طرح خاموش آنکارا برای تسلط بر آسیای میانه

به گزارش تابناک به نقل از خبرفوری؛ روزنامه فرانسوی لا کروا (La Croix) در گزارشی مهم از طرح سیاسی – فرهنگی نگران کننده ترکیه پرده برداشت. بر اساس گزارش این پایگاه، آنکارا نسخه جدیدی از «الفبای لاتین واحد» را به عنوان رسم الخط مشترک زبان‌های ترکی در آناتولی و آسیای میانه پیشنهاد داده و تلاش دارد از طریق اشاعه آن در کشور‌های ترک زبان منطقه، ضمن کاهش نفوذ روسیه در قفقاز و آسیای میانه، نفوذ خود را در فضای پساشوروی این منطقه افزایش دهد.

ترکیه با یک «خط» به جنگ مسکو می‌رود

این روزنامه فرانسوی در گزارشی به قلم «آپولین فیلبوا» توضیح می‌دهد که این اقدام - که نمادگرایی فرهنگی را با جاه‌طلبی سیاسی ترکیب می‌کند - در اجلاس سازمان کشور‌های ترک زبان که در اکتبر ۲۰۱۵ در «قبله» آذربایجان برگزار شد، با حضور رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و رهبران آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان، اعلام شد و از آن روز تا کنون با قدرت در حال پیشرفت و اشاعه است.

به گفته نویسنده لا کروا، اردوغان اخیرا دو کتاب نمادین را که برای اولین بار با «الفبای لاتین واحد» چاپ شده‌اند، ارائه کرده است. این رسم الخط جدید شامل ۳۴ حرف است. این الفبا توسط یک شورای زبان‌شناسی وابسته به ترکیه با هدف متحد کردن رسم الخط زبان‌های ترکی و کنار گذاشتن الفبای سیریلیک که ریشه روسی دارد، ایجاد شده است.

به گفته روزنامه فرانسوی، آنچه این دو کتاب را متمایز می‌کند این است که آنها اولین آثاری هستند که با «الفبای به اصطلاح ترکی متحد» که نسخه جدیدی از الفبای لاتین است که با زبان‌های ترکی سازگار شده، چاپ شده‌اند. این الفبا توسط یک شورای زبان‌شناسی وابسته به این سازمان در اواخر سال ۲۰۲۴ توسعه داده شده است.

بایرام بالچی، محقق (از مرکز مطالعات سیاسی فرانسه) معتقد است که پروژه رسم الخط جدید نشان دهنده تلاش‌های دیرینه آنکارا برای ایجاد یک بلوک فرهنگی و سیاسی ترکی در آسیای میانه است. او تأکید دارد که ترکیه از زمان تأسیس این سازمان (سازمان کشور‌های ترک زبان) در سال ۲۰۰۹، نیروی محرکه این ایده بوده است.

این محقق می‌افزاید که اتخاذ این الفبای لاتین همچنین نشان‌دهنده رهایی نمادین از نفوذ فرهنگی، سیاسی شوروی و گامی به سوی گشودگی به یک دنیای فرهنگی جدید است. شایان ذکر است که فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ به کشور‌های ترک‌زبان آسیای مرکزی فرصت داد تا هویت خود را به دور از نفوذ مسکو تغییر شکل دهند.

رویارویی ترکیه و روسیه در جواهری به نام اوراسیا

ترکیه در دوران مصطفی کمال پاشا (آتاتورک) در دهه ۱۹۲۰ الفبای لاتین را اتخاذ کرد و آذربایجان و ترکمنستان در سال‌های پس از استقلال خود آن را به طور کامل پذیرفتند. با این حال، ازبکستان همچنان از الفبای دوگانه استفاده می‌کند و از هر دو خط لاتین و سیریلیک بهره می‌برد.

به گفته نویسنده لا کروا، اقدام فرهنگی اردوغان باعث نگرانی روسیه شده است، چرا که آن را تلاشی برای کاهش نفوذ خود در آسیای مرکزی می‌داند. در همین حال، ناظران معتقدند که این امر به اردوغان فرصت می‌دهد که نفوذ خود را در میان جنبش‌هایی که از پروژه «جهان ترک» حمایت می‌کنند، بیشتر کند.

نویسنده در انتهای مقاله خود نتیجه می‌گیرد که این الفبای جدید می‌تواند به ابزاری برای نفوذ فرهنگی و ژئوپلیتیکی در رقابت مداوم آنکارا و مسکو برای تسلط بر قلب اوراسیا تبدیل شود.

شایان ذکر است که منطقه اوراسیا در علم ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی نوین از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است و منطقه هسته ساختار (Ecumene) به حساب می‌آید. این منطقه همیشه در آثار متخصصان جغرافیای سیاسی مهم بوده است. در همین رابطه، برژینسکی گفته؛ از زمانی که قاره‌ها شروع به تعامل سیاسی کرده‌اند، اوراسیا همواره مرکز قدرت جهانی بوده است. در نظر استراتژیست‌ها رقابت قدرت‌های اصلی جهان در این منطقه به اوج خود می‌رسد. این منطقه است که آسیا را به اروپا وصل می‌کند و منابع انرژی را از خاورمیانه و دریای خزر و همچنین، شرق دور به اروپا و غرب می‌رساند.