مرور روزنامه‌های دوشنبه نوزدهم اسفندماه
چرا اشتون با سعید جلیلی دیدار کرد؟
سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران و دیدارهای وی در تهران، از زوایای گوناگون مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است. همچنین واکنش‌ها به سخنان رئیس جمهور و هاشمی رفسنجانی ادامه دارد. فقیرتر شدن مردم ایران در سال 91 دیگر مطلب مهم روزنامه‌های امروز است.
سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران و دیدارهای وی در تهران، از زوایای گوناگون مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است. همچنین واکنش‌ها به سخنان رئیس جمهور و هاشمی رفسنجانی ادامه دارد. فقیرتر شدن مردم ایران در سال 91 دیگر مطلب مهم روزنامه‌های امروز است.
چرا اشتون با سعید جلیلی دیدار کرد؟
قانون در یادداشتی به قلم داود هرمیداس باوند به بررسی سفر اشتون به تهران پرداخته و نوشته است: سفر كاترین اشتون به تهران دو منظوره است؛ او هم به عنوان نماینده سیاسی اتحادیه اروپا با هیأتی اقتصادی به ایران سفر كرده است و این سفر بیشتر ناظر به تعاملات بین اتحادیه اروپا و ایران است كه در عرصه‌های مختلف این تعاملات صورت می‌گیرد. در موازات آن هم ما مذاكرات ایران و 1+5 را طی این مدت داشته‌ایم و این مذاكرات كماكان در جریان است و دور جدید این مذاكرات در پیش است كه او به عنوان نماینده 1+5 نیز با مقامات ما دیدار كرد. نفس خود این مسافرت و گفت و گو و مذاكره حاكی از فضای مساعدی است كه به وجود آمده است و این سفر موجب تقویت این فضای مثبت می‌شود. در واقع اشتون و هیأت همراه او سفر را در راستای پیشبرد تعاملاتی داشته‌اند كه اتحادیه اروپا در عرصه‌های مختلف می‌خواهد با ایران داشته باشد؛ برای مثال ایران همكاری مشترك دارد در موضوع نفتی در دریای شمال و بریتیش پترولیوم مدعی بوده كه به دلیل تحریم‌ها موفق به بهره‌برداری از پروژه نشده است و خواهان این است كه تحریم‌ها حداقل در این زمینه تعلیق بشود تا بتواند پروژه را ادامه دهد. در موارد دیگر مانند داد و ستد‌های تجاری نیز اروپایی‌ها مایلند تا با ایران تعامل داشته باشند.آمدن این هیأت انگیزه اتحادیه اروپا برای ایجاد فضایی مساعد جهت ارتباطات و تعاملات را نشان می‌دهد. از سوی دیگر این حضور نشان از این است كه مذاكرات به نتایج مثبتی منتهی می‌شود و از همین لحاظ می‌تواند مخالفان مذاكرات و تندروها را ضعیف كرده و مجبور به عقب نشینی بكند. در واقع هر گام مثبتی كه برداشته بشود مواضع تندروهای داخلی را كمرنگ می‌كند و بر عكس آن نیز صادق است و اگر مذاكرات در هر قدم موفقیت آمیز نباشد فضا را برای موضع گیری به مخالفین توافقات می‌دهد. در این بین می‌بینیم كه خانم اشتون در كنار مقامات رسمی ایران با آقای جلیلی، كه پیش از روی كار آمدن دولت جدید با ایشان مذاكره می‌كرده نیز دیدار داشته است. دلیل این دیدار می‌تواند قصد اشتون برای دریافت نظر و موضع اصولگرایان در فضای جدید باشد.
