چرا حوثی‌های یمن کشتی‌های چینی را نمی‌زنند؟/ بازی چین با آمریکا در دریای سرخ
پکن در صورت افزایش رفتار بی‌ثبات‌کننده حوثی‌ها و تداوم تشدید تنش‌های منطقه‌ای ــ به‌ویژه میان ایران و اسرائیل ــ با یک موازنه‌گری حساس روبه‌رو خواهد شد.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، اندیشکده آمریکایی استیمسون در مقاله‌ای به بررسی رویکرد چین در قبال انصارالله یمن (حوثی ها) پرداخته که در ادامه آمده است.
لازم به ذکر است انتشار مقالات خارجی به معنای تایید محتوای آن از سوی تابناک نیست.
با فراهم‌کردن فناوری‌هایی مانند تصاویر ماهواره‌ای و قطعات پهپاد برای حوثی‌ها، پکن تلاش‌های آمریکا برای تأمین امنیت دریایی در دریای سرخ را پیچیده‌تر می‌کند.
چین رویکردی عمل‌گرایانه نسبت به حوثی‌های یمن اتخاذ کرده است و با ایجاد توازن میان منافع اقتصادی و امنیتی و حداقل مداخله مستقیم، سطحی کنترل‌شده از بی‌ثباتی را حفظ می‌کند که منافع کشتیرانی این کشور در دریای سرخ را تضمین کرده و به زیان ایالات متحده و متحدانش تمام می‌شود.
«چرا چین باید به ما در حل مشکل حوثی‌ها کمک کند وقتی آشکارا ما را سرگرم و فرسوده می‌کند؟» این پرسشی بود که البریج کلبی، نامزد وقت دولت آینده برای سمت معاون وزیر دفاع در امور سیاست‌گذاری، در اکتبر ۲۰۲۴ هنگام تحلیل سیاست چین نسبت به این گروه یمنی مطرح کرد.
چین، حوثی‌ها – که یک گروه شبه‌نظامی کنترل‌کننده بخش‌های وسیعی از یمن از سال ۲۰۱۴ هستند – را به‌طور رسمی به رسمیت نشناخته است. اما با ارائه فناوری‌های دوکاربردی مانند تصاویر ماهواره‌ای و قطعات پهپاد به آنها، تلاش‌های آمریکا برای تأمین امنیت دریایی را پیچیده‌تر می‌کند.
برای مدیریت این وضعیت حساس، چین از دیپلماسی غیرمستقیم و پیام‌رسانی دوگانه استفاده می‌کند: خودداری از انتقاد مستقیم از حوثی‌ها در عین تأکید بر حفاظت از کشتی‌های غیرنظامی.
برای مثال، در ژانویه ۲۰۲۴، چین از مقصر دانستن حوثی‌ها در بی‌ثباتی دریای سرخ خودداری کرد، اما خواستار ایمنی دریانوردی شد.
در فوریه همان سال، ناوگان ۴۶م نیروی دریایی خود را به منطقه اعزام کرد، ولی تنها یک ماه پیش از آن از رأی به قطعنامه سازمان ملل که حوثی‌ها را محکوم می‌کرد، امتناع ورزیده بود.
در مجموع، راهبرد چین بر سه ستون بنا شده است: تأمین منافع تجاری در دریای سرخ، مقابله با نفوذ آمریکا، و هماهنگی با قدرت‌های منطقه‌ای مانند عربستان سعودی.
چین اقتصاد و تجارت را در مرکز منافع ملی خود می‌بیند و هر تهدیدی علیه مسیر‌های تجاری را با فوریت راهبردی پیگیری می‌کند. با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد تجارت اتحادیه اروپا و چین از کانال سوئز عبور می‌کند، امنیت دریای سرخ برای پکن حیاتی است.
