ترند واقعا داغ این روزهای صفحات مجازی ایرانی/ چای ما یا ماچای اونا؟!

در سال‌های اخیر، چای ماچا، این پودر سبز رنگ با ریشه‌ای ژاپنی، به یکی از نوشیدنی‌های مورد علاقه برخی از اقشار در ایران تبدیل شده است.

به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، از منوی کافه‌های لوکس تهران تا پست‌های اینستاگرامی و ویدئوهای مجازی، ماچا نه تنها یک نوشیدنی، بلکه نمادی از سبک زندگی مدرن و سلامت‌محور شده است. اما این موج چگونه به ایران رسید و چرا این‌قدر بحث‌برانگیز شده است؟ در این گزارش، به بررسی واقعیت‌های چای ماچا و بازخوردهای اخیر آن در ایران می‌پردازیم.

ماچا چیست؟ 

ماچا نوعی چای سبز پودری است که از برگ‌های گیاه چای (Camellia sinensis) تهیه می‌شود. برخلاف چای‌های معمولی که برگ‌ها دم شده و دور ریخته می‌شوند، در ماچا کل برگ آسیاب‌شده مصرف می‌شود، به همین دلیل سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، کلروفیل، کافئین و ال-تئانین است. فرآیند تولید آن منحصربه‌فرد است: حدود سه تا چهار هفته پیش از برداشت، بوته‌های چای با پارچه‌های سایه‌انداز پوشانده می‌شوند تا تولید کلروفیل افزایش یابد و طعمی شیرین‌تر و رنگی سبزتر ایجاد شود. این چای عمدتاً در مناطق اوجی و نیشیو ژاپن تولید می‌شود و در دو نوع اصلی عرضه می‌شود: مراسم‌پذیرایی برای نوشیدن خالص و آشپزی  برای استفاده در دسرها و لاته.

کارشناسان می گویند ماچا ریشه‌ای عمیق در آیین چای ژاپنی (سادو) دارد که بر آرامش، تمرکز و احترام تأکید دارد. این نوشیدنی از قرن‌ها پیش در معابد بودایی برای افزایش هوشیاری و مدیتیشن استفاده می‌شد و در ۱۹۶۰ به بعد، به بخشی از فرهنگ ژاپن تبدیل شد. امروزه، ماچا ظاهرا به دلیل فواید سلامتی‌اش، از جمله تقویت سیستم ایمنی، افزایش سوخت‌وساز، کاهش استرس و انرژی پایدار، در سراسر جهان محبوب شده است. تحقیقات نشان می‌دهد ماچا تا ۱۳۷ برابر بیشتر از چای سبز معمولی آنتی‌اکسیدان دارد، که آن را به گزینه‌ای جذاب برای طرفداران سبک زندگی سالم تبدیل کرده است.

چرا ماچا ترند شد؟

محبوبیت ماچا در ایران، به‌ویژه در میان نسل جوان و به‌اصطلاح نسل Z، نتیجه ترکیبی از عوامل فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای است. شبکه‌های اجتماعی نقش کلیدی در این موج داشته‌اند. تصاویر لاته سبز، بستنی ماچا و دسرهای زمردی‌رنگ، با جذابیت بصری بالا، کاربران را به امتحان این نوشیدنی ترغیب کرده‌اند. اینفلوئنسرها و سلبریتی‌های مجازی با تبلیغ ماچا به‌عنوان نوشیدنی‌ای لوکس و سلامت‌محور، به این روند دامن زده‌اند. شعارهایی مانند «ژاپنی بنوش، چربی‌هاتو آب کن» یا «ماچا، انرژی بدون افت» در شبکه‌های اجتماعی وایرال شده و حس خاص بودن را به مصرف‌کنندگان القا کرده‌اند.

علاوه بر این، گرایش به سبک زندگی سالم‌تر و کاهش مصرف نوشیدنی‌های پرشکر، ماچا را به جایگزینی محبوب برای قهوه و چای سنتی تبدیل کرده است. کافه‌های مدرن تهران، شیراز و دیگر شهرها با افزودن گزینه‌هایی مانند ماچا لاته، چیزکیک ماچا و بستنی ماچا به منوی خود، این نوشیدنی را به بخشی از فرهنگ کافه‌نشینی شهری بدل کرده‌اند. قیمت نسبتاً بالای ماچا (از۱۳۰ تا ۲۵۰هزار تومان برای یک فنجان در کافه‌ها) نیز به آن وجهه‌ای نسبتا لوکس داده است.

