بررسی وضعیت مشاغل سخت و زیان‌آور، چگونگی تشخیص آنها و روند برخورداری شاغلان از بازنشستگی زودهنگام، از موضوعات همیشگی و پر چالش در حوزه حقوق کار است.
به گزارش تابناک به نقل از مهر، در همین رابطه، هوشنگ مقبولی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ابعاد قانونی، ابهامات موجود و روند اجرایی تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور اظهار کرد: هر کار و شغلی در جامعه بسته به محیط، موقعیت و ویژگی‌های خاص آن، سختی‌های ویژه خود را دارد؛ به همین دلیل تقسیمِ مشاغل به سخت و سهل اساساً وجود ندارد. بر همین مبنا، در ساختار حقوق اداری کشور، مشاغل به دو دسته مشاغل در شرایط عادی و مشاغلی که از دسته اول سخت‌تر هستند تقسیم شده‌اند.
تعریف قانونی؛ فقط نام برده شده، نه تشریح
مقبولی افزود: در قوانین موجود صرفاً واژه مشاغل سخت مطرح شده و توضیح صریح و سریعی درباره ویژگی‌ها و شرایط سخت بودن یک شغل ارائه نشده است. در ماده ۱ آئین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور نیز تنها دو گروه مشاغل سخت و مشاغل زیان‌آور ذکر شده و مجموعه‌ای از شرایط نسبی برای آنها پیش‌بینی شده است. عمده این شرایط به وضع، موقعیت، محیط و شکل انجام فعالیت مربوط می‌شود.
وی گفت: از نگاه قانون، اولویت تشخیص با وضعیت شاغل یا کارگر است و سپس شکل و محیط فعالیت بررسی می‌شود. به همین دلیل قانون‌گذار از تهیه فهرست مشخص برای مشاغل سخت خودداری کرده و تنها صفات و ویژگی‌های آنها را بیان نموده و تصمیم‌گیری نهایی را به شرایط واقعی واگذار کرده است.
وی توضیح داد: به‌عنوان مثال، کارگر معدنی که در تونل‌های تنگ و تاریک و در عمق ده‌ها متری زمین فعالیت می‌کند با کارگری که در معدن روباز کار می‌کند یکسان تلقی نمی‌شود.
فرایند دولت برای تشخیص سخت و زیان‌آور بودن شغل
مقبولی در بخش دیگری از گفتگو اظهار داشت: در حال حاضر، برای تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور، سامانه‌ای از سوی وزارت کار و رفاه اجتماعی پیش‌بینی شده تا افراد پیش از پایان دوره فعالیت و بازنشستگی در آن ثبت‌نام کنند و با ارائه مدارک، پرونده تشکیل دهند. پس از آن، موضوع طبق آئین‌نامه به کمیسیون مربوط ارجاع می‌شود.
وی ادامه داد: اعضای کمیسیون پس از بازدید از محل کار و بررسی وضعیت کاری فرد متقاضی، گزارش خود را ارائه می‌کنند و موضوع دوباره در کمیسیون مطرح می‌شود. سپس درباره سخت و زیان‌آور بودن شغل تصمیم‌گیری و نتیجه به متقاضی اعلام می‌شود.
این حقوقدان اظهار کرد: برابر مقررات حاضر، افراد دارای مشاغل سخت (بعد از تشخیص سخت و زیان آور بودن آنها توسط کمیسیون مذکور) با سابقه ۱۵ سال متوالی می‌توانند بازنشست شوند افرادی که دارای سابقه ترکیبی در مشاغل عادی و سخت و زیان‌آور هستند نیز مشمول این آئین نامه می‌شوند و با شرط سابقه ۱۵ ساله غیر متوالی که سابقه بیشتر از آن عادی محسوب می‌شود با طرح و تصویب کمیسیون مربوطه می‌توانند از مزایای بازنشستگی زود هنگام این آئین نامه برخوردار شوند.
مزایای بازنشستگی؛ مشابه سایر بازنشستگان با برخی استثنائات
مقبولی در پایان گفت: این افراد به‌صورت زودهنگام بازنشسته شده و از تمام مزایای سایر بازنشستگان برخوردار می‌شوند، هرچند این موضوع دارای استثنائات و نکات خاصی است که در قوانین و آئین‌نامه‌ها پیش‌بینی شده است.