گفتوگو با نمایندگان نگرش‌های مختلف در ایران در دستور كار خانم اشتون بوده است و این نشان دهنده این است كه غرب نسبت به نظرات اصولگرایان بی‌تفاوت نیست، البته اصولگرایان وحدت نظر ندارند، بنابراین اشتون با آقای لاریجانی كه نظری بینابین دارد و نیز با آقای جلیلی كه نماینده نگرش اصولگرایان تندرو در رابطه با پرونده انرژی هسته‌ای‌ست گفتوگو كرده است. این دریافت نظرات گروه‌های مختلف در ارزیابی نهایی غرب بی‌تأثیر نخواهد بود. درگیری اصلی دولت در این برهه نزدیك به عید نوروز اما مسأله اقتصادی است و مسأله اقتصادی ایران نیز با بحث تحریم‌ها گره خورده است. دولت وارث وضعیتی است كه از لحاظ اقتصادی و بیكاری و تورم و نابسامانی به هیچ عنوان وضعیتی مطلوب نبوده است. دولت تمركز خود را بر روی سیاست خارجی و مسأله پرونده هسته‌ای و جذب سرمایه خارجی به اشكال مختلف گذاشته است و آمدن این هیأت به ایران دال بر پاسخ به آقای روحانی برای رسیدن به توافقات اقتصادی و مالی و تجاری بوده است.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نیز در تهران امروز، سفر اشتون را «سفری با دو مأموریت» دانسته و نوشته: سفر كاترین اشتون به تهران را می‌توان به عنوان یك مأموریت دو سویه در نظر گرفت؛ از یك سو اشتون به عنوان مسئول گروه 5+1 در مذاكرات هسته‌ای به ایران شناخته می‌شود كه بر اساس این مسئولیت گفت‌وگوهایی درباره مذاكرات را با مسئولان ایرانی برگزار كرده است که آخرین دور از این گفتوگوها به توافق موقت هسته‌ای ژنو بین ایران و گروه 5+1 منجر شد و در حال حاضر هم گفتوگوها برای توافق جامع نهایی و بلندمدت هسته‌ای بین دوطرف درجریان است.
اما از سوی دیگر، اشتون به‌عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران سفر كرده است كه ظاهرا سفرش به ایران از این جنبه مورد توجه بیشتری از سوی رسانه‌ها قرار گرفته است، چرا كه اتحادیه اروپا تا انتهای دهه 1990 میلادی در برابر سیاست‌های فرامرزی آمریكا مقاومت نشان داد اما سرانجام در شرایطی قرار گرفت كه این قوانین را پذیرفت قوانینی كه براساس آن آمریكا ایران را مورد تحریم‌های اقتصادی قرار داد و با توجه به شرایط ایران و موقعیت جغرافیایی آن اتحادیه اروپا بیش از هر كشور دیگری از تحریم‌های ایران ضرر كرد.در واقع آمریكا با صدور قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران عملا بیشترین آسیب را به اتحادیه اروپا وارد كرد.كه در نهایت اینگونه متضرر شدن اروپایی‌ها باعث ایجاد چالش‌هایی در روابط اروپا و آمریكا شد كه اوج این چالش‌ها را درزمان توافق ژنو و برداشته شدن برخی از تحریم‌ها و استقبال شركت‌های اروپایی برای تجارت با ایران شاهد بودیم.
در شرایط كنونی به نظر می‌رسد كاترین اشتون تحت فشارهایی از سوی اتحادیه اروپا قرار گرفته باشد كه بر اساس آن وی باید تلاش كند روابط تجاری ایران و اروپا به دوران قبل از دهه نود برگردد.از سوی دیگر باید به این نكته توجه داشت كه در همان دهه نود نیز روابط تجاری ایران و اروپا با برخی چالش‌ها مواجه بود كه به عنوان دخالت در امور داخلی ایران تعبیر می‌شد. این اقدامات اروپایی‌ها تحت عنوان گفت‌وگوهای انتقادی مطرح می‌شد.
اكنون اتحادیه اروپا تلاش می‌كند از شرایط به وجود آمده استفاده كند و از شرایط جدیدی كه به وجود آمده است نهایت استفاده را ببرد و از رقبا عقب نماند؛ اما نكته‌ای كه باید از سوی دولتمردان ایرانی مورد توجه قرار گیرد این است كه با توجه به اینكه در این دور از تعاملات نیز بحث‌هایی مطرح شده كه به امور داخلی ایران مربوط می‌شود و با توجه به اینكه اروپایی‌ها شرایط چندانی برای پیگیری چنین بحث‌هایی ندارند و منافع اقتصادی‌شان اهمیت بیشتری دارد،به همین دلیل سیاستمداران ما نباید اجازه بدهند شرایطی به وجود بیاید كه آنها بخواهند چنین موضوعاتی را دنبال كنند.چرا كه شكل‌گیری چنین شرایطی باعث می‌شود موانع تازه‌ای در روابط تجاری ایران و اروپا شكل بگیرد.