 از شیفتگی تا انتقاد

بازخوردهای مردم ایران به ماچا متنوع و گاهی متضاد است. طرفداران ماچا آن را به دلیل طعم خاص، انرژی پایدار و فواید سلامتی‌اش ستایش می‌کنند. برای مثال، مهسا، دختری ۲۵ ساله و ورزشکار، می‌گوید: «ماچا رو جایگزین چای معمولی کردم چون شنیدم چربی‌سوزی رو تقویت می‌کنه و آنتی‌اکسیدان زیادی داره.» اما در مقابل، برخی از طعم خاکی و کمی تلخ ماچا خوششان نیامده و قیمت بالای آن را غیرمنطقی می‌دانند. حمیدرضا، کارمند ۳۲ ساله، می‌گوید: «طعمش برام شبیه سبزی پخته بود. قیمتش هم بالا بود، دیگه سراغش نرفتم.» 

محمود که خود در یکی از کافه‌های حوالی خیابان فلسطین کار می‌کند از افزایش روزافزون مشتریان ماچا سخن گفته و می‌گوید در مهر ماه که مدارس شروع می‌شود مشتریان بیشتر هم می‌شوند. او خودش علاقه ای به خوردن چای ماچا ندارد و می‌گوید طعمش به دل او نمی‌نشیند.

محمود می‌گوید به دلیل بالا رفتن تقاضا، این روزها مقداری در تهیه آن دچار مشکل هستیم. همین چند روز پیش ۶۹۰ هزار تومان واریز کردیم و بعد از چند ساعت برایمان ۴۰ گرم چایی ماچا فرستادند. در ایام پیک معمولا از ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم هم روزانه در کافه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

البته این روزها علاوه بر چایی، بستنی و دسر آن نیز در کافه‌ها رواج دارد و حتی رنگ آبی آن نیز طرفدارانی برای خود دارد.

دعوای عجیب

اخیراً، ماچا در فضای مجازی ایران نیز بحث‌برانگیز شده است. در یک برنامه زنده تلویزیونی در شبکه سه، اشاره به ماچا به‌عنوان موضوعی داغ در شبکه‌های اجتماعی، به بحثی جنجالی بین مجری و کارشناس منجر شد. کارشناس برنامه با قطع صحبت‌های مجری، از او خواست از تبلیغ ماچا خودداری کند و حتی آن را «جرثومه کثیف» نامید، که واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت. برخی کاربران در X این اظهارات را تمسخر کردند و آن را نشانه‌ای از مقاومت در برابر ترندهای جدید دانستند.

 یکی از کاربران با لحنی عجیب نوشت: «ماچا ترکیب علوفه جویده‌شده و آب طویله‌ست و فقط برای پز دادن جلوی دوستاتون تعریفش می‌کنید.» این واکنش‌ها نشان‌دهنده دوقطبی بودن نگاه به ماچا در ایران است: برای برخی نماد مدرنیته و سلامتی، و برای برخی دیگر، نشانه‌ای از مصرف‌گرایی و تقلید کورکورانه. حتی در این میان به دلیل تخمیر در فرآیند تهیه، عده‌ای در مورد حلال بودن آن نیز ایجاد تشکیک می‌کنند. هرچند چنین چیزی رسما از سوی محافل مذهبی مطرح نشده است.

فواید و مضرات؛ نگاهی علمی

بر اساس جمع بندی مطالب از منابع، ماچا به دلیل ترکیب کافئین و ال-تئانین، انرژی پایداری ایجاد می‌کند که برخلاف قهوه، باعث تپش قلب یا اضطراب نمی‌شود. آنتی‌اکسیدان‌های بالای آن (مانند کاتچین) به کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی و حتی پیشگیری از بیماری‌های مزمن کمک می‌کند. با این حال، مصرف بیش از حد ماچا می‌تواند به دلیل کافئین بالا باعث بی‌خوابی، اضطراب یا مشکلات گوارشی شود. همچنین، کیفیت پایین برخی محصولات ممکن است خطر آلودگی به فلزات سنگین را افزایش دهد، بنابراین انتخاب برند معتبر اهمیت زیادی دارد.

موج سبز یا حباب زودگذر؟

ماچا در ایران بالاتر از یک نوشیدنی، به یک نیمه موج فرهنگی تبدیل شده است که ترکیبی از مد روز، تبلیغات شبکه‌های اجتماعی و گرایش به سبک زندگی سالم را به نمایش می‌گذارد.

با وجود طرفداران پرشور، انتقادها و جنجال‌های اخیر نشان می‌دهد که این ترند هنوز در مرحله آزمون و خطاست. آیا ماچا به بخشی ثابت از فرهنگ نوشیدنی ایران تبدیل خواهد شد یا مانند بسیاری از ترندهای غذایی، پس از مدتی فراموش می‌شود؟ زمان پاسخ خواهد داد، اما آنچه مسلم است، این پودر سبز ژاپنی توانسته قلب کافه‌روهای ایران را تسخیر کند.