دستیابی به بمب اتمی معضل امنیتی ایران را حل نمی‌کند/ عدم مذاکره با آمریکا، هدیه به نتانیاهو است

عضو شورای روابط خارجی آمریکا می‌گوید: گفت‌و‌گو و مصالحه با آمریکا بیشتر منافع ایران را تامین می‌کند. زمان آن است که ایران به جای اهداف دست نیافتنی بر منافع خود تمرکز کند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا شامگاه سه‌شنبه یک «یادداشت ریاست‌جمهوری» را درباره «احیای سیاست فشار حداکثری» علیه ایران امضا کرد.

ترامپ به‌منظور آنچه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و کاهش صادرات نفت آن خوانده، این یادداشت را امضا کرده است.

او گفت که درباره امضای این سند «مردد» بوده، با این حال این یادداشت «بسیار سختگیرانه» است. ترامپ گفت: امیدوارم از این (فشار حداکثری) زیاد استفاده نکنیم. باید ببینیم آیا می‌توانیم با ایران به توافق برسیم یا خیر.»

بر اساس این سند ایران نباید به سلاح هسته‌ای و موشک بالستیک قاره‌پیما دست یابد؛ شبکه تروریستی ایران باید خنثی شود؛ باید با توسعه موشکی و همچنین سایر تسلیحات و توانمندی‌های نامتعارف و متعارف مقابله کرد.

درباره این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با پروفسور شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده که در ادامه می‌آید.

هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ در ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت کرد. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. هانتر همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست. کتاب «روابط ایرانی - عربی، فرایند‌های تنش و سازگاری» از جمله کتاب‌های متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.

تابناک: ترامپ «یادداشت ریاست جمهوری» در خصوص ایران را امضا کرد. در این سند علاوه بر موضوع هسته‌ای بر خلع سلاح‌های متعارف نیز تاکید شده است و بر مواردی، چون سیاست منطقه‌ای ایران نیز تاکید شده است. آیا این سند را می‌توان نوعی تاکتیک مذاکراتی از سوی ترامپ دانست؟ ترامپ در مذاکرات همیشه یک فشار حداکثری اعمال می‌کند تا بتواند امتیازات لازم را از طرف مقابل بگیرد.

هانتر: یادداشت ترامپ در اصل شرایط دیرینه آمریکا برای رفع تحریم‌ها را تکرار می‌کند. سیاست‌های منطقه‌ای ایران، به‌ویژه موضع ایران در قبال اسرائیل، از بسیاری جهات و باوجود اظهارات مخالف، موانع مهم‌تری برای تفاهم با واشنگتن بوده تا موضوع هسته‌ای. حتی برجام اولین گام برای رسیدگی به مشکلات دیگر بود.

با این حال، تندرو‌ها چه در ایران و چه در آمریکا از بهبود تدریجی روابط جلوگیری کردند و در نهایت ترامپ از برجام خارج شد. اسرائیل خواهان کاهش تنش در روابط ایران و آمریکا نیست و با حفظ تحریم‌ها و فشار‌ها می‌خواهد ایران را بیشتر تضعیف کند. امتناع ایران از گفت‌و‌گو با آمریکا هدیه‌ای به نتانیاهو است.

 به سختی می‌توان گفت که این یادداشت تنها یک تاکتیک مذاکره است یا یک گزینه سیاست جدی. با این حال، با توجه به تجربیات گذشته، ایران باید تهدیدات را جدی بگیرد. ترامپ مایل به توافق است، اما بعید است که از اکثر خواسته‌ها دست بکشد. این مسائل تنها در صورتی روشن می‌شود که ایران با آمریکا گفت‌و‌گو کند.

