کلیات
محیط زیست عبارت است ترکیبی از دانش‌های متفاوت در علم است که شامل مجموعه‌ای از عوامل زیستی و محیطی در قالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می‌پذیرد. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیت‌های او مرتبط می‌شود و می‌توان محیط زیست را مجموعه‌ای از عوامل طبیعی کرهٔ زمین، همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره، که انسان را احاطه می‌کنند خلاصه کرد.
تفاوت محیط زیست و طبیعت
تفاوت محیط زیست با طبیعت در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیر زیستی می‌شود که منحصراً در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهم‌کنش‌های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه بشر توصیف می‌شود.
عوامل مؤثر در ایجاد محیط زیست
تنوع آب و هوایی و تنوع شرایط اقلیمی، نوع خاک، اختلاف ارتفاع و نا همواری‌ها از جمله عواملی هستند که منجر به ایجاد محیط زیست می شوند.
زیستگاه‌های جهان
سطح کرهٔ زمین به‌طور کلی به ۴ بخش تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از سنگ‌کره (لیتوسفر)، آب‌کره (هیدروسفر)، هواکره (اتمسفر) و بیوسفر. بعضی از دانشمندان یخ‌کره را نیز جزء این تقسیم‌بندی می‌دانند. هر کدام این بخش‌ها شامل اکوسیستم‌هایی گوناگون هستند که به‌طور کلی محیط زیست را تشکیل می‌دهند.
خاک
مهمترین آثار فعالیت‌های انسان بر خاک عبارت اند از: مسمومیت و فرسایش که موجب تخریب و کاهش توان زمین‌های زراعی می‌شوند. به‌طور کلی فرسایش خاک پدیده‌ای طبیعی است که به وسیلهٔ عواملی، چون باد، رواناب‌های سطحی و تغییرات دما انجام می‌گیرد. با این حال، فعالیت‌های انسان از جمله زراعت مفرط، آبیاری زمین‌های زراعی، محصولات تک‌کشتی، چریدن بیش از حد دام‌ها در مراتع، جنگل‌زدایی و بیابان‌زایی باعث از بین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب و ایجاد خاک، و در نهایت آلودگی آن می‌شوند.
مسمومیت خاک می‌تواند در اثر افزایش نمک‌های خاک توسط ماشین‌آلات کشاورزی یا آلودگی مستقیم آن توسط افراد یا کارخانه‌ها به ایجاد شود. در این صورت خاک ناحاصلخیز و حتی سمی برای برخی گیاهان می‌شود.
آب
طبق سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، مهمترین تأثیرات فعالیت‌های انسان بر روی آب‌ها در سه مورد خلاصه می‌شود: مصرف بیش از حد آب و از بین رفتن منابع آب و آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی.
امروزه تأمین آب شیرین برای بعضی کشور‌ها یک بحران جدی محسوب می‌شود. بر اساس گزارش‌های این سازمان در سال ۲۰۰۱، در صورت عدم اقدامات مناسب، در سال ۲۰۳۰، ۳٫۹ میلیون نفر دچار این بحران خواهند شد. قابل توجه‌است که این بحران خود با روند کنونی افزایش جمعیت اوج نیز خواهد گرفت.
گرم شدن زمین نیز در از بین رفتن منابع آب به خصوص در مناطقی، چون آسیای مرکزی، آفریقای شمالی و دشت‌های بزرگ ایالات متحده نقش می‌دارد.
کیفیت آب‌ها نیز بحران دیگری است که برخی کشور‌ها در پیش رو دارند. میزان آلودگی برخی آب‌ها و روند افزایش آن در بسیاری از نقاط کرهٔ زمین بسیار نگران‌کننده می‌باشد. آبهای سفره‌های زیرزمینی و رود‌ها و دریاچه‌ها منابع مهم تأمین آب شیرین هستند که مستقیماً در معرض آلودگی توسط فعالیت‌های انسان قرار دارند. آلودگی دریا‌ها نیز علاوه بر دخالت مستقیم انسان، تحت تأثیر آلودگی آبهای شیرین و چرخهٔ آب می‌باشد.