در حالی که بسیاری از کشور‌ها مسیر کشتی‌های خود را از دماغه امید نیک تغییر داده‌اند ــ که موجب تأخیر دو هفته‌ای، حدود یک میلیون دلار هزینه سوخت اضافه در هر سفر، و ۳۰ درصد افزایش هزینه‌های کلی می‌شود ــ چین راهبرد متفاوتی برای تضمین عبور امن کشتی‌های خود اتخاذ کرده است.
گزارش‌هایی، از جمله اسناد دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC)، نشان می‌دهد که چین با ایران ــ که حوثی‌ها را پشتیبانی می‌کند ــ یا مستقیماً با مقام‌های ارشد حوثی مانند محمدعلی الحوثی هماهنگ می‌کند تا اطمینان یابد کشتی‌های چینی هدف قرار نمی‌گیرند.
این تفاهم پنهان برای پکن سودآور بوده است. با وجود کاهش ۸۵ درصدی تردد کلی کشتی‌ها در دریای سرخ و افت ۶۶ درصدی ترافیک کانال سوئز، بر اساس داده‌های نشریه Lloyd’s List تا ژانویه ۲۰۲۴، تناژ حمل‌ونقل دریایی چین به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
فروپاشی آتش‌بس کوتاه‌مدت غزه در مارس ۲۰۲۵ مانع بازگشت مالکان و اپراتور‌های کشتی به دریای سرخ نشده است. مجموع حجم حمل‌ونقل، بر اساس تناژ ناخالص، در سه‌ماهه نخست امسال تقریباً دو برابر شده است، زیرا نفت روسیه و ایران با تخفیف شدید برای تأمین بازار چین رقابت می‌کنند.
چین با بهره‌گیری از روابط خود با حوثی‌ها، بحران دریای سرخ را به فرصتی تبدیل کرده و مزیت اقتصادی رقابتی نسبت به رقبای جهانی کسب کرده است.
همان‌طور که روزنامه South China Morning Post در اواخر ۲۰۲۳ اشاره کرده بود، بی‌میلی چین به پیوستن به گشت‌های دریایی تحت رهبری آمریکا ناشی از همین مزیت راهبردی است: چرا باید در تأمین امنیت مسیری مشارکت کند که در حال حاضر به نفعش است؟
در نهایت، پکن از این اختلال در دریای سرخ برای پیشی گرفتن از رقبا و گسترش نفوذ خود در تجارت جهانی، بدون دخالت مستقیم نظامی، بهره‌برداری کرده است.
به چالش کشیدن آمریکا
چین خاورمیانه ــ به‌ویژه یمن، غزه و دریای سرخ ــ را عرصه‌ای کلیدی برای آزمودن و به چالش کشیدن نظم جهانی تحت رهبری آمریکا می‌داند. پکن، یمن را نه‌تنها محلی برای ابراز همبستگی با فلسطینی‌ها ــ که حوثی‌ها مدعی‌اند به نیابت از آنها حملات دریایی انجام می‌دهند ــ بلکه منطقه‌ای راهبردی برای پیشبرد رقابت ژئوپولیتیکی با ایالات متحده تلقی می‌کند.
سیاست چین در قبال آمریکا بر سه «نه» استوار است: نه همکاری، نه حمایت، و نه رویارویی مستقیم. این رویکرد به چین اجازه می‌دهد بی‌طرفی ظاهری خود را حفظ کند، در حالی که همچنان نظام مبتنی بر قواعد غرب را تضعیف می‌کند.
از دیدگاه چین، نظم جهانی ــ به‌ویژه در شرایط جنگ تجاری جاری میان آمریکا و چین ــ دیگر عادلانه نیست. پکن بر این باور است که حرکت به سوی ساختاری چندقطبی در سطح بین‌المللی هم ضروری و هم اجتناب‌ناپذیر است.
در این چارچوب، چین حوثی‌ها و شهر صنعا (پایتخت یمن) را عناصر راهبردی مهمی برای بازآرایی روابط منطقه‌ای می‌داند. بی‌ثباتی ناشی از اقدامات حوثی‌ها لزوماً از دیدگاه چین منفی تلقی نمی‌شود، به‌ویژه اگر باعث تضعیف اعتبار و کنترل ادعایی ایالات متحده شود.