یوسف مولایی نیز در یادداشتی در شرق به غیرانسانی بودن تحریم‌ها علیه ایران پرداخته و از جمله نوشته: تحریم‌های اعمالی علیه ایران هرچند بعضا با پسوند هوشمندانه‌ای صورت گرفت ولی در عمل با نقض آشکار و فاحش حقوق‌بشر همراه شد. از جمله انسان‌های زیادی در سوانح هوایی و جاده‌ای جان خود را از دست دادند که یکی از دلایل عمده آن عدم رعایت استانداردهای ایمنی در ناوگان حمل‌ونقل هوایی و جاده‌ای بود که مسئولیت آن مستقیما متوجه دولت‌هایی است که با تحریم صنعت حمل‌ونقل ایران از نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و ایمن نگهداری ناوگان موجود جلوگیری کردند. ای کاش خانم اشتون فرصت این را پیدا می‌کرد در برنامه بازدیدهای خود از ده‌ها فروند هواپیمای مسافربری ایران که به‌علت نداشتن قطعات یدکی زمینگیر شده‌اند، عکس یادگاری تهیه کند و برای نشان‌دادن احترام واقعی خود به حقوق‌بشر برای انسان‌هایی که خطر مسافرت با ناوگان هوایی فرسوده را به جان خریده و هرگز به مقصد نرسیده‌اند، قطره اشکی نثار کند.
خانم اشتون می‌تواند در مراکز درمانی و دارویی لحظه‌ای به انسان‌هایی بیندیشد که به علت عدم دسترسی به دارو و تجهیزات پزشکی، هر لحظه با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند. آیا ممکن است که خانم اشتون حین سفر به اصفهان فرصتی برای فکرکردن به دغدغه‌های واقعی حقوق‌بشر اختصاص داده و درحالی‌که با هواپیمای کاملا سرحال و ایمن مسافرت می‌کند از خود سؤال کند که آیا از نظر موازین حقوق‌بشر مسافرت با هواپیمایی ایمن و سالم حق هر انسانی نیست و آیا بین انسان‌ها از این جهت تبعیضی وجود دارد یا خیر؟ امیدوار خانم اشتون در رویکرد خود به گفتمان حقوق‌بشری، به یکپارچگی و غیرقابل تجزیه‌بودن حقوق‌بشر بهای لازم را داده و احترام به حقوق بنیادین بشر و به‌خصوص حق حیات انسان، همکاران خود در مجموعه 1+5 را برای رفع کلیه تحریم‌ها از صنعت حمل‌ونقل را تشویق و ترغیب کند. مسلما دستاورد خانم اشتون در این حرکت انسانی اعتبار زیادی برای او به‌همراه داشته و راه او را برای گفتوگو پیرامون ابعاد دیگر مسایل حقوق‌بشر و از جمله حقوق مدنی و سیاسی شهروندان ایرانی یاری خواهد کرد.
در سال 91، ایرانیان فقیر شدند
اعتماد تشریح پیامدهای تقابل بانكداران و كارخانه‌داران بر مردم ایران به نقل از فرهاد نیلی را مورد توجه قرار داده و نوشته است: چند روز پیش در همین صفحه گزارشی از هشتمین نشست كمیسیون سرمایه‌گذاران اتاق تهران با نام «مجادله كارخانه‌داران با بانكداران بر سر پول ارزان مردم درج شد». روز گذشته در اتاق تهران بار دیگر چنین منازعه لفظی اتفاق افتاد كه باز هم موضوع آن پول مردم است. واقعیت این است كه در پشت و پس مجادله میان دكتر فرهاد نیلی و سیدمحمد بحرینیان از اعضای قدیمی اتاق ایران و صاحب یك بنگاه صنعتی باز هم موضوع رانت ارزان خریدن پول مردم قرار دارد. روز گذشته در آخرین نشست هیأت نمایندگان ایران دكتر فرهاد نیلی رئیس پژوهشكده پولی و بانكی نتایج یك پژوهش انجام شده درباره بازار اعتبارات بانكی را برای بازرگانان و صنعتگران ارائه كرد وی در ضمن ارائه این گزارش نكات ارزنده از مسائل اقتصاد را نیز آشكار كرد.
