میزبانی کنفرانس خاخام‌ها و نمایش شیعه‌ستیزی باکو/خواسته مستشار صهیونیست در آذربایجان برای برخورد با مومنان
به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، صدها خاخام اروپایی از سراسر قاره اروپا پاییز امسال در شهر باکو جمهوری آذربایجان گرد هم می‌آیند تا در اولین کنوانسیون از این نوع در یک کشور مسلمان، در مورد گسترش پیمان موسوم به "ابراهیم" (عادی سازی روابط کشورهای عربی و مسلمان با اسرائیل) بحث کنند.
کنفرانس دوسالانه خاخام‌های اروپایی قرار است بین 4 تا 6 نوامبر امسال ( 13 تا 15 آبان 1404) به دعوت دولت آذربایجان، که میزبان افتخاری آن خواهد بود، در باکو برگزار شود و انتظار می‌رود بیش از 500 خاخام در این رویداد شرکت کنند. الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، در این گردهمایی 3 روزه نیز سخنرانی خواهد کرد.
این‌گردهمایی فوق‌العاده در این کشور شیعه سکولار، در بحبوحه روابط رو به رشد بین اسرائیل و جمهوری آذربایجان برگزار می‌شود که در حال تبدیل به یک شراکت راهبردی تمام عیار بین باکو و تل آویو است.
الهام علی اف رئیس جمهور دومین کشور هفتادو پنج درصدی شیعیان پس از جمهوری اسلامی ایران است که با پشت کردن به مذهب مردم کشورش وآئین شیعیه نیاکان خود وبا قباحت و زبونی بی پایان، اجلاس خاخام های یهودی را در کشورش رابرگزارخواهد کرد که بااین اقدام شرمگینانه خود، آخرین میخ های تابوت ریاست جمهوریش را محکمتر خواهد کوبید.
درحالی که امروز ارتش رژیم صهیونیستی با ددمنشی بیشتر وباعطش خوانخوارگی از زمین و هوا آخرین بازماندگان فلسطینی و مردم غزه را مورد یورش وحشیانه قرار میدهد که حتی دولت انگلیس و فرانسه معترض این اقدام سبعانه هستند ،الهام علی اف با کمال بی شرمی میزبان خاخام هایی است که علناً خواهان حذف مردم غزه از روی نقشه هستند و دردعاهای خود خواهان حذف شیعیان و کشتار آنها در سرتاسر دنیا می شوند.
در این هفتادمین کنفرانس سالانه این سازمان در باکو، چالش‌ها و فرصت‌های کلیدی معاصر، از جمله گسترش توافق‌نامه "ابراهیم" - که 5 سال پیش منجر به دستیابی اسرائیل به توافق‌نامه‌های صلح با 4 کشور عربی در دولت اول ترامپ شد - به آذربایجان و همچنین ترویج آزادی مذهب و مبارزه با افزایش یهودستیزی در اروپا را مورد بررسی قرار خواهد داد.
کنفرانس قبلی این گروه که قرار بود 2 سال پیش در پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شود، به دلیل حمله 7 اکتبر حماس در سال 2023 لغو شد.
کنفرانس دوسالانه خاخام‌های اروپایی که تجمعی از خاخام‌های ارتدکس (شرقی) در اروپاست، بیش از 700 رهبر مذهبی یهودی از جوامع سراسر اروپا را متحد می‌کند. این سازمان که در سال 1956 تاسیس شد، برای دفاع از حقوق یهودیان در اروپا فعالیت می‌کند و انتظار می‌رود آزادی مذهب و امور مربوط به جوامع یهودی در مرکز و محور این کنفرانس باشد.
اکنون این خاخام های یهودی درکشوری حضورخواهند یافت که شیعیان آن دومین جمعیت شیعیان جهان را داراست و دراین اجلاس گردهم می آیند تا آئین یهود را در این سرزمین شیعی گسترش دهند و از خدمات رئیس‌جمهور این کشور برای حمایت از رژیم صهیونیستی و هواداری از آئین یهود تقدیر و تجلیل کنند.