علل آلودگی آب‌ها ممکن است فیزیکی یا شیمیایی باشند:
آلودگی فیزیکی همچون آلودگی گرمایی (مصرف آب برای خنک کردن دستگاه‌های صنعتی که موجب افزایش دمای آب و در نهایت از بین رفتن برخی گونه‌های گیاهی یا جانوری می‌شود) یا رادیواکتیو (در اثر حوادث هسته‌ای).
آلودگی‌های شیمیایی بسیار گوناگون می‌باشند و می‌توانند در اثر ورود مواد شیمیایی حاصل از کارخانه‌ها، کشاورزی یا فاضلاب‌های شهری به درون آب باشد. مصرف مواد شیمیایی ضد آفت در کشاورزی از علل مهم آلودگی آبهای زیرزمینی یا سطحی است که مستقیماً موجب مرگ بسیاری از گونه‌ها می‌شود. همچنین، مصرف کود‌های نیتراتدار و فسفاتدار موجب افزایش این عناصر در آب‌ها می‌شود. در نتیجه، باکتری‌ها و جلبک‌های سطح آب که از این مواد تغذیه می‌کنند به سرعت رشد می‌کنند و زیاد می‌شوند و موجب کمبود اکسیژن محلول در آب و در نتیجه مرگ اغلب گونه‌های ساکن زیر آب می‌شوند.
آلودگی توسط فلزات سنگین، چون جیوه، آرسنیک، سرب و روی نیز که حاصل از فعالیت کارخانه‌هاست طی زنجیره‌های غذایی انباشته می‌شود و جان بسیاری از جانوران و نیز انسان را تهدید می‌کند.
آلودگی آب‌ها همچنین موجب بارش‌های اسیدی می‌گردد که برای محیط زیست سمی می‌باشند. آلودگی توسط هیدروکربن‌ها (همچون نفت)، پلی‌کلروبی‌فنیل‌ها (که سمی و سرطان‌زا هستند) و سایر مواد شیمیایی، چون انواع داروها، مواد شوینده… نیز مثال‌های دیگری از آلودگی شیمیایی آب‌ها هستند.
هوا
آلودگی هوا عبارت است از ورود مستقیم یا غیر مستقیم هر عنصری توسط انسان یا عامل طبیعی که احتمال ایجاد اثرات نامطلوب بر سلامتی انسان و محیط زیست را داشته باشد. انواع آلودگی‌های هوا عبارت‌اند از:
گاز‌های شیمیایی سمی که غالباً حاصل واکنش‌های سوختن هستند.
اوزون، که وجودش در لایه‌های پایینی هواکره تأثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
گاز‌های حاصل از سوختن، چون دی‌اکسید گوگرد، اکسید‌های ازت، مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و بعضی گاز‌های گلخانه‌ای.
گرد و غبار و ذرات معلق در هوا
گاز‌های گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید کربن، متان و فلوئوروکربنها.
فلزات سنگین همچون آرسنیک، سرب، روی، مس، کروم، جیوه و کادمیوم که در اثر فعالیت‌های صنعتی وارد هوا می‌شوند.
گاز‌های شیمیایی سمی که غالباً حاصل واکنش‌های سوختن هستند.
اوزون، که وجودش در لایه‌های پایینی هواکره تأثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
گاز‌های حاصل از سوختن، چون دی‌اکسید گوگرد، اکسید‌های ازت، مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و بعضی گاز‌های گلخانه‌ای.
گرد و غبار و ذرات معلق در هوا
گاز‌های گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید کربن، متان و فلوئوروکربنها.
فلزات سنگین همچون آرسنیک، سرب، روی، مس، کروم، جیوه و کادمیوم که در اثر فعالیت‌های صنعتی وارد هوا می‌شوند.
