کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
مناظره داغ جواد اطاعت و محمد بهادری جهرمی
دو استاد حقوق دانشگاه در یک برنامه زنده تلویزیونی درباره نظارت استصوابی توسط شورای نگهبان نظرات خود را بیان کردند.
کد خبر: ۱۲۱۸۲۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
نبض خبر
جواد اطاعت مهمان برنامه به رد صلاحیت رقبای ابراهیم رئیسی واکنش نشان داد و گفت: « شورای نگهبان شما صلاحیتت را از کجا میگیرید؟ حسن روحانی با ۲۴ میلیون رای را هم رد صلاحیت میکنید!» او در بخشی دیگر از اظهاراتش گفت: «آقای جنتی هم سال ۷۶ گفت تقصیر ما نیست و نظارت استصوابی را مجلس و نمایندگان این قانون تصویب کرده است. اگر در مجلس چهارم نمایندگان این قانون را تصویب کردند که به آن استناد می‌شود ما هم به عنوان نمایندگان مردم در مجلس ششم با پشتوانه رای بیشتر، نظارت استصوابی را حذف کردیم. پس چرا شورای نگهبان این مصوبه مجلس ششم را لغو کرد و کنار گذاشت؟» این بخش‌ها را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۱۸۲۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
نبود رقیب در انتخابات مجلس خبرگان رهبری در استان خراسان جنوبی خبرساز شد.
کد خبر: ۱۲۱۸۰۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۶
نمایندهٔ اصول گرای دورهٔ نهم و دهم مجلس شورای اسلامی طی گفت و گویی از عملکرد شورای نگهبان در این دوره از انتخابات تقدیر کرد.
کد خبر: ۱۲۱۸۰۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۶
یک فعال سیاسی اصلاح طلب با اشاره به انتخابات مجلس خبرگان نوشت: در تعداد زیادی از کرسی‌ها هیچ رقابتی وجود ندارد و احتمالا برای برخی از کرسی‌ها اساسا داوطلبی تایید نشده است.
کد خبر: ۱۲۱۷۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۵
این چه سازوکاری است که در هر انتخاباتی بسیاری از شخصیت‌ها و مسئولان عالی‌رتبه مثل رؤسای جمهور ردصلاحیت شده یا کنار گذاشته می‌شوند؟ در همه تصمیمات، باید منافع همه ایرانیان را در نظر داشت چرا که امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند احیای امید و جلب اعتماد مردم هستیم
کد خبر: ۱۲۱۷۸۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۵
عضو هیات رییسه مجلس گفت: طبق اطلاعات واصله بیش از ۱۲۰۰ نفر از کاندیداهای معترض انتخابات مجلس توسط شورای نگهبان تأیید صلاحیت شده اند.
کد خبر: ۱۲۱۷۸۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۵
رسول منتجب‌نیا با اشاره به تاثیر ردصلاحیت حسن روحانی بر کاهش مشارکت در انتخابات اسفندماه، گفت: این برخوردها سبب می‌شود همان درصدی هم که می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند دلسرد شوند؛ شاید هم تعمدی هست که مردم پای صندوق رای نیایند و رقابت از بین برود.
کد خبر: ۱۲۱۷۸۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۵
از روز ۲۰ تا ۲۲ بهمن هم فرصتی برای تغییر حوزه انتخابیه داوطلبان انتخابات خبرگان رهبری در نظر گرفته شده است.
کد خبر: ۱۲۱۷۶۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۴
سخنگوی شورای نگهبان در گفتگو با ایلنا گفت: اسامی داوطلبان انتخابات مجلس خبرگان رهبری هنوز به وزارت کشور اعلام نشده است رسانه‌ها از هرگونه گمانه‌زنی بپرهیزند.
کد خبر: ۱۲۱۷۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۴
روزنامه اعتماد در گزارشی با انتقاد از بی ضابطه بودن بررسی صلاحیت ها در ادوار مختلف نوشته است: بی‌نظمی و فقدان معیار مشخص در بررسی صلاحیت‌ها آنچنان مشهود است که می‌توان عمل نهادهای مربوطه را نه بررسی صلاحیت نامزدها بلکه معطی صلاحیت دانست؛ به نحوی که این عطا در ادوار مختلف در مورد یک شخص می‌تواند به کرات تغییر کند. یک مثال علی مطهری است که گرچه در انتخابات مجلس هشتم و نهم و دهم واجد صلاحیت بود ولی ناگهان در سال ۱۳۹۸ صلاحیت خود را از دست داد و اکنون برای انتخابات اسفند ماه صلاحیت از کف رفته‌اش را دوباره باز یافته است.
کد خبر: ۱۲۱۷۶۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۴
دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری گفت: چین در سال ۲۰۲۲ که آمریکا را پشت سر گذاشته ، اندازه ۳ تریلیون دلار صادرات داشته است، یعنی بیشتر از صادرات آمریکا.
کد خبر: ۱۲۱۷۲۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۲
نام ۲۶ نماینده فعلی مجلس که صلاحیت‌شان رد شده است تا شب گذشته (یکشنبه اول بهمن ماه) در بین احراز صلاحیت شدگان نیست.
کد خبر: ۱۲۱۷۲۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۲
هادی طحان نظیف، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان ظهر یکشنبه یکم بهمن ۱۴۰۲ در نشستی خبری که در محوطه ساختمان این شورا برگزار شد، گفت: چند روزی است، از مهلت رسیدگی شورای نگهبان به شکایات داوطلبانی که به تایید نظم صلاحیت‌شان اعتراضی داشتند گذشته است.
کد خبر: ۱۲۱۷۰۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۱
طحان نظیف در جدیدترین گزارش خود به مردم، عمده‌ترین ابهامات و ایرادات شورای نگهبان به برنامه هفتم را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۲۱۷۰۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۱
انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری به طور همزمان در ۱۱ اسفندماه امسال برگزار می‌شود.در نهادهای درگیر امر انتخابات تلاش‌های بسیاری در حال انجام است تا انتخابات هرچه باشکوه‌تر برگزار گردد.ثبت‌نام نامزد‌های انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برای تبلیغات تلویزیونی که از دوشنبه پیش آغاز شده بود، امروز به پایان می‌رسد ، احزاب همچنان به دنبال چانه زنی با شورای نگهبان هستند و تمهیدات لازم برای برگزاری انتخابات پرشور فراهم شده است.در اینجا به آخرین واکنش‌ها به انتخابات پیش رو می پردازیم.
کد خبر: ۱۲۱۷۰۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۱
سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم از شروع بررسی ایرادات شورای نگهبان در جلسه این کمیسیون خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۶۹۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۳۰
یک فعال سیاسی اصلاح طلب گفت: رقیب اصلی اصلاح طلبان در انتخابات اصولگرایان نیستند بلکه شورای نگهبان است چون طوری در بررسی صلاحیت ها عمل شد که اصلاح طلبان چاره ای جز رها کردن عرصه رقابت ندارند.
کد خبر: ۱۲۱۶۹۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۳۰
بیش از یک سال است زنانی که حجاب اختیاری را انتخاب کرده‌اند با مشکلات و محدودیت‌های بسیاری روبه‌رو هستند. این محدودیت‌ها به پلمب مراکز تجاری و اقتصادی نیز انجامید و تنش‌های بسیاری را در جامعه به وجود آورد. حتی اخراج از ادارات و ندادن خدمات اداری و بانکی هم مطرح شد.
کد خبر: ۱۲۱۶۰۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
عضو پژوهشکده شورای نگهبان به ردصلاحیت علی لاریجانی به علت فعالیت اقتصادی فرزندش واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۲۱۶۰۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