درحالی رئیس جمهور آذربایجان میزبانی خاخام های یهودی را اعلام کرده است که در حال حاضر نزدیک 200 نفر از فعالان نهضتی و علما مبارز جمهوری آذربایجان با اتهامات ساختگی در زندان‌های دولت باکو به سر می‌برندوهمزمان با جشن‌های هفته وحدت، چند روحانی فعال شیعی و روزنامه نگار آذربایجانی به دلیل تنویر افکار عمومی، مردم شیعی و مسلمان آذربایجان را بازداشت کردند.
یکی از موضوعات اصلی کنفرانس خاخام های یهودی در آذربایجان، بررسی امکان پیوستن آذربایجان به توافق‌نامه ابراهیم است که در سال ۲۰۲۰ با میانجی‌گری ایالات متحده برای عادی‌سازی روابط بین رژیم اسرائیل و کشورهای عربی (مانند امارات، بحرین، سودان و مراکش) امضا شد.
پیوستن آذربایجان به این توافق می‌تواند روابط استراتژیک با رژیم را به سطح بالاتری برساند؛ از جمله لغو تحریم‌های تسلیحاتی آمریکا علیه باکو که از دهه ۱۹۹۰ به دلیل جنگ قره‌باغ اعمال شده است. این موضوع برای آذربایجان اهمیت زیادی دارد، زیرا دسترسی به فناوری‌های نظامی پیشرفته‌تر را تسهیل می‌کند. همچنین این کنفرانس می‌تواند بستری برای گفتوگوهای دیپلماتیک و مذهبی باشد تا حمایت جامعه یهودی و خاخام‌های ارشد از این توافق جلب شود.
آذربایجان سال هاست فعالیت های شیعه گرایی را به دستور رزیم صهیونیستی و تهدید و خطری که از سوی شیعیان احساس می کرده در محدودیت های سخت قرار داده است تا بتواند جای پای یهودیان و خاخام های یهودی را در باکو محکمترکند تا بتواند میزبانی خوبی را از این یهودیان شیعه ستیز و مسلمان منطقه برگزار نماید و راه را برای توسعه دین یهود و مسلمان هراسی حفظ و گسترش دهد.
حضور خاخام‌های ارشد، به‌ویژه از سرزمین‌های اشغالی، نشان‌دهنده حمایت جامعه یهودی نزدیک به صهیونیسم از روابط روبه‌رشد باکو و تل‌آویو است. این کنفرانس همچنین فرصتی برای خاخام‌ها فراهم می‌کند تا درباره موضوعات مذهبی، فرهنگی و سیاسی مرتبط با جوامع یهودی در منطقه قفقاز و اروپا بحث کنند. به‌علاوه باکو در سال‌های اخیر تلاش کرده به‌عنوان میزبان رویداد‌های بین‌المللی، از جمله کنفرانس تغییرات اقلیمی COP 29 در نوامبر ۲۰۲۴، جایگاه خود را در صحنه جهانی ارتقا دهد.
میزبانی کنفرانس خاخام‌های اروپایی می‌تواند به‌مثابه بخشی از این استراتژی برای جلب‌توجه جهانی و نمایش آذربایجان به‌عنوان کشوری باثبات و پذیرای گفتوگوهای بین‌المللی دیده شود.
سرکوب فعالان دینی جمهوری آذربایجان در پی شروع موج جدید و بی سابقه‌ای از ایران ستیزی حکومت جمهوری آذربایجان به بهانه انتقادات جمهوری اسلامی ایران از گسترش نفوذ سرطانی رژیم صهیونیستی و حضور ضدامنیتی این رژیم در جمهوری آذربایجان تشدید شده است.
پیش تر، آریه گوت، مستشار صهیونیست دولت جمهوری آذربایجان خواستار برخورد جدی مقامات امنیتی این کشور با اقشار مؤمن مردم جمهوری آذربایجان که این عنصر صهیونیست آنها را عاملان ایران در جمهوری آذربایجان توصیف کرد، شده بود.
بر همین اساس سرکوب اقشار متدین مردم جمهوری آذربایجان توسط نیروهای پلیس باکو همزمان با جشن‌های هفته وحدت، با بازرسی غیرقانونی منزل حجت الاسلام حاج ایلقار ابراهیم اوغلو، روحانی سرشناس جمهوری آذربایجان آغاز و در نهایت این شخصیت برجسته آذری بازداشت شد.