زیست بوم
زیست‌بوم‌ها به لحاظ تاریخی شبیه به مفهوم اکوسیستم‌ها هستند و از مناطق جغرافیایی، عرض جغرافایی، شرایط آب و هوایی مرتبط با محیط زیست بر روی زمین، مانند جمعیت گیاهان، حیوانات و شرایط محیط زندگی شان، اغلب به عنوان اکوسیستم نامیده می‌شوند. زیست بوم‌ها بر مبنای عوامل نظیر ساختار گیاهان (مانند درختان، درختچه‌ها و گیاهان)، انواع برگ‌ها (مانند ورق‌های عرضی و سوزنی)، فاصله گیاه (جنگل، جنگل، ساوانا) و آب و هوا تعریف می‌شوند. بر خلاف اکوژنزها، زیست بوم‌ها به واسطه ژنتیک، طبقه‌بندی یا شباهت‌های تاریخی تعریف نمی‌شوند. زیست بوم‌ها اغلب با الگو‌های خاصی از جانشینی زیست محیطی و پوشش گیاهی اوج شناخته می‌شوند.
توافق پاریس
توافق پاریس (فرانسوی: Accord de Paris)، که با نام پیمان پاریس نیز شناخته می‌شود، ذیل چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم (UNFCCC) در رابطه با کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، سازگاری و امور مالی است که از سال ۲۰۲۰ شروع می‌شود. متن توافق از سوی نمایندگان ۱۹۵ کشور در کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد در پاریس مذاکره و با اجماع در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۵ تصویب شد. توافق پاریس.
رشته‌های مرتبط با محیط زیست
رشته‌های مختلفی در ایران دربارهٔ محیط زیست وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان رشته‌های زمین‌شناسی-زیست‌محیطی، مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست، مهندسی عمران-محیط زیست، مهندسی شیمی-محیط زیست، حقوق محیط زیست، آموزش محیط زیست و مهندسی بهداشت محیط را نام برد. رشته علوم محیط زیست (مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست) شامل مباحثی نظیر بوم‌شناسی گیاه‌شناسی، جانورشناسی، زیست‌شناسی، سیستماتیک، ژئومورفولوژی، فیزیولوژی، مدیریت، حیات وحش، شیمی آلی، زمین‌شناسی مساحی، ریاضی، فیزیک، برنامه‌ریزی شهری، جغرافیا، اقتصاد، ارزیابی، آلودگی، اپیدمیولوژی، بهداشت، هواشناسی، مدیریت کشاورزی، و ژنتیک می‌باشد. به تازگی در ایران این رشته رونق پیدا کرده‌است و به دلیل حیاتی بودن این رشته افراد با سطح علمی بالا جذب این رشته می‌شوند (در سطح آزمون سراسری)، ولی در کشور ایران بهره‌وری از این رشته آنچنان که باید با توجه به شرایط اکولوژیکی خاص منطقه صورت نمی‌گیرد.
سازمان محیط زیست
سازمان حفاظت محیط زیست ایران سازمانی دولتی است که بر امور مربوط به حفظ محیط زیست ایران نظارت دارد. این سازمان وابسته به ریاست جمهوری ایران است. از مهمترین وظایف آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌مندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار.
پیش‌گیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست.
حفاظت از تنوع زیستی کشور.
عوامل تخریب زیست‌بوم‌ها
از اصلی‌ترین عوامل از بین رفتن و تخریب زیست‌بوم‌ها می‌توان به: سوزاندن و قطع درختان به منظور تهیه زغال و هیزم، قطع درختان برای تولید الوار و مصالح ساختمانی و صنعتی و گسترش بی‌رویه شهر‌ها و کارخانه‌ها اشاره کرد. افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی از زمان انقلاب صنعتی مهمترین عامل برای دست‌اندازی به طییعت و تخریب محیط زیست بوده است. کاهش کیفیت خاک در ۲۵ سال آتی می‌تواند تولید غذای جهانی را تا حدود ۱۲ درصد کاهش دهد؛ این امر ممکن است باعث رشد ۳۰ درصدی قیمت جهانی غذا شود. از بین رفتن صخره‌های مرجانی به دلیل ورود مواد شیمیایی مضر، دفع فاضلاب‌های خطرناک در دریا، افزایش دمای آب و صید بی‌رویه، تعداد ماهیگیران و قایق‌های ماهیگیری را کاهش خواهد داد. جنگل‌زدایی و تخریب جنگل‌ها بر اکوسیستم جنگل، منابع آب شیرین جنگل، کیفیت آب و معیشت مردمی که در جنگل‌ها زندگی می‌کنند، اثرات منفی می‌گذارد. افزایش آلودگی آب‌ها، دسترسی به آب شیرین را تحت تأثیر قرار داده و منجر به آلودگی منابع غذایی و تخریب اکوسیستم‌ها می‌شود و بدین ترتیب پیامد‌های نامطلوب فراوانی بر سلامت بشر دارد.
