کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فقهای متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فقهای شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
صلاحیت مسعود پزشکیان، علی مطهری، محمدباقر نوبخت از سوی هیئت‌های نظارت شورای نگهبان برای دوازدهمین دوره انتخابات مجلس تأیید شده است.
کد خبر: ۱۲۱۳۸۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۴
چهره سیاسی اصولگرا می گوید: متاسفانه در ادوار گذشته در موضوع بررسی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی و نحوه برخورد با آنان و ردصلاحیت یا عدم احراز صلاحیت نامزدها شورای نگهبان مرتکب خطاهای راهبردی شده و خسارات جبران ناپذیری هم به خود و هم به حیثیت اشخاص ردصلاحیت شده وارد آورده است.
کد خبر: ۱۲۱۳۸۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۴
رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی از رفع ابهامات و ایرادات شورای نگهبان به لایحه عفاف و حجاب در نشست این کمیسیون خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۳۴۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۲
مشروح مناظره داغ در مورد نقد عملکرد شورای نگهبان؛
محمد بهادری جهرمی، حقوقدان و محسن هاشمی، فعال سیاسی اصلاح طلب در یک مناظره تلویزیونی به موضوع انتخابات و نقش شورای نگهبان در آن پرداختند و ابعاد مختلف احراز یا رد صلاحیت نامزدها را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
کد خبر: ۱۲۱۳۳۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۱
رئیس شورای مرکزی حزب کارگزاران در مناظره زنده در تلویزیون دلایل عدم تاییدصلاحیت علی لاریجانی در انتخابات را روایت کرد.
کد خبر: ۱۲۱۳۲۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۱
نمایندگان مجلس با انجام اصلاحاتی در لایحه کولبری به منظور تأمین نظر شورای نگهبان موافقت کردند.
کد خبر: ۱۲۱۳۱۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۰
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به جلسه اعضای این شورا با رهبر معظم انقلاب گفت: این مواردی که از جلسه با رهبر انقلاب گفته می‌شود روایت‌هایی است که برای خود ما هم تازگی دارد.
کد خبر: ۱۲۱۳۰۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۰
نتایج بررسی هیات‌های نظارت استانی پانزدهم دی ماه و پس از ۵۰ روز بررسی اعلام می‌شود و از این تاریخ به مدت یک ماه شورای نگهبان شکایات داوطلبانی که به نتایج بررسی‌های این هیات‌ها معترض بودند را بررسی می‌کند.
کد خبر: ۱۲۱۲۹۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۹
سخنگوی شورای نگهبان از تایید طرح حمایت از گزارشگران فساد از سوی این شورا خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۲۹۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۹
مرتضی آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: لایحه عفاف و حجاب ایرادات املایی نداشت، البته شاید منظور واژه‌های بیگانه است، که باید معادل فارسی آن استفاده شود و باید از کلمات و واژه‌های غربی و بیگانه در قانون‌نویسی پرهیز شود.
کد خبر: ۱۲۱۲۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۴
سخنگوی شورای نگهبان گفت: با توجه به باقی ماندن برخی ایرادات و ابهامات در لایحه عفاف و حجاب، این لایحه برای اعمال اصلاحات لازم بار دیگر به مجلس شورای اسلامی ارجاع شد.
کد خبر: ۱۲۱۲۰۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۴
ما در دیداری که با رهبر معظم انقلاب داشتیم، نخست ایشان در خصوص وظایف مختلفی که شورا دارد، صحبت و از زحمات شورای نگهبان تقدیر و تشکر کردند. واقعیت این است، شورای نگهبان وظایف مختلفی دارد که یکی از آنها نظارت بر انتخابات است.
کد خبر: ۱۲۱۱۹۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۳
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: استقامت ستودنی مردم مظلوم غزه جای امیدواری دارد که در مقابل این حملات و فشار‌ها توانسته‌اند مقاومت کنند.
کد خبر: ۱۲۱۱۷۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۰۲
اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی معتقد است «این طور نباشد که نظر شورای نگهبان بی‌چون و چرا پذیرفته شود؛ شورای نگهبان باید رأی خود را اعلام کند و در کنار آن یک هیئت داوری باشد و مستند قضائی، امنیتی و هرچه که هست را ببیند، تأیید کند و الی آخر. نمی‌شود( شورای نگهبان ) بگوید نظر ما این است و در عین حال دلیل آن را نمی‌گوییم! من این را قبول ندارم.»
کد خبر: ۱۲۱۰۳۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۴
معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا اعتقاد دارد که ابهام وارد شده از سوی شورای نگهبان به دلیل اصرار مجلس شورای اسلامی‌بر ذکر نام ساترا بوده است که با درج نام سازمان صداوسیما به جای نام ساترا این مشکل حل خواهد شد.
ماجرای ابهام شورای نگهبان در خصوص اساسنامه ساترا چیست؟/ ساترا استقلال سازمانی ندارد
کد خبر: ۱۲۰۹۸۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۱
رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی گفت: ایرادات لایحه عفاف و حجاب را رفع و گزارش خود را به شورای نگهبان ارسال کردیم.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
نمایندگان مجلس شورای اسلامی به منظور تامین نظر شورای نگهبان با اعمال اصلاحاتی در طرح حمایت از افشاگران فساد موافقت کردند.
کد خبر: ۱۲۰۸۴۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۴
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت: نظر دولت این است که برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان منابع مالی ندارد و بر این اساس، احتمال دارد این مصوبه از سوی شورای نگهبان رد شود.
کد خبر: ۱۲۰۷۹۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۲
متن نهایی لایحه برنامه هفتم توسعه ارسالی به شورای نگهبان منتشر شد.
کد خبر: ۱۲۰۷۶۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۰
امام‌جمعه مشهد با تأکید بر اینکه شورای نگهبان باید نظارت دقیق بر لایحه عفاف و حجاب داشته باشد، گفت: خواسته ما از فقهای عادل و حقوقدانان دانشمند شورای نگهبان آن است که لایحه حجاب و عفاف را در مقام جرمانگاری تلقی کنند.
کد خبر: ۱۲۰۷۶۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۰