این رویداد سه‌روزه با حضور صدها خاخام از سراسر جهان، از جمله خاخام‌های ارشد رژیم اسرائیل در آبان ماه سال جاری در باکو برگزار می‌شود. همزمان برخی منابع، مانند اورشلیم پست به روابط روبه‌رشد بین رژیم اسرائیل و آذربایجان و نیز حمایت برخی خاخام‌ها از پیوستن آذربایجان به توافق‌نامه ابراهیم اشاره کرده‌اند. آذربایجان، به‌عنوان کشوری شیعه و سکولار، در تاریخ یهودیان نیز نقشی خاص دارد؛ گفته می‌شود یهودیان بومی این منطقه پس از ویرانی معبد اول در اورشلیم در سال ۵۸۶ پیش از میلاد به این سرزمین مهاجرت کرده‌اند. به همین دلیل انتخاب این کشور برای میزبانی کنفرانس نه‌تنها نمادین است، بلکه به ادعای نماینده ویژه رئیس‌جمهور آذربایجان، نشان‌دهنده احساس امنیت یهودیان در این کشور است.
قابل ذکراست؛ خاخام "پینچاس گلداشمیت" رئیس کنفرانس خاخام‌های اروپا به وبگاه خبری JNS گفته است که "زندگی یهودیان در آذربایجان تاریخی، قابل مشاهده و پر جنب و جوش است و به تبعید بابلی‌ها و امپراتوری پارس برمی‌گردد. سفر ما فرصتی بی‌نظیر برای دیدار با جامعه آذری و گفتگو با دولت آنجا خواهد بود که به دلیل ماهیت سکولار، بردبار و فراگیر خود به طور گسترده شناخته شده است."
ارتباط خاخام برجسته با الهام علی اف
جمهوری آذربایجان بزرگ‌ترین حامی رژیم صهیونیستی در میان کشورهای مسلمان است.در سایه تداوم گفت‌وگوها میان ترکیه و رژیم صهیونیستی با میانجی‌گری جمهوری آذربایجان، خبرگزاری رژیم صهیونیستی Ynetnews در گزارشی تحلیلی با خاخام برجسته یهودی، مارک اشنایر، گفت‌وگویی انجام داده است. مارک اشنایر، خاخامی است که در آمریکا زندگی می‌کند، روابط نزدیکی با دولت آذربایجان دارد و بارها به باکو سفر کرده است.
اشنایر در این مصاحبه می‌گوید: «این نخستین بار نیست که رئیس‌جمهور آذربایجان، الهام علی‌اف، در تلاش‌های صلح‌آمیز رژیم صهیونیستی با کشورهای مسلمان، به‌ویژه ترکیه، نقش ایفا می‌کند.»
این واقعیت که جمهوری آذربایجان میزبان نخستین مذاکرات مستقیم میان ترکیه و رژیم صهیونیستی بوده، برای مارک اشنایر چندان شگفت‌انگیز نبوده است: «این نخستین بار نیست. رئیس‌جمهور علی‌اف در سال ۲۰۲۲ نیز نقش مرکزی در روند صلح میان رژیم صهیونیستی و ترکیه ایفا کرده بود؛ روندی که شامل سفر رئیس‌جمهور رژیم صهیونیستی، اسحاق هرتزوگ، به آنکارا و دیدار با اردوغان بود و سپس در سپتامبر همان سال، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی، یائیر لاپید، در نیویورک با اردوغان دیدار کرد. یک سال بعد نیز، دیدار دیگری میان اردوغان و نتانیاهو در نیویورک برگزار شد.»
به باور اشنایر، تلاش‌های میانجی‌گرانه علی‌اف بازتابی از تعهد آذربایجان به همزیستی ادیان و همکاری میان مسلمانان و یهودیان است.
«سه سال پیش، علی‌اف در تضمین این همزیستی نقش کلیدی داشت و من باور دارم که اکنون نیز همان نقش را ایفا خواهد کرد. در میان ۵۷ کشور مسلمان، آذربایجان بزرگ‌ترین حامی رژیم صهیونیستی است. تعهد علی‌اف به اسرائیل واقعی است. روابط او با دولت و ملت یهود صمیمی و صادقانه است. پیش‌بینی من این است که علی‌اف در چارچوب گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم، نقش پلی میان رژیم صهیونیستی و جهان اسلام را ایفا خواهد کرد.»
