روستای عجیبی که پنج رئیس جمهور ایران در باتلاقش گیر کردند
در گوشه‌ای از خلیج گرگان، جایی که آب و آسمان در هم می‌آمیزند، جزیره‌ای کوچک و ساکت به نام آشوراده نفس می‌کشد. این تکه خاک، که گویی از دل قصه‌های کهن سر برآورده، سال‌هاست در میان طوفان تصمیمات دولت‌ها و بازیگران پشت پرده سرگردان است.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، گاه به نام حفاظت از طبیعت، گاه به بهانه توسعه، و گاه در سایه منافع پنهان، آشوراده چون کودکی بی‌پناه میان دستان قدرتمندان و دولتمردان دست‌به‌دست می‌شود. داستان این جزیره، روایتی است از تضادها، از آرمان‌های بلند و واقعیت‌های تلخ، از وعده‌هایی که در باد گم می‌شوند و از مردمانی که در سکوت، نظاره‌گر این بازی‌اند.
آشوراده در گذر دولت‌ها
آشوراده، این جزیره کوچک در حاشیه خزر، سال‌هاست که در مرکز مناقشات زیست‌محیطی و اقتصادی قرار دارد. در دولت‌های پیشین، از دولت تصلاحات تا امروز، طرح‌های متعددی برای این جزیره پیشنهاد شد: از تبدیل آن به منطقه ویژه گردشگری تا ساخت اقامتگاه‌های لوکس و حتی واگذاری زمین به سرمایه‌گذاران خصوصی. هر دولت، با نگاهی متفاوت، نقشه‌ای برای آشوراده کشید. در دولت احمدی‌نژاد، طرح‌های عظیم گردشگری با وعده اشتغال و رونق اقتصادی مطرح شد، اما فعالان محیط زیست فریاد برآوردند که این جزیره، زیستگاه گونه‌های نادر و بخشی از ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله، طاقت این‌همه دست‌اندازی را ندارد. در دولت روحانی، پروژه‌ها گاه متوقف شدند و گاه با تغییر نام و ظاهری زیست‌محیطی دوباره جان گرفتند. اما در هر دوره، سایه‌ای از منافع پنهان، از لابی‌های سرمایه‌گذاران و نفوذ مقامات محلی و ملی، بر تصمیمات آشوراده سنگینی می‌کرد.
اکنون، در دولت پزشکیان، بار دیگر آشوراده در کانون توجه قرار گرفته است. خبر اول، از جلسه‌ای می‌گوید که در آن معاون محیط زیست سازمان حفاظت، با لحنی محتاط اما امیدوار، از طرح طبیعت‌گردی سخن می‌راند. طرحی که قرار است با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی، هم طبیعت را حفظ کند و هم برای جوامع محلی سودآور باشد. اما خبرهای قبلی، که به دیدار شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، با رئیس سازمان بازرسی کل کشور اشاره دارد، لایه‌ای دیگر از این داستان را روشن می‌کند. انصاری از گزارش سازمان بازرسی درباره آشوراده قدردانی می‌کند و آن را "مفید و مؤثر" می‌خواند. اما این گزارش چه بود؟ چه چیزی در آشوراده رخ داده که نیاز به دخالت سازمان بازرسی داشته است؟ حالا چرا تصمیمات جدیدی گرفته شده است؟
چه کسانی آشوراده را به بازی گرفته‌اند؟
برای فهم این که چرا آشوراده در هر دولت چهره‌ای جدید به خود می‌گیرد، باید به پشت پرده نگاه کرد. جزیره‌ای که به ظاهر تنها چند هکتار خاک و آب است، در حقیقت صحنه‌ای است برای کشمکش منافع گروه‌های مختلف. سرمایه‌گذاران خصوصی، که اغلب با ارتباطات سیاسی و اقتصادی قدرتمند، به دنبال کسب سود از زمین‌های بکر این منطقه‌اند، از یک سو فشار می‌آورند. در دولت‌های پیشین، گزارش‌هایی از واگذاری زمین‌های آشوراده به افراد خاص یا شرکت‌های نزدیک به قدرت منتشر شد. این واگذاری‌ها، که گاه با بهانه‌هایی چون "توسعه پایدار" انجام می‌شد، اغلب بدون ارزیابی‌های زیست‌محیطی دقیق پیش می‌رفت و صدای فعالان محیط زیست را بلند می‌کرد.
از سوی دیگر، مقامات محلی در گلستان، که تحت فشار مطالبات اقتصادی مردم منطقه‌اند، توسعه گردشگری را راه‌حلی برای محرومیت‌زدایی می‌دانند. اما این توسعه، گاه به قیمت تخریب زیست‌بوم حساس آشوراده تمام شده است. در این میان، نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور وارد میدان می‌شوند تا تخلفات را بررسی کنند، اما آیا این دخالت‌ها به معنای پایان بازی منافع است یا تنها تغییر قواعد بازی؟
در دولت پزشکیان، ماجرا طوری می‌نماید که انگار تلاشی برای ایجاد توازن میان توسعه و حفاظت وجود دارد. سخنان شینا انصاری در آذر ۱۴۰۳ و در دیدار با رئیس سازمان بازرسی نشان می‌دهد که دولت جدید می‌کوشد با تکیه بر نهادهای نظارتی، از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری کند. اما این تلاش‌ها تا چه حد واقعی‌اند؟ آیا فشارهای سیاسی و اقتصادی، که در دولت‌های پیشین مسیر تصمیمات را منحرف کردند، در این دولت نیز سایه خود را بر آشوراده خواهند افکند؟
آینده آشوراده در دستان کیست؟
آشوراده، این جزیره کوچک، همچنان در انتظار تصمیماتی است که نه تنها به طبیعتش احترام بگذارند، بلکه به مردمان استان گلستان نیز سود برسانند. دولت پزشکیان، با وعده‌هایش برای شفافیت و وفاق ملی، فرصتی دارد تا این بار، داستانی متفاوت برای آشوراده بنویسد. اما در این مسیر، سایه سنگین منافع گروه‌های قدرتمند، از سرمایه‌گذاران گرفته تا مقامات محلی و حتی نهادهای نظارتی، همچنان بر جزیره سنگینی می‌کند. آیا این دولت می‌تواند از تکرار اشتباهات گذشته پرهیز کند؟ آیا گزارش‌های قبلی سازمان بازرسی و جلسات هماهنگی، به تغییری واقعی منجر خواهند شد؟ یا آشوراده، بار دیگر، قربانی تصمیمات متناقض و بازی‌های پشت پرده خواهد شد؟
تنها زمان پاسخ این پرسش‌ها را خواهد داد، اما صدای آشوراده، صدای پرندگانش، و صدای مردمانی که زندگی‌شان به این جزیره گره خورده، همچنان در انتظار گوش‌هایی است که بشنوند.
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
