کلیات
محیط زیست عبارت است ترکیبی از دانش‌های متفاوت در علم است که شامل مجموعه‌ای از عوامل زیستی و محیطی در قالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می‌پذیرد. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیت‌های او مرتبط می‌شود و می‌توان محیط زیست را مجموعه‌ای از عوامل طبیعی کرهٔ زمین، همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره، که انسان را احاطه می‌کنند خلاصه کرد.
تفاوت محیط زیست و طبیعت
تفاوت محیط زیست با طبیعت در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیر زیستی می‌شود که منحصراً در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهم‌کنش‌های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه بشر توصیف می‌شود.
عوامل مؤثر در ایجاد محیط زیست
تنوع آب و هوایی و تنوع شرایط اقلیمی، نوع خاک، اختلاف ارتفاع و نا همواری‌ها از جمله عواملی هستند که منجر به ایجاد محیط زیست می شوند.
زیستگاه‌های جهان
سطح کرهٔ زمین به‌طور کلی به ۴ بخش تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از سنگ‌کره (لیتوسفر)، آب‌کره (هیدروسفر)، هواکره (اتمسفر) و بیوسفر. بعضی از دانشمندان یخ‌کره را نیز جزء این تقسیم‌بندی می‌دانند. هر کدام این بخش‌ها شامل اکوسیستم‌هایی گوناگون هستند که به‌طور کلی محیط زیست را تشکیل می‌دهند.
خاک
مهمترین آثار فعالیت‌های انسان بر خاک عبارت اند از: مسمومیت و فرسایش که موجب تخریب و کاهش توان زمین‌های زراعی می‌شوند. به‌طور کلی فرسایش خاک پدیده‌ای طبیعی است که به وسیلهٔ عواملی، چون باد، رواناب‌های سطحی و تغییرات دما انجام می‌گیرد. با این حال، فعالیت‌های انسان از جمله زراعت مفرط، آبیاری زمین‌های زراعی، محصولات تک‌کشتی، چریدن بیش از حد دام‌ها در مراتع، جنگل‌زدایی و بیابان‌زایی باعث از بین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب و ایجاد خاک، و در نهایت آلودگی آن می‌شوند.
مسمومیت خاک می‌تواند در اثر افزایش نمک‌های خاک توسط ماشین‌آلات کشاورزی یا آلودگی مستقیم آن توسط افراد یا کارخانه‌ها به ایجاد شود. در این صورت خاک ناحاصلخیز و حتی سمی برای برخی گیاهان می‌شود.
آب
طبق سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، مهمترین تأثیرات فعالیت‌های انسان بر روی آب‌ها در سه مورد خلاصه می‌شود: مصرف بیش از حد آب و از بین رفتن منابع آب و آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی.
امروزه تأمین آب شیرین برای بعضی کشور‌ها یک بحران جدی محسوب می‌شود. بر اساس گزارش‌های این سازمان در سال ۲۰۰۱، در صورت عدم اقدامات مناسب، در سال ۲۰۳۰، ۳٫۹ میلیون نفر دچار این بحران خواهند شد. قابل توجه‌است که این بحران خود با روند کنونی افزایش جمعیت اوج نیز خواهد گرفت.
گرم شدن زمین نیز در از بین رفتن منابع آب به خصوص در مناطقی، چون آسیای مرکزی، آفریقای شمالی و دشت‌های بزرگ ایالات متحده نقش می‌دارد.
کیفیت آب‌ها نیز بحران دیگری است که برخی کشور‌ها در پیش رو دارند. میزان آلودگی برخی آب‌ها و روند افزایش آن در بسیاری از نقاط کرهٔ زمین بسیار نگران‌کننده می‌باشد. آب‌های سفره‌های زیرزمینی و رود‌ها و دریاچه‌ها منابع مهم تأمین آب شیرین هستند که مستقیماً در معرض آلودگی توسط فعالیت‌های انسان قرار دارند. آلودگی دریا‌ها نیز علاوه بر دخالت مستقیم انسان، تحت تأثیر آلودگی آب‌های شیرین و چرخهٔ آب می‌باشد.
علل آلودگی آب‌ها ممکن است فیزیکی یا شیمیایی باشند:
آلودگی فیزیکی همچون آلودگی گرمایی (مصرف آب برای خنک کردن دستگاه‌های صنعتی که موجب افزایش دمای آب و در نهایت از بین رفتن برخی گونه‌های گیاهی یا جانوری می‌شود) یا رادیواکتیو (در اثر حوادث هسته‌ای).