در مورد محیط زیست در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
طبق گزارشی از بی‌بی‌سی فوکوس، "زمین ۳۰۰"(Earth ۳۰۰) یک پروژه علمی بلند پروازانه است که هدف آن افزایش آگاهی در مورد گرمایش جهانی است و طی آن دانشمندان و ثروتمندان در یک کشتی لوکس جمع خواهند شد. بودجه کشتی تحقیقاتی "زمین ۳۰۰" تا حدی از طریق بلیط‌های ۱۰ روزه وی.آی.پی سه میلیون دلاری تأمین خواهد شد.
کد خبر: ۱۰۵۷۶۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۳
رهبران هفت کشور صنعتی جهان موسوم به گروه ۷ که با شعار «بازسازی بهتر از قبل، برای جهان» در انگلیس گردهم آمده‌اند با طرح تخصیص منابع مالی و بودجه رسانی به پروژه های زیرساختی در کشورهای در حال توسعه موافقت کردند.
کد خبر: ۱۰۵۷۵۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۳
رئیس محیط زیست فولاد مبارکه به مناسبت هفته محیط زیست خبر داد:
رئیس محیط زیست فولاد مبارکه با اشاره به آلایندگی بسیار اندک فولاد مبارکه گفت: میزان انتشار آلایندگی‌ها در این شرکت بسیار کمتر از استانداردهای محیط زیست ی است. به علاوه این آلایندگی توسط سازمان محیط زیست پیوسته رصد می‌شود.
کد خبر: ۱۰۵۷۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۹
رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و آب اتاق بازرگانی ایران؛
«شرکت فولاد مبارکه» دوستدار محیط زیست است/ باید اقدامات محیط زیست ی این شرکت به خوبی اطلاع رسانی شود
رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و آب اتاق بازرگانی ایران گفت: شرکت فولاد مبارکه در مسیر توسعه و حفظ محیط زیست اقدامات قابل توجهی انجام داده است و باید اقدامات این شرکت در کاهش مصرف آب مثل بازچرخانی و تصفیه پساب ۹ شهرستان مجاور این شرکت بیش از پیش به جامعه اطلاع رسانی شود تا جامعه از اقدامات ارزنده زیست محیطی این شرکت در راستای بهره گیری از آبهای تجدیدپذیر مطلع شود.
کد خبر: ۱۰۵۷۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۹
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با اشاره به فعالیت‌های شرکت فولاد مبارکه در راستای حفظ و سیانت از محیط زیست اظهار کرد: شرکت فولاد مبارکه جزو اولین شرکت‌هایی است که موفق به دریافت استاندارد ISO14000 (شامل استانداردهای بین‌المللی در رابطه با سیستم‌های زیست محیطی ) شده و روند سرمایه گذاری این شرکت در بحث محیط زیست به یک بنچ مارک برای صنعت فولاد تبدیل شده است.
کد خبر: ۱۰۵۶۸۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۸
بدون شک تحقق توسعه پایدار به معنای توسعه جوامع با در نظر گرفتن نیازهای کنونی، حفاظت از استعدادها و توانایی‌های موردنیاز آینده، نیازمند عزمی جدی در جهت حفظ، نگهداری و بهره‌برداری صحیح از محیط‌زیست است که بزرگ‌ترین موهبت الهی است.
