«هر که در این سرا در آید نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد»یکی از مقاصد متنوع توریسم در شهرستان شاهرود گردشگری معنوی و عرفانی یا همان (Spiritual tour) می باشد که از جمله جذابترین تورهایی هستند که در عرصۀ گردشگری نوین جایی برای خود باز نموده و مشتاقان انبوهی دارند.
از دیدگاه کارشناسان گردشگری، شاهرود به دلیل وجود آرامگاه سلطان العارفین بایزید بسطامی، شیخ ابوالحسن خرقانی، شیخ عمادالدین و شیخ جلال الدین به مهد عرفان مشهور است.
شیخ ابوالحسن خرقانی در روستایی به نام قلعه نو خرقان در 24 کیلومتری شمال شاهرود در بخش بسطام آرمیده است. مجموعه آرامگاه با توپوگرافی جالب به صورت باغ ایرانی است و نهر آبی از کنار آن روان است و در کنار آن مکانی برای استراحت گردشگران در نظر گرفته اند. در وسط مجموعه بنای آرامگاه و مسجدی منسوب به شیخ ابوالحسن واقع است. محراب این مسجد که متعلق به دوره ایلخانی است از جمله مهمترین بخش های بنا بوده و تنها محرابی است که رو به مغرب ساخته شده و در آن نوشتار فارسی بکار رفته که بدین مظمون است: «گفت علی شيخ قدس الله رحمه: قبله بر پنج است؛ کعبه، قبله مومنان است . بيت المعمور، قبله فرشتگان است. عرش، قبله دعاگويان است و حق، قبله جوانمردان و دوستان».
شيخ ابوالحسن علي بن جعفر بن سلمان خرقاني «يا علي بن احمد» عارف بزرگ قرن چهارم و پنجم هجري از چهره هاي بسيار درخشان عرفان ايراني است كه در آزاد انديشي و مردمگرائي جهاني و وسعت نظر انساني و تفكر والاي عرفاني ممتاز و كم نظير است. گفتار و كردار اين عارف كيهانگراي ايراني كه در نيمه دوم قرن چهارم و اوايل قرن پنجم هجري در خرقان شاهرود مي زيسته، در طي گذشت نزديك به يك هزار سال همواره مورد توجه، مطالعه و سرمشق عارفان، شاعران، متفكران و محققان بوده است.
گفته می شود شیخ ابوالحسن بر سردر خانقاه خود چنین نوشته بود «هر که در این سرا در آید نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد». امروزه این گفتار بشر دوستانه، شعار ملی گردشگری کشورمان است.
وي در سال 351 يا 352 هجري در روستای خرقان متولد و در روز سه شنبه دهم محرم (روز عاشورا) سال 425 هجري در سن هفتاد و سه سالگي در همان روستا جهان را بدرود گفت. مشهور است كه مانند عارف معروف معاصر خود شيخ ابو سعيد ابوالخير، خرقه ارشاد و طريقت از شيخ ابوالعباس احمد بن محمد عبدالكريم قصاب آملي داشته است.
در منقولات و حكايات باقي مانده است كه شیخ ابوسعید ابوالخیر، ابوعلی سینا فیلسوف نامی و ناصر خسرو قبادیانی، شاعر و متفكر ايراني كه معاصر شيخ ابوالحسن خرقاني بودهاند به خرقان رفته و با وي صحبت داشته و مقام معنوي وي را ستودهاند. گفته اند كه سلطان محمود پادشاه مقتدر غزنوي به ديدار شيخ ابوالحسن خرقاني رفته و از وي كسب فيض كرده و نصيحت خواسته است.
در مورد ارتباط معنوي بايزيد بسطامي عارف قرن دوم و سوم هجري با شيخ ابوالحسن خرقاني كه از وفات بايزيد 234 هجري تا تولد شيخ ابوالحسن 351 يا 352 هجري يكصد و هفده يا هجده سال فاصله است مطالب زيادي در آثار نويسندگان و محققان به ويژه عارفان قرن هاي بعد آمده كه قابل توجه و تأمل ميباشد.
بديهي است اينگونه ارتباطات آشكار مؤيد بقاي روح و استمرار و انتقال هويت و معنويت پنهان از چشم ظاهربين بشري است كه فهم ضعيف و محدود ما به ندرت قادر به درك جلوه هایي از آن ميباشد. شیخ فرید الدین عطار نیشابوری عارف بزرگ قرن ششم و هفتم هجري در اين باره مينويسد:
نقل است كه شيخ بايزيد هر سال يك نوبت به زيارت دهستان شدي بسر ريگ كه آنها قبور شهداست، چون بر خرقان گذر كردي باستادي و نفس بركشيدي، مريدان از وي سؤال كردند كه شيخا ما هيچ نميشنويم، گفت: آري كه از اين ده، بوي مردي ميشنوم، مردي بود نام او علي و كنيت او ابوالحسن به درجه از من پيش بود، بار عيال كشد و كشت كند و درخت نشاند.
