کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فقهای متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آن‌ها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فقهای شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
یک فعال سیاسی و روزنامه نگار در واکنش به صحبت‌های احمد خاتمی، امام جمعه تهران، رد صلاحیت علی لاریجانی را یادآوری کرد.
کد خبر: ۱۳۲۴۲۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۰۱
ضرغامی: تریبون نماز جمعه محل ارشاد خلائق براساس اخلاق و سیره نبوی است!
کد خبر: ۱۳۲۴۲۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۰۱
توییت زیباکلام خطاب به شورای نگهبان : این لاریجانی که دبیر شورای عالی امنیت ملی شده همانی نیست که شما رد صلاحیت کرده بودیدش؟
کد خبر: ۱۳۲۱۵۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۱۶
دبیر شورای نگهبان گفت: پیاده‌روی اربعین فرصت گرانقدر ارتقای سطح معرفت دینی، سیاسی و اجتماعی جمعیت میلیونی حاضر در این مراسم و به تبع آن امت اسلامی است.
کد خبر: ۱۳۲۱۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۱۵
نبض خبر
سخنگوی شورای نگهبان به پیشنهاد برگزاری رفراندوم و تشکیل مجلس موسسان واکنش نشان داد. هادی طحان نظیف در نشست خبری گفت: «از کجا معلوم کسانی که ادعای تغییر در قانون اساسی و تاسیس مجلس موسسان دارند به نتیجه تغییر قانون اساسی پایبند باشند و نتیجه را بپذیرند؟» او عنوان کرد: «کسانی که در یک انتخابات معمولی به قانون تمکین نکردند و حتی به پیشنهادات خودشان پایبند نبودند حالا حرف از برگزاری رفراندوم می‌زنند.» اظهارات کامل طحان نظیف را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۳۲۰۶۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۱۱
سخنگوی شورای نگهبان گفت: نسبت به برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری که هم‌زمان با انتخابات شوراها خواهد بود به‌صورت تمام الکترونیک باید عرض کنم که رویکرد کلی ما مثبت است و از این موضوع استقبال می‌کنیم و در این خصوص جلساتی برگزار شد و نکاتی هم که ما داشتیم در آن جلسات به عزیزان وزارت کشور منتقل کرده‌ایم.
کد خبر: ۱۳۲۰۶۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۱۱
سخنگوی شورای نگهبان در جدیدترین گزارش خود به مردم، ایرادات لایحه «ساماندهی پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور (پهپاد) غیرنظامی» را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۳۲۰۱۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۰۸
با تصمیم قالیباف لایحه ساماندهی پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور (پهپاد غیرنظامی) جهت رفع ابهامات به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ارجاع داده شد.
کد خبر: ۱۳۱۹۴۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۰۵
در هفته آینده عملکرد بازار ارز و تحولات مرکز مبادله ارزی با حضور مسئولان بانک مرکزی، وزارت اقتصادی، دیوان محاسبات و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در کمیسیون اقتصادی مجلس بررسی خواهد شد.
کد خبر: ۱۳۱۹۱۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۰۳
تصویری که از علی لاریجانی در سال‌های گذشته در ذهن مخاطب نقش بسته، سیاستمداری کت و شلواری، با پیراهن‌های یقه بسته، ادبیات رسمی و تا حدی دیپلماتیک
کد خبر: ۱۳۱۸۲۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۹
نمایندگان مجلس شورای اسلامی، هادی طحان‌نظیف، غلامرضا مولابیگی و سیدبهزاد پورسید را به عنوان اعضای حقوقدان شورای نگهبان انتخاب کردند.
کد خبر: ۱۳۱۷۴۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۵
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی سه عضو فقیه شورای نگهبان را برای یک دوره دیگر منصوب کردند.
کد خبر: ۱۳۱۷۲۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۴
شهاب الدین صدر در گفتگو با تابناک+فیلم:
شهاب‌الدین صدر از تضعیف مجلس با حذف چهره‌های باسابقه، رصد صلاحیتش در مجلس نهم، افول اصولگرایی و نقش جریان‌های پشت‌صحنه در سیاست انتقاد کرد؛ او همچنین درباره ماجرای حمایت از احمدی‌نژاد و قرابتش با ناطق نوری، توضیحاتی قابل تأمل ارائه داد.
کد خبر: ۱۳۱۶۸۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۲
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از بررسی و رفع ایرادات شورای نگهبان به طرح «تشدید مجازات جاسوسی و همکاری‌کنندگان با رژیم صهیونیستی و کشورهای متخاصم علیه امنیت و منافع ملی» در جلسه امروز این کمیسیون خبر داد.
کد خبر: ۱۳۱۶۶۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۱
کد خبر: ۱۳۱۶۵۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۱
در حال حاضر، شورای نگهبان با ترکیب ۱۲ نفره خود فعالیت می‌کند. فقهای عضو این شورا عبارتند از آیات: احمد جنتی، سیدمحمدرضا مدرسی‌یزدی، مهدی شب‌زنده‌دار، علیرضا اعرافی، سیداحمد خاتمی و سیداحمد حسینی خراسانی.
کد خبر: ۱۳۱۶۵۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۲۰
سخنگوی شورای نگهبان در مورد مصوبه تعلیق همکاری با آژانس انرژی اتمی گفت: تا زمان تامین امنیت دانشمندان و مراکز هسته‌ای ما، تعلیق همکاری با آژانس ادامه خواهد داشت و تشخیص این موضوع با شورای عالی امنیت ملی است.
کد خبر: ۱۳۱۴۹۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به قانون مجلس شورای اسلامی ایران برای تعلیق همکاری با این نهاد اعلام کرد که آژانس از گزارش‌ها مطلع و منتظر دریافت اطلاعات رسمی بیشتر از سوی تهران است.
کد خبر: ۱۳۱۴۹۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۱
سخنگوی شورای نگهبان از تایید طرح الزام دولت به تعلیق همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این شورا خبر داد.
کد خبر: ۱۳۱۳۷۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۵
در پی جنایت سحرگاه امروز رژیم صهیونیستی علیه کشور عزیزمان، شورای نگهبان بیانیه‌ای صادر کرد.
کد خبر: ۱۳۱۱۳۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۳