رئیس پژوهشكده پولی و بانكی با اعلام اینكه 10 درصد بنگاه‌های بزرگ اقتصادی 70 درصد تسهیلات بانكی را دریافت می‌كنند، گفت: منابع صندوق توسعه ملی دیر یا زود درگیر معوقات بانكی می‌شود.
فرهاد نیلی در جلسه هیأت نمایندگان اتاق ایران با ارائه گزارش برآورد نیاز نقدینگی واحدهای تولیدی اظهار داشت: در سال 91، 16درصد تسهیلات بانكی كاهش پیدا كرده و برخی به صورت سختگیرانه معتقدند كوچك شدن 6 درصدی اقتصاد كشور در سال 91 تنها مربوط به تحریم‌ها است اما باید بدانیم شروع این كوچك شدن شاید با تحریم‌ها باشد اما عمیق شدن آن به تحریم‌ها مربوط نمی شود.
وی با بیان اینكه سال 91 سال خاصی بود و همه مردم هزینه آن را پرداخت كردند و هر ایرانی فقیرتر از گذشته شد، گفت: معنی و نتیجه اقتصاد مقاومتی، ایمن سازی اقتصاد است زیرا نباید در سال 91 اقتصاد كشور با یك شوك خارجی چنین واكنشی را نشان می‌داد. مشكلات سال 91 و تحریم‌ها در شرایطی شروع شد كه بیشترین وابستگی را در خارج داشتیم بنابراین باید این تجربه را فراموش نكنید و اقتصاد را برای چنین اتفاقاتی كه اگر در سال‌های آینده رخ داد ایمن سازیم.
رئیس پژوهشكده پولی و بانكی خاطرنشان كرد: طی 3 سال، صنعت به دلیل انقباض اعتبارات با افت روبه رو شد، به نوعی كه در سال 89 به دلیل اجرای هدفمندی یارانه‌ها و سال 91 با شروع تحریم‌ها صنعت با مشكلاتی روبه رو شد. اما با توجه به اینكه قصد داریم در سال 93 رشد اقتصادی باثبات و غیره تورمی را داشته باشیم ابتدا باید ببینیم چقدر مجهز هستیم. نیلی با اشاره به اینكه درسال 87 رشد تولید یك درصد بوده و این رقم در سال 88 به 3 درصد رسیده است ادامه داد: در سال 91 براساس آمار رسمی اقتصاد كشور 6 درصد كوچك شده است. اگر می‌خواهیم در سال 93 به سمت رشد پایدار غیرتورمی حركت كنیم، باید طرحی نو داشته باشیم نه اینكه همانند گذشته بخواهیم با پرداخت تسهیلات، تولید و كشور را به حركت درآوریم. وی با بیان اینكه وقتی نظام بانكی برای پرداخت تسهیلات روی ترمز می‌زند بنگاه‌های بزرگ بهتر و بیشتر از بنگاه‌های كوچك و متوسط می‌توانند به حركت خود ادامه دهند، تصریح كرد: بنگاه‌های صنعتی از سال 80 تا سال 91 به صورت متوسط سالانه ؟درصد رشد اقتصادی داشتند كه سهم بنگاه‌های بزرگ 14 درصد، بنگاه‌های كوچك 4 درصد و بنگاه‌های متوسط 10 درصد بوده است بنابراین سرعت رشد بنگاه‌های بزرگ بیشتر از بنگاه‌های كوچك بوده است اما در مقابل رشدی كه بنگاه‌های بزرگ داشتند میزان بهره‌وری آنها كمتر از سایر بنگاه‌هاست.