در حالی که چین از سرپیچی آشکار از تحریم‌های آمریکا پرهیز کرده است، با حمایت مادی از حوثی‌ها نیز پیوند داده شده است: در آوریل ۲۰۲۵، ایالات متحده شرکت فناوری ماهواره‌ای چانگ گوانگ را به دلیل ارائه تصاویر ماهواره‌ای به حوثی‌ها ــ که منافع آمریکا در دریای سرخ را تهدید می‌کند ــ تحریم کرد.
در ماه اوت همان سال، مقامات یمنی در عدن کیت‌های پهپاد را در یک کشتی تجاری که مبدأ آن چین بود، کشف کردند.
در همین حال، چین از تداوم درگیری نظامی آمریکا در خاورمیانه سود می‌برد، زیرا این امر مانع از آن می‌شود که واشنگتن به‌طور کامل تمرکز خود را به آسیا معطوف کند.
از نگاه پکن، درگیر بودن آمریکا در منازعات خاورمیانه، توجه ایالات متحده را از جبهه‌های مهم‌تر برای چین ــ مانند دریای جنوبی چین و تایوان ــ منحرف می‌کند.
موضع چین در قبال دریای سرخ مشابه رویکردش به غزه است: بی‌اعتبار کردن سیاست‌های آمریکا، تأکید بر بی‌طرفی، و جلب نظر اعراب و کشور‌های جنوب جهانی.
موضع چین نسبت به حوثی‌ها همچنین در واکنش به پویایی‌های جدید منطقه‌ای، به‌ویژه کاهش تنش اخیر میان کشور‌های عربی و ایران، تغییر کرده است.
چین که پیش‌تر همسو با عربستان سعودی و امارات متحده عربی ــ شرکای اصلی اقتصادی خود ــ بود، اکنون با فاصله گرفتن این کشور‌ها از درگیری مستقیم با حوثی‌ها، رویکردی عمل‌گرایانه‌تر در پیش گرفته است. این تغییر، گذار از حالت منفعل «صبر و نظاره» به سمت بررسی فعال فرصت‌های بالقوه ناشی از توازن جدید منطقه‌ای را نشان می‌دهد.
در همین حال، حوثی‌ها نگاهی مثبت به چین دارند و آن را قدرتی ضد‌امپریالیستی همسو با مقابله با سلطه آمریکا می‌بینند. این برداشت، اهرم سیاسی چین را تقویت کرده و زمینه را برای نقش‌آفرینی بیشتر پکن در اقتصاد یمن فراهم می‌کند.
حوثی‌ها امیدوارند چین در مناطق تحت کنترل آنها سرمایه‌گذاری کرده و آنها را در ابتکارات اقتصادی گسترده‌تر منطقه‌ای خود بگنجاند. علی القحوم، عضو دفتر سیاسی حوثی‌ها، از همکاری عمیق‌تر با چین، روسیه و کشور‌های بریکس به‌عنوان راهی برای تضعیف قدرت آمریکا و کمک به برچیدن نظم تک‌قطبی جهان حمایت کرده است.
سیاست چین از بی‌طرفی به نوعی «حمایت خاموش» تحول یافته است ــ پشتیبانی آرام و غیرمستقیم از حوثی‌ها، بدون رویارویی آشکار با هنجار‌های بین‌المللی.
این تغییر ریشه در منافع اقتصادی چین، همسویی با تلاش‌های کاهش تنش منطقه‌ای، و مخالفت با نفوذ آمریکا در خاورمیانه دارد. با این حال، پکن در صورت افزایش رفتار بی‌ثبات‌کننده حوثی‌ها و تداوم تشدید تنش‌های منطقه‌ای ــ به‌ویژه میان ایران و اسرائیل ــ با یک موازنه‌گری حساس روبه‌رو خواهد شد.
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.