شایان ذکر است مارک اشنایر، خاخام کنیسه همپتون و مشاور چند پادشاهی خلیج فارس است. او بنیان‌گذار و رئیس بنیاد درک متقابل ادیان یهودی و مسلمان است و طی دو دهه اخیر، در کشورهای عربستان سعودی، عمان، بحرین، قطر و امارات متحده عربی با استقبال گرم روبه‌رو شده است. نشریه Newsweek او را از جمله ۵۰ خاخام بانفوذ ایالات متحده معرفی کرده است. الهام علی‌اف در اوایل ماه مه ۲۰۲۴ در باکو، از ترجمه و انتشار کتاب معروف «فرزندان ابراهیم» نوشته مارک اشنایر به زبان آذربایجانی که توسط کمیته دولتی امور دینی انجام شده، تجلیل کرد.
تحلیل و نتیجه‌گیری گزارش:
این گزارش به برگزاری کنفرانس خاخام‌های اروپایی در باکو، جمهوری آذربایجان، در پاییز امسال (۱۳ تا ۱۵ آبان ۱۴۰۴) می‌پردازد و ابعاد مختلف سیاسی، مذهبی و ژئوپلیتیکی این رویداد را بررسی می‌کند. نکات کلیدی و تحلیل‌ها در ادامه آمده است:
۱. اهمیت مکان و زمان برگزاری:
مکان: انتخاب باکو، پایتخت یک کشور مسلمان (و شیعه سکولار) برای میزبانی این کنفرانس، یک اتفاق بی‌سابقه است. این مسئله به خودی خود نشان‌دهنده روابط رو به رشد و استراتژیک جمهوری آذربایجان با اسرائیل است.
زمان: برگزاری این کنفرانس در بحبوحه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها بین اسرائیل و فلسطین، و در حالی که حتی کشورهای غربی نیز به اقدامات اسرائیل معترض هستند، اهمیت ویژه‌ای به این رویداد می‌بخشد. این زمان‌بندی می‌تواند پیامی قوی از حمایت آذربایجان از اسرائیل تلقی شود.
۲. اهداف کنفرانس و توافق ابراهیم:
گسترش پیمان ابراهیم: یکی از اهداف اصلی کنفرانس، بحث و بررسی در مورد گسترش توافق‌نامه “ابراهیم” به آذربایجان است. این توافق، عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی و مسلمان را هدف قرار داده و پیوستن آذربایجان به آن می‌تواند به تقویت روابط استراتژیک باکو و تل‌آویو منجر شود.
لغو تحریم‌های تسلیحاتی: پیوستن به این پیمان می‌تواند برای آذربایجان مزایای سیاسی و نظامی داشته باشد، از جمله امکان لغو تحریم‌های تسلیحاتی آمریکا علیه باکو که مربوط به جنگ قره‌باغ است. این امر دسترسی آذربایجان به فناوری‌های نظامی پیشرفته‌تر را تسهیل می‌کند.
ترویج آزادی مذهب و مبارزه با یهودستیزی: همچنین، ترویج آزادی مذهب و مبارزه با یهودستیزی در اروپا نیز از جمله محورهای مورد بحث خواهد بود که این نشان‌دهنده تلاش برای تقویت جایگاه یهودیان و مقابله با چالش‌های آنها در اروپا است.
۳. روابط آذربایجان و اسرائیل و نقش الهام علی‌اف:
شراکت راهبردی: گزارش تأکید می‌کند که روابط آذربایجان و اسرائیل در حال تبدیل شدن به یک “شراکت راهبردی تمام عیار” است. این شراکت شامل ابعاد نظامی، اقتصادی و سیاسی می‌شود.
نقش الهام علی‌اف: رئیس‌جمهور الهام علی‌اف نقش محوری در این نزدیکی ایفا می‌کند. سخنرانی او دراین کنفرانس و تلاش‌های میانجی‌گرایانه‌اش در عادی‌سازی روابط ترکیه و اسرائیل، نشان‌دهنده تعهد او به این روابط است.