جلال الدين محمد رومی، مولوي عارف بزرگ قرن هفتم هجري، در دفتر چهارم مثنوي، نظريه و گفتار شيخ ابوالحسن خرقاني را درباره پيش بيني جزئيات وجود و ظهور خود توسط بايزيد بسطامي در يکصد و تقريباً بيست سال چنين سروده است:
هـمچـنـان آمـد کـه او فـرمـوده بـود بـوالـحـسـن از مـردمـان آن را شـنـود
که: حـسـن بـاشـد مـريـد و امتم درس گـيـرد هـر صـبـاح از تـربــتــــم
گفت: من هم نيز خوابش ديده ام وز روان شـيـخ ايـــــن بـشـنـيـده ام
هر صباحي رو نـهـادي سوي گور ايـسـتـادي تـا ضـحـي انـدر حـضـــور ...
خواجه عبدالله انصاري «پير هرات»، عارف بزرگ قرن پنجم هجري و گوينده رسائل مقالات و مناجات هاي خوش آهنگ و دلنشين و سوزناک و سراپا هنر عرفاني از شاگردان و مريدان خاص شيخ ابوالحسن خرقاني بوده است. وي سال ها در خرقان بسر برده و در خانقاه خرقان از محضر پر برکت شيخ ابوالحسن خرقاني کسب فيض کرده تا بسرحد کمالات معنوي نائل شده است. چنانکه خود گفته است: «مشايخ من در حديث و علم و شريعت بسيارند. اما پير من در تصوف و حقيقت شيخ ابوالحسن خرقاني است اگر او را نديدمي کجا حقيقت دانستمي» خواجه عبدالله انصاري در مناجات و مقالات خود درباره درک فيض از مکتب شيخ بزرگ خرقان چنين آورده است: عبدالله مردي بود بياباني، ميرفت بطلب آب زندگاني، ناگاه رسيد به شيخ ابوالحسن خرقاني، ديد چشمۀ آب زندگاني، چندان خورد که از خود گشت فاني، که نه عبدالله ماند و نه شيخ ابوالحسن خرقاني، اگر چيزي ميداني من گنجي بودم نهاني، کليد او شيخ ابوالحسن خرقاني.
مقام معظم رهبری در سفر به شاهرود (20 آبان ماه 1385) چنین فرمودند: اينجا منطقۀ عالِمخيز است؛ منطقۀ معلمان دين و اخلاق. در زمان گذشته هم نام بايزيد بسطامى و ابوالحسن خرقانى را همۀ مسلمانان و مرتبطين با معارف اسلام ولو غيرمسلمان شنيدهاند. البته امثال بايزيد و ابوالحسن خرقانى را با اين مدعيان صوفيگرى نبايد اشتباه كرد. آنها داستان ديگرى دارند و ماجرا و سخن چیز ديگرى است.
گفتارهایی از شیخ ابوالحسن خرقانی:خدای را آنجا دیدم که خود را ندیدم
***سفر پنج است:
اول به پای
دوم به دل
سوم به همت
چهارم به دیدار
پنجم در فنای نفس
***چون نیستی خویش به وی دهی
او نیز هستی خویش به تو دهد
***آن کس که نماز کند و روزه دارد
به خلق نزدیک بود
و آن کسی که فکرت کند به خدای
***عافیت در تنهایی یافتم
و سلامت در خاموشی
***
فرستنده: علیرضا اسلام پناه
«تابناک» مطالب اختصاصی و گردآوری شده توسط خوانندگان محترم را در قالب جدیدی با عنوان «نگاه شما» منتشر خواهد کرد.مخاطبان محترم می توانند مطالب دلخواه خود را در موضوعات مختلف، به آدرس negaheshoma@tabnak.ir ارسال نمایند.مخاطبان محترم برای ارسال مطالب خود باید چند نکته را در نظر داشته باشند:1. این قالب جدید برای ارائه و معرفی «نگاه بییندگان به تمام موضوعات» می باشد.2.مطالب اختصاصی یا گردآوری شده می تواند در قالب: ایده ، فیلم، عکس، گزارش تحلیلی، گزارش خبری، کاریکاتور و... باشد.3. مطالب ارسال شده حتی الامکان با ذکر نام و نام خانوادگی فرستنده باشد.4. موارد ارسالی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین جاری نداشته باشد.5. مطالب ارسالی به زبان و فونت فارسی باشد.6.مطالب ارسال شده حتی الامکان حاوی اطلاعات دقیق باشد.مشخصات فنی1. از ارسال تصاویر در متن فایلهای word خودداری شود.2. حجم فایل تصویری ارسالی( به صورت gif یا jpg ) بیشتر از 5 مگابایت نباشد.3. حداکثر حجم فایل صوتی یا ویدیو پنجاه مگابایت باشد. (نوع فایل: wmv, flv, wav, mp3, wma)