EF7 توربو؛ قدرت ملی با طعم فناوری و چالش‌های فنی
به گزارش تابناک، موتورهای EF7 توربو یکی از مهم‌ترین تلاش‌های صنعت خودروسازی ایران برای رسیدن به استانداردهای جهانی در زمینه عملکرد، بازدهی و آلایندگی هستند. این پیشرانه، نسخه ارتقاءیافته و مجهز به توربوشارژر از موتور EF7 معمولی است که توسط شرکت ایران‌خودرو و با همکاری شرکت‌های خارجی مانند F.E.V آلمان توسعه یافت. هدف از طراحی این موتور، ارائه ترکیبی از قدرت، مصرف سوخت پایین و تطبیق‌پذیری با شرایط اقلیمی و سوخت ایران بود؛ اما در کنار مزایای فنی قابل توجه، چالش‌ها و نقاط ضعف ساختاری نیز در طول زمان آشکار شدند که آن را به یکی از بحث‌برانگیزترین موتورهای ملی تبدیل کرد.
موتور EF7 توربو از لحاظ ساختاری، چهار سیلندر و ۱۶ سوپاپ دارد و از سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها بهره می‌برد. حجم دقیق آن ۱۶۵۰ سی‌سی است و با استفاده از توربوشارژر، توان خروجی آن از حدود ۱۱۳ اسب بخار در نسخه تنفس طبیعی به بیش از ۱۵۰ اسب بخار در نسخه توربو افزایش پیدا کرده است. گشتاور تولیدی نیز از حدود ۱۵۵ نیوتن‌متر به ۲۱۵ نیوتن‌متر رسیده که به‌ویژه در دورهای میانی موتور، شتابگیری نرم‌تر و پویاتری به خودرو می‌بخشد. این موتور در خودروهایی چون دنا پلاس توربو، سورن پلاس توربو و رانا پلاس توربو نصب شده و در واقع، قلب تپنده نسل جدید محصولات ایران‌خودرو محسوب می‌شود.
یکی از ویژگی‌های مهم EF7 توربو، استفاده از توربوشارژر کوچک با فشار بوست متوسط است. این انتخاب باعث شده تا تأخیر توربو (Turbo Lag) به حداقل برسد و موتور در دورهای پایین نیز پاسخ مناسبی بدهد. اما همین فشار توربو محدود، موجب شده تا توان موتور در مقایسه با موتورهای توربوشارژر مدرن جهانی پایین‌تر باشد. با این حال، هدف اصلی طراحان، دستیابی به توازن بین دوام قطعات، هزینه تولید و عملکرد فنی بوده است؛ چرا که شرایط کارکرد در ایران، به‌ویژه کیفیت پایین سوخت و گرمای محیط، نیازمند نوعی محافظه‌کاری در طراحی موتور است.
در زمینه سیستم سوخت‌رسانی، EF7 توربو از انژکتورهای چندنقطه‌ای (MPFI) بهره می‌برد و هنوز از فناوری تزریق مستقیم سوخت (GDI) استفاده نمی‌کند. همین مسئله اگرچه باعث کاهش پیچیدگی و هزینه تعمیرات می‌شود، اما به معنای مصرف سوخت بالاتر و راندمان پایین‌تر در مقایسه با موتورهای روز دنیاست. در تست‌های واقعی، مصرف سوخت EF7 توربو در خودروهای سنگین‌تر مانند دنا پلاس بین ۷.۵ تا ۸.۵ لیتر در هر صد کیلومتر متغیر است، که برای یک موتور توربوشارژ متوسط، عدد قابل قبول اما نه ایده‌آلی محسوب می‌شود.
از منظر دوام و نگهداری، این موتور در صورت استفاده از روغن مناسب و سوخت با اکتان بالا، عملکرد پایداری دارد؛ اما در واقعیت، استفاده از بنزین با اکتان پایین و روغن‌های نامرغوب در بازار ایران، باعث آسیب به توربوشارژر و سوپاپ‌ها می‌شود. بسیاری از کاربران گزارش داده‌اند که پس از حدود ۶۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر کارکرد، نیاز به تعمیر توربو یا تعویض قطعات گران‌قیمت پیدا می‌کنند. این مسئله به‌ویژه در خودروهایی که در شرایط رانندگی شهری و با ترافیک بالا کار می‌کنند، بیشتر نمود دارد. به همین دلیل، کارشناسان فنی تأکید دارند که نگهداری صحیح و سرویس دورهای این پیشرانه، از هر موتور دیگری حساس‌تر است.
از نظر فنی، طراحی بلوک سیلندر EF7 توربو نسبت به موتورهای قدیمی‌تر خانواده XU و TU پیشرفته‌تر است. استفاده از آلومینیوم در سرسیلندر و چدن در بلوک باعث ترکیب خوبی از استحکام و دفع حرارت شده است. همچنین سیستم خنک‌کاری به‌صورت بهینه‌سازی‌شده طراحی شده تا در فشارهای بالاتر توربو، دمای موتور کنترل شود. یکی از چالش‌های فنی این موتور اما، کارکرد در دماهای بالا و ایجاد فشار زیاد بر روی واشر سرسیلندر است که در برخی نمونه‌ها موجب نشت روغن یا آب می‌شود.
از دیدگاه فنی و تحلیلی، EF7 توربو را می‌توان پلی میان فناوری سنتی و مدرن دانست. این موتور از لحاظ مهندسی نسبت به تولیدات قدیمی ایران‌خودرو مانند موتور TU5 یا XU7 گامی به جلوست، زیرا بازدهی بالاتر، آلایندگی کمتر و قدرت بیشتر ارائه می‌دهد. اما در عین حال، هنوز فاصله قابل‌توجهی با موتورهای توربوشارژ مدرن شرکت‌هایی چون هیوندای، فولکس‌واگن یا پژو دارد. آن موتورهای جدید از فناوری‌هایی مانند تزریق مستقیم سوخت، زمان‌بندی متغیر دوگانه سوپاپ‌ها، سیستم خنک‌کاری توربو با روغن و آب و کنترل الکترونیکی پیشرفته بوست بهره می‌برند.
موتور EF7 توربو نمادی از تلاشی است که صنعت خودروسازی ایران برای بومی‌سازی فناوری توربوشارژ و تولید موتورهای کم‌مصرف‌تر آغاز کرده است. هرچند این موتور از نظر دوام، ظرافت مهندسی و هماهنگی با شرایط سوخت ایران هنوز جای پیشرفت دارد، اما گام مؤثری در مسیر توسعه داخلی محسوب می‌شود. اگر ایران‌خودرو بتواند در نسخه‌های بعدی، ضعف‌های مرتبط با خنک‌کاری، نرم‌افزار ECU و تحمل سوخت ضعیف را رفع کند، EF7 توربو می‌تواند به یکی از پیشرانه‌های قابل رقابت در سطح منطقه تبدیل شود پیشرانه‌ای که اگرچه هنوز با استانداردهای جهانی فاصله دارد، اما نشان‌دهنده آغاز مسیر بلوغ فنی در مهندسی موتور ایران است.
