیل دلار به طلا را صادر کرد. سیستم برتون وودز در سال ۱۹۷۳ فرو ریخت و کشور‌ها توانستند آزادانه برای تعیین نرخ ارز خود اقدام کنند، به شرط آنکه طلا را برای تثبیت ارزش ارز ملاک قرار ندهند. برای مثال، این امکان وجود داشت تا ارز خود را با کشور یا یک سبد ارزی دیگر تطیبق داده و به نیرو‌های بازار اجازه تعیین ارزش آن را نسبت به ارز‌های کشور‌های دیگر می‌دادند.

سیستم برتون وودز یک رویداد مهم در تاریخ مالی جهان است. اگرچه نزدیک به نیم قرن از فروپاشی آن گذشته است، ولی دو سازمان ایجادشده از خاکستر آن، صندوق بین المللی پول و گروه بانک جهانی، همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. اکنون که کمک به بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم تمام شده است، بانک جهانی در حال حاضر بر کاهش فقر و کمک به دیگر کشور‌های در حال توسعه در سراسر جهان تمرکز دارد. این دو سازمان گسترش یافته و هریک بالغ بر ۱۸۹ کشور عضو دارند.