رئیس پژوهشكده پولی و بانكی با بیان اینكه وقتی سیستم بانكی برای پرداخت تسهیلات ترمز می‌كند یعنی انقباض اعتبارات و وقتی پای خود را روی گاز می‌گذارد یعنی انبساط اعتباری، گفت: وقتی پرداخت تسهیلات توسط بانك‌ها متوقف می‌شود یا همان انقباض اعتباری رخ می‌دهد و واحدهای كوچك با ضرر بیشتری روبه رو می‌شود زیرا توان تحمل این شرایط برای آنها كمتر است. بنابراین زیان اعتباری برای واحدهای كوچك، متوسط و بزرگ یكسان نیست. البته باید به این نكته اشاره كنم كه رشد بهره وری بنگاه‌های بزرگ‌تر كمتر از سایر بنگاه‌هاست بنابراین باید بیشتر نگران بنگاه‌های بزرگ باشیم تا بنگاه‌های كوچك.
وی با بیان اینكه سرمایه در گردش بنگاه‌ها به تكنولوژی آنها بستگی دارد، خاطرنشان كرد: تعداد قابل ملاحظه‌ای از بنگاه‌ها زیان ده بوده و بدهكار بانكی هستند و این بنگاه‌ها همانند تامین اجتماعی كار می‌كنند زیرا كار آنها تولید نیست بلكه حفظ اشتغال برای برخی افراد است. متاسفانه بدهی به بانك مركزی یك مسأله ماندگار شده است و برای رفع مشكل نیست زیرا اگر بانك مركزی برای حل مشكلات برخی واحدها اقدام به پرداخت تسهیلات می‌كرد و آن بنگاه پس از حل مشكل خود این تسهیلات را به بانك مركزی پرداخت می‌كرد مشكلی نبود اما در حال حاضر بانك مركزی تسهیلاتی ارائه می‌كند كه بازگشتی در آن نیست.
رئیس پژوهشكده پولی و بانكی با بیان اینكه مشكل اصلی بازار اعتبارات ما عدم تعادل است، گفت: هرچه نرخ سود بانكی افزایش پیدا كند ورودی آن بیشتر می‌شود و هرچه نرخ سود كمتر باشد خروجی آن بیشتر خواهد شد. بنابراین به طور بنیادین نظام بانكی دچار عدم تعادل شده زیرا به صورت سخاوتمندانه با پرداخت تسهیلات به دنبال رشد اقتصاد بوده است كه البته این موضوع نیز محقق نشده است.
ادامه سخنان هاشمی رفسنجانی و واکنش‌ها به سخنان رئیس جمهور
سعید لیلاز در آغاز یادداشتی در اعتماد با تیتر «سخنرانی روحانی فراتر از انتظار بود» نوشته: حرف‌های دیروز رئیس جمهوری در جمع اصحاب رسانه، سخنانی پخته و در نهایت سنجیدگی بود. در واقع سخنان روحانی در اختتامیه بیستمین جشنواره مطبوعات بسیار فراتر از انتظار حامیان و هوادارانش بود.
روحانی در این جشنواره سخنانی گفت و انتظاری برای شنیدن آن در ماه‌های ابتدایی روی كار آمدن دولت تدبیر و امید وجود نداشت به همین دلیل، رئیس جمهور نشان داد در برابر گروهی تندرو و كوچك كه فقط صدای بلندی دارند نه می‌ترسد و نه عقب نشینی می‌كند.
روحانی نشان داد كه در این هفت ماهه گذشته از عمر دولت یازدهم از سروصدای تندروها و حمله‌ها و هجمه‌هایشان هیچ واهمه‌ای ندارد.
اما در تحلیل واكنش منفی تندروها به سخنان بسیار سنجیده رئیس جمهوری واقعا نمی‌دانم چه باید گفت كه تاكنون بیش از هزار بار تكرار نشده باشد و یا دست كم من شخصا به آن اشاره‌ای نكرده باشم. در زمانی كه فضای عمومی كسب و كار در مسیر خودش افتاده است همه گروه‌ها برای رقابت درست و سالم آماده می‌شوند. در روزهایی كه موانع بین‌المللی بر سر راه دیپلماسی ایران یكی پس از دیگری برداشته می‌شوند واقعا این دست موضع گیری‌ها جای سوال دارد، هرچند كه پاسخ چرایی آن بسیار روشن و ساده است.
این روزها گروه‌ها و طیف‌ها و جریان‌هایی فعال شده اند و به اقدامات كوچك و بزرگ دولت خرده می‌گیرند كه طی هشت سال گذشته سكوت همراه با رضایتی را چاشنی اقدامات هنجارشكنانه دولت احمدی نژاد كرده بودند.