کد خبر: ۱۰۵۶۶۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۷
مدیر بهداشت حرفه‌ای ایمنی و محیط‌زیست شرکت فولاد مبارکه به مناسبت روز جهانی محیط زیست اظهار کرد:
مدیر بهداشت حرفه‌ای ایمنی و محیط‌زیست شرکت فولاد مبارکه با اشاره به اهمیت آینده‌پژوهی در حوزه فولاد و به مناسبت روز جهانی محیط زیست گفت: طرح تحول دیجیتال فولاد مبارکه در راستای همین مسئله رخ داده است. طرح تحول دیجیتال شاه کلید بحث مصارف انرژی، منابع و حفظ محیط‌زیست است. گسترش این طرح در صنایع فولاد، تقریبا افزایش 90 درصدی بهره‌وری در حوزه‌های یادشده را به دنبال خواهد داشت.
کد خبر: ۱۰۵۶۶۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۷
کد خبر: ۱۰۵۶۴۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۷
معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: اگر مسئولان اصفهان و مردم نسبت به توسعه پایدار آگاهی درستی داشتند، صرفا صنعتی شدن این استان زیبا و تاریخی را شاهد نبودیم.
کد خبر: ۱۰۵۶۲۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۵
کد خبر: ۱۰۵۴۷۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۷
حقوق محیط زیست از شاخه‌های نوظهور علم حقوق می‌باشد و پدیدار شدن این رشته از حقو به دهه ۷۰ میلادی برمی گردد. اولین سند بین المللی معتبر در این حوزه اعلامیه استکهلم ۱۹۷۲ در خصوص محیط زیست انسان می‌باشد. این اعلامیه به عنوان سند مادر حقوق (بین الملل) محیط زیست به رسمیت شناخته شده است،
کد خبر: ۱۰۵۴۵۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۵
کد خبر: ۱۰۵۴۱۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۳
رییس اداره محیط زیست رودسر گیلان گفت: متخلف تلف شدن ۶۳۰ قطعه ماهی سیم در رودسر به مرجع قضایی معرفی شد.
کد خبر: ۱۰۵۳۶۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۲
مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست از تلف شدن دومین گورخر باغ وحش صفادشت خبر داد. موضوعی که سوژه انتشار کارتونی از مهدی عزیزی در خبرآنلاین شد.
کد خبر: ۱۰۵۳۰۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
برای مدیران عکس گرفتن با یک پروژه بتنی سدسازی بسیار زیباتر است تا عکس گرفتن با پروژه‌ای مرتبط با احیای آبهای زیرزمینی! آنجا می‌تواند بگوید هزاران تن بتن و فولاد مصرف شده، ولی تغذیه مصنوعی و نجات یک دشت درحال نابودی، چه چیزی برای عکس گرفتن دارد؟ به این می‌گویند مدیریت سازه‌ای! دوست دارند حتما سازه‌ای بسازند تا در رزومه‌شان درج شود.
کد خبر: ۱۰۵۲۹۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
کد خبر: ۱۰۵۲۹۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۹
با اینکه سطح اراضی نسق استان گلستان حدود ۱۵ هزار هکتار است اما سالانه بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار هکتار شالیکاری در این استان انجام می‌شود و امسال با توجه به خشکسالی شدیدی که رخ داده است، کشت شالی بحران کم آبی را در این استان تشدید می‌کند.
کد خبر: ۱۰۵۱۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۲
انسان‌ها برای بدست آوردن آرمش به دامان طبیعت پناه می‌برند اما برخی از آن‌ها پس از خوشگذرانی و تفریحات خود آن را با بی‌تعهدی تخریب می‌کنند. ادامه حیات همه موجودات و همچنین انسان به این کره خاکی متصل است و این آلودگی‌های محیط زیست ، سبب مرگ تدریجی آن می‌شود
کد خبر: ۱۰۵۱۲۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۱
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد گفت: چهار هزار متر مربع از نیزارهای کنار جاده‌ای تالاب بین المللی کانی برازان این شهرستان در آتش سوخت.
کد خبر: ۱۰۵۰۳۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۷
مخالفت محیط زیست با شرکت عمران پردیس برای حفاری کوه و قطع درخت در مسیر خط متروی تهران پردیس عملیات اجرایی این طرح مهم را در بدو کار تعطیل کرد.
کد خبر: ۱۰۴۹۷۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۳