نارضایتی داخلی و مذهبی: گزارش به شدت به انتقاد از سیاست‌های علی‌اف می‌پردازد و آن را “پشت کردن به مذهب مردم کشورش و آیین شیعه نیاکان خود” توصیف می‌کند. بازداشت فعالان شیعه و روحانیون در آذربایجان نیز در راستای همین سیاست‌ها و برای سرکوب آنچه “شیعه‌گرایی” و “نفوذ ایران” نامیده می‌شود، تحلیل شده است.
۴. سرکوب شیعیان و فعالان مذهبی:
محدودیت شیعیان: گزارش ادعا می‌کند که آذربایجان سال‌هاست فعالیت‌های شیعه‌گرایی را به دستور اسرائیل و به دلیل “تهدید و خطری که از سوی شیعیان احساس می‌کرده” محدود کرده است.
بازداشت‌ها: همزمان با نزدیک شدن به این کنفرانس، تعداد زیادی از فعالان نهضتی و علمای مبارز آذربایجانی با اتهامات ساختگی در زندان به سر می‌برند. بازرسی غیرقانونی منزل و بازداشت حجت الاسلام حاج ایلقار ابراهیم اوغلو نیز به عنوان نمونه‌ای از این سرکوب‌ها ذکر شده است.
توصیه مستشار صهیونیست: آریه گوت، مستشار صهیونیست دولت آذربایجان، خواستار برخورد جدی با اقشار مؤمن مردم آذربایجان که آنها را “عاملان ایران” توصیف کرده، شده است. این نشان‌دهنده عمق نفوذ و تأثیرگذاری لابی‌های اسرائیلی در سیاست‌های داخلی آذربایجان است.
۵. پیامدهای ژئوپلیتیکی:
جایگاه آذربایجان در منطقه: میزبانی این کنفرانس، موقعیت آذربایجان را به عنوان یک کشور باثبات و پذیرای گفتوگوهای بین‌المللی ارتقا میدهد. این حرکت بخشی از استراتژی باکو برای جلب توجه جهانی است.
نقش پل بین اسرائیل و جهان اسلام: خاخام مارک اشنایر، روابط علی‌اف با اسرائیل را “صمیمی و صادقانه” توصیف کرده و پیش‌بینی می‌کند که او نقش “پل” بین اسرائیل و جهان اسلام را در چارچوب گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم ایفا خواهد کرد.
۶. دیدگاه خاخام‌های اروپایی:
تاریخ یهودیان در آذربایجان: خاخام “پینچاس گلداشمیت” به “تاریخی، قابل مشاهده و پر جنب و جوش” بودن زندگی یهودیان در آذربایجان اشاره می‌کند و سکولار، بردبار و فراگیر بودن این کشور را ستایش می‌کند. این دیدگاه تلاشی برای مشروعیت بخشیدن به روابط و حضور یهودیان در این کشور مسلمان است.
نتیجه:
این گزارش نشان میدهد که برگزاری کنفرانس خاخام‌های اروپایی در باکو یک رویداد صرفاً مذهبی نیست، بلکه ابعاد عمیق سیاسی و ژئوپلیتیکی دارد. جمهوری آذربایجان، تحت رهبری الهام علی‌اف، به وضوح در حال تقویت روابط استراتژیک خود با اسرائیل است و این روابط را در راستای منافع ملی و منطقه‌ای خود تعریف می‌کند. این نزدیکی با اسرائیل، با وجود اعتراضات گسترده بین‌المللی به اقدامات این رژیم و همچنین نارضایتی‌های داخلی در آذربایجان (به ویژه در میان شیعیان)، ادامه دارد.
این‌رویداد نه‌تنها نشان‌دهنده تلاش برای گسترش پیمان ابراهیم به یک کشور مسلمان دیگر است، بلکه گویای تمایل آذربایجان برای ایفای نقش مهم‌تر در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی است. از سوی دیگر، این گزارش به روشنی به سرکوب فعالان مذهبی شیعه در آذربایجان و نقش نفوذ خارجی در این سیاست‌ها اشاره می‌کند که این خود می‌تواند تنش‌های داخلی و منطقه‌ای را تشدید کند.
این‌کنفرانس نقطه تلاقی دین، سیاست و منافع ملی در منطقه‌ای حساس است که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای آینده روابط در خاورمیانه و قفقاز داشته باشد.
علی معروفی آرانی؛ پژوهشگر حوزه صهیونیسم و یهودیت
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
