مقالات حذف شده مهم‌تر است یا رشد علمی کشور؟!

به فاصله چند روز از حذف قریب به شصت مقاله از محققان ایرانی از مجلات علمی، وزیر علوم در واکنشی تأمل برانگیز، این اقدام را موضع گیری خصمانه غربی ها علیه کشورمان خواند.

به گزارش «تابناک»، در پی حذف 58 مقاله در انتشارات «اشپرینگر نیچر»، دکتر محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری این اقدام را مشکوک و با هدفی از پیش تعیین شده خواند و گفت: با توجه به گزارش پایگاه‌های استنادی و سایر مراکزی که وضعیت علمی دنیا را رصد می‌کنند، رشد علمی ایران چشمگیر و قابل توجه بوده و همین امر باعث شده که غربی‌ها چنین مواضع خصمانه‌ای علیه ایران اتخاذ کنند.

وی در ادامه با موضعی متناقض، ضمن آنکه وقوع چنین اتفاقاتی در نقاط مختلف جهان را امری معمول خواند، به در دست بررسی بودن این موضوع اشاره کرد و افزود: هم اکنون رشد علمی کشور از 11.5 درصد در سال گذشته به 16 درصد رسیده است و ایران در بین 25 کشور که بهترین رشد علمی دنیا داشته، توانسته جزو 3 کشور اول در زمینه رشد علمی باشد.

عضو ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور در ادامه گفت: خوشبختانه توانسته ایم سهممان را در تولید علم در دنیا را به 1.8 درصد برسانیم و همچنین سهممان در زمینه استناد به مقالاتی که به آن ارجاع داده می شود به 2.1 درصد رسیده که این رشد بسیار ارزنده و قابل توجهی بوده که امسال به آن رسیده‌ایم.

در اینکه اتفاق روی داده عجیب است و باید بررسی شده و حتی برای جلوگیری از تکرار آن تدابیری اندیشید شکی نیست اما موضع گیری وزیر از این روی جالب توجه است که می‌بینیم وی پیش از آنکه موضوع را بررسی کرده و اطلاعاتی در این خصوص از نشریه اقدام کننده یا متخصصان وزارت علوم دریافت کند، آن را اقدامی خصمانه خوانده است.

این در حالی است که می‌بینیم برای این مقام عالی رتبه دولتی هیچ ابهامی در خصوص وارد بودن دلایل آن نشریه، حتی در یک مورد نیز وجود نداشته که اگر این گونه می‌بود، باید در این خصوص نیز اظهار نظر کرده و برای دفاع از اعتبار علمی مقالات تولیدی محققان کشورمان هم شده، دستور برخورد با قصور کنندگان را می‌داد.

قصور کنندگانی که البته پیشتر نیز در چند نوبت با اقدامات سودجویانه خود برخی افتخارات علمی کشور را به شائبه هایی آلوده کرده‌ و خاطراتی ناخوش به یادگار گذارده‌اند؛ امثال استاد دانشگاهی که چندی پیش در خصوص سرقت علمی وی مطالبی مطرح شد و خروج وی از کشور به نوعی بر این مطالب مهر صحه زد.

یا مطالب جسته و گریخته ای که در خصوص انتحال در دیگر سطوح علمی کشور منتشر شده و برخی متهمان آنها، به عنوان متخلف مجازات شده‌اند؛ اتفاقی که حتی در پایان نامه های مقاطع تحصیلات عالیه نیز گزارش شده و یکی از آفت های نظام آموزشی کشور در سطوح بالا به شمار می‌آید و به باور برخی، بسیار نگران کننده است.

اندک تأملی در این مسائل کافی است تا دریابیم «خصمانه» خواندن ماجرا بی هیچ گونه تحقیقی، به ضرب المثل «گز نکرده بریدن» شباهت دارد و در عجیب و حتی مشکوک بودن، دست کمی از اقدام آن نشریه خارجی ندارد؛ رویکردی که بعید است توانسته باشد شائبه های پیش آمده در این خصوص را نیز مرتفع نماید و چه بسا موجب پدید آمدن ابهامات بیشتری نیز شود.

همه اینها در حالی است که می‌دانیم آنچه در تولید مقالات علمی اهمیت دارد، چیزی ورای تعداد مقالات و انتشار آن در مجلات ریز و درشت داخلی و بین المللی، که رشد علمی کشور و رهاورد آن برای میهنمان است. محصولی که دانش نام می‌گیرد و موجب تعالی کشور در سطوح مختلف می‌شود و نه حذف مقالات از یک نشریه در آن خلل ایجاد خواهد کرد و نه چند برابر شدن نشر این مقالات در سطوح مختلف.

رویکردی که اگر مورد توجه مسئولان کشور، به ویژه دست اندرکاران وزارت علوم و در رأس این وزارت خانه، وزیر علوم قرار گیرد، چه بسا انتشار مقالات محققان ایرانی در نشریات دیگر کشورها جز زیان چیزی جلوه نکند؛ زیانی که بار منفی ناشی از حذف چند ده مقاله از یک نشریه کمترین مقدار آن است و با خصمانه خواندن اقدامات دشمنان به هیچ عنوان جبران شدنی نخواهد بود!