بیشتر روزنامه‌ها و از جمله تهران امروز سخنان هاشمی رفسنجانی با تیتر «نظام اسلامی دانشگاه آزاد را تصرف كرد» را مورد توجه قرار داده‌اند که در دومین نشست دست‌اندركاران حوزه علوم‌پزشكی دانشگاه آزاد گفته: نمی‌دانید در سال‌های گذشته و در این هشت سال چه كردند برای اینكه دانشگاه آزاد را تصرف كنند؛ كاش تصرف می‌كردند و توسعه می‌دادند و نكردند برخلاف آن عمل كردند آن را به عنوان یك رقیب سیاسی تلقی می‌كردند. وی افزود: در این فضا بی‌خودی رقابت كردند اساسنامه ما را برخلاف قانون به كلی به هم ریختند ما اساسنامه را ابتدا با اقتباس از اساسنامه حسینیه ارشاد نوشتیم. اساسنامه ارشاد در زمان شاه خیلی محكم نوشته شده بود تا رژیم شاه نتواند آنجا را تصرف كند ما هم همین كار را كردیم ولی نمی‌دانستیم این رژیم و نظام ما قوی‌تر از رژیم شاه است و آن را تصرف می‌كند.
کیهان در یکی از اخبار ویژه با تیتر «250 هزار میلیارد تومانی که نظام نگذاشت فامیلی شود» به سخنان هاشمی واکنش نشان داده و نوشته: رئیس هیأت امنای دانشگاه آزاد می‌گوید: کسی نمی‌تواند سند بیاورد که ما یک بار هم کوچک‌ترین استفاده انتخاباتی از این دانشگاه کردیم و بنای این کار را نداریم.
هاشمی رفسنجانی که در نشست دست‌اندرکاران علوم پزشکی دانشگاه آزاد سخن می‌گفت، افزود: ما در ابتدا اساسنامه دانشگاه آزاد را با اقتباس از اساسنامه حسینیه ارشاد در زمان شاه نوشتیم. در زمان شاه اساسنامه حسینیه ارشاد خیلی محکم نوشته شده بود تا رژیم شاه نتواند آن را تصرف کند. ما هم همان‌گونه عمل کردیم، اما نمی‌دانستیم نظام ما قوی‌تر از زمان شاه است و آن را تصرف می‌کند.
این اظهارات در حالی است که مهدی هاشمی با سوء‌استفاده از امکانات دانشگاه آزاد، این امکانات را در اختیار بازی‌های انتخاباتی و فراتر از آن رفتارهای ساختارشکنانه قرار داد که عملکرد سایت جمهوریت ـ وابسته به دانشگاه آزاد ـ یکی از این موارد است. بنا بر اظهارات حمزه کرمی (از دستیاران مهدی هاشمی در سایت جمهوریت و مدیر کل سیاسی در دفتر رئیس جمهور در دولت سازندگی) مهدی هاشمی همچنین بارها اقدام به پولشویی‌هایی میلیاردی کرده است.
در همین حال تسنیم، ضمن انتشار اسنادی به صورت‌جلسه مسئولان دانشگاه آزاد استناد کرد که طی آن حسین امیدوار، مشاور عبدالله جاسبی و مدیر کل وقت تشکل‌های سیاسی دانشجویی دانشگاه آزاد، از اساتید و دانشجویان و تشکل‌های این دانشگاه می‌خواهد که در انتخابات 88 از میرحسین موسوی حمایت کنند و با ستادهای انتخاباتی وی همکاری نمایند.
در عین حال درباره اظهارات کنایه‌آمیز آقای هاشمی درباره تغییر اساسنامه این دانشگاه از سوی نظام نیز باید گفت که شورای عالی انقلاب فرهنگی در اقدامی قانونی و با اصلاح اساسنامه، جلوی فامیلی و اختصاصی شدن اموال 250 هزار میلیارد تومانی دانشگاه آزاد به بهانه وقف را گرفت چرا که مایملک این دانشگاه عمومی است و اختصاص به خاندان و فامیل خاصی ندارد.