تابناک: بعد از امضای این سند، ایران مخالفت خود را با مذاکره با آمریکا اعلام کرد. در واقع در مقابل فشار حداکثری آمریکا، ایران نیز اعلام کرد تحت چنین شرایطی حاضر به مذاکره نخواهد بود. تصور می‌کنید این دو موضع در چه زمانی ممکن است به نوعی تعادل برای شروع گفت‌و‌گو برسد؟

هانتر: امتناع ایران از گفت‌و‌گو با آمریکا مانع بزرگی برای هرگونه توافق احتمالی با واشنگتن بوده است. این موضع ایران فراتر از دوره ریاست جمهوری ترامپ است و به سال‌های اولیه پس از انقلاب ۱۹۷۹ بازمی گردد. در طول سال‌ها، گروه‌هایی که مخالف هرگونه آشتی با ایالات متحده هستند، آنهایی را که معتقد به گفت‌و‌گو با آمریکا هستند، تضعیف کرده‌اند.

من رویکرد ترامپ در قبال ایران را تایید نمی‌کنم و معتقدم که این رویکرد غیر سازنده است. با این حال، از آنجایی که ایران به رهایی از فشار نیاز دارد، باید انعطاف بیشتری از خود نشان دهد و حداقل با گفت‌و‌گو با واشنگتن، احتمالات مرتبط با روابط بهتر و رفع تحریم‌ها را آزمایش کند. غرور بیش از حد می‌تواند برای ایران گران تمام شود.

*در سند امضای شده علیه ایران، بر فعال سازی مکانیسم ماشه تاکید شده است. برخی افراد، چون الیوت آبرامز به ترامپ توصیه کرده‌اند این مکانیسم را برای فشار به ایران فعال سازد. به نظر شما ممکن است ترامپ قبل از شروع مذاکرات احتمالی، خواهان فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی انگلیس یا فرانسه شود؟

افرادی مانند «الیوت آبرامز» دلیل اصلی موضع سخت آمریکا در قبال ایران بوده‌اند. آبرامز یکی از افرادی بود که در سال ۲۰۰۳ راه رسیدن ایران به آمریکا را مسدود کرد. او دوست داشت ایران را به عنوان یک کشور متحد و یکپارچه نابود کند. این یکی دیگر از دلایلی است که ایران باید با آمریکا گفت‌و‌گو کند. حتی اگر اتفاق مهمی رخ ندهد، ایران چیزی را از دست نخواهد داد. ایران تنها کشوری در جهان است که حاضر به مذاکره با آمریکا نیست. حتی نیکلاس مادورو با آمریکایی‌ها صحبت می‌کند.

*اگر مذاکره به نتیجه نرسد، ترامپ اعلام کرده از حمله نظامی اسرائیل به تاسیاست هسته‌ای ایران حمایت می‌کند. چنین اقدامی چقدر محتمل است؟

حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران آخرین راه حل خواهد بود. اول از همه، چنین حمله‌ای می‌تواند پیامد‌هایی برای کل منطقه از نظر آلودگی هسته‌ای داشته باشد. ثانیاً در چنین حالتی ایران مجبور به واکنش می‌شود. این به معنای جنگ منطقه‌ای است؛ بنابراین من شک دارم و خیلی بعید است که ترامپ حمله اسرائیل به ایران را تایید کند، اما ایران باید چنین تهدید‌هایی را جدی بگیرد. نتانیاهو و ترامپ هر دو غیرقابل پیش بینی هستند.

*در صورت شکست مذاکرات، ایران ممکن است دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهد. این اقدام باعث نوعی رقابت هسته‌ای در منطقه می‌شود و عربستان بر طبق سخنان مقامات آن به سمت بمب اتمی خواهند رفت. ترامپ چنین فضایی را خطرناک می‌داند. این موضوع تا چه میزان او را برای دستیابی به یک توافق سوق می دهد؟

رفتن به دنبال بمب معضل امنیتی ایران را حل نمی‌کند. حتی اگر چند بمب بسازد، ایران فاقد قابلیت حمله دوم خواهد بود که برای بازدارندگی پایدار ضروری است. گفت‌و‌گو و مصالحه بیشتر برای تامین منافع ایران است. زمان آن است که ایران به جای اهداف دست نیافتنی بر منافع خود تمرکز کند.