آلودگی‌های شیمیایی بسیار گوناگون می‌باشند و می‌توانند در اثر ورود مواد شیمیایی حاصل از کارخانه‌ها، کشاورزی یا فاضلاب‌های شهری به درون آب باشد. مصرف مواد شیمیایی ضد آفت در کشاورزی از علل مهم آلودگی آب‌های زیرزمینی یا سطحی است که مستقیماً موجب مرگ بسیاری از گونه‌ها می‌شود. همچنین، مصرف کود‌های نیتراتدار و فسفاتدار موجب افزایش این عناصر در آب‌ها می‌شود. در نتیجه، باکتری‌ها و جلبک‌های سطح آب که از این مواد تغذیه می‌کنند به سرعت رشد می‌کنند و زیاد می‌شوند و موجب کمبود اکسیژن محلول در آب و در نتیجه مرگ اغلب گونه‌های ساکن زیر آب می‌شوند.
آلودگی توسط فلزات سنگین، چون جیوه، آرسنیک، سرب و روی نیز که حاصل از فعالیت کارخانه‌هاست طی زنجیره‌های غذایی انباشته می‌شود و جان بسیاری از جانوران و نیز انسان را تهدید می‌کند.
آلودگی آب‌ها همچنین موجب بارش‌های اسیدی می‌گردد که برای محیط زیست سمی می‌باشند. آلودگی توسط هیدروکربن‌ها (همچون نفت)، پلی‌کلروبی‌فنیل‌ها (که سمی و سرطان‌زا هستند) و سایر مواد شیمیایی، چون انواع داروها، مواد شوینده… نیز مثال‌های دیگری از آلودگی شیمیایی آب‌ها هستند.
هوا
آلودگی هوا عبارت است از ورود مستقیم یا غیر مستقیم هر عنصری توسط انسان یا عامل طبیعی که احتمال ایجاد اثرات نامطلوب بر سلامتی انسان و محیط زیست را داشته باشد. انواع آلودگی‌های هوا عبارت‌اند از:
گاز‌های شیمیایی سمی که غالباً حاصل واکنش‌های سوختن هستند.
اوزون، که وجودش در لایه‌های پایینی هواکره تأثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
گاز‌های حاصل از سوختن، چون دی‌اکسید گوگرد، اکسید‌های ازت، مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و بعضی گاز‌های گلخانه‌ای.
گرد و غبار و ذرات معلق در هوا
گاز‌های گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید کربن، متان و فلوئوروکربنها.
فلزات سنگین همچون آرسنیک، سرب، روی، مس، کروم، جیوه و کادمیوم که در اثر فعالیت‌های صنعتی وارد هوا می‌شوند.
گاز‌های شیمیایی سمی که غالباً حاصل واکنش‌های سوختن هستند.
اوزون، که وجودش در لایه‌های پایینی هواکره تأثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
گاز‌های حاصل از سوختن، چون دی‌اکسید گوگرد، اکسید‌های ازت، مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و بعضی گاز‌های گلخانه‌ای.
گرد و غبار و ذرات معلق در هوا
گاز‌های گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید کربن، متان و فلوئوروکربنها.
فلزات سنگین همچون آرسنیک، سرب، روی، مس، کروم، جیوه و کادمیوم که در اثر فعالیت‌های صنعتی وارد هوا می‌شوند.
زیست بوم
زیست‌بوم‌ها به لحاظ تاریخی شبیه به مفهوم اکوسیستم‌ها هستند و از مناطق جغرافیایی، عرض جغرافایی، شرایط آب و هوایی مرتبط با محیط زیست بر روی زمین، مانند جمعیت گیاهان، حیوانات و شرایط محیط زندگی شان، اغلب به عنوان اکوسیستم نامیده می‌شوند. زیست بوم‌ها بر مبنای عوامل نظیر ساختار گیاهان (مانند درختان، درختچه‌ها و گیاهان)، انواع برگ‌ها (مانند ورق‌های عرضی و سوزنی)، فاصله گیاه (جنگل، جنگل، ساوانا) و آب و هوا تعریف می‌شوند. بر خلاف اکوژنزها، زیست بوم‌ها به واسطه ژنتیک، طبقه‌بندی یا شباهت‌های تاریخی تعریف نمی‌شوند. زیست بوم‌ها اغلب با الگو‌های خاصی از جانشینی زیست محیطی و پوشش گیاهی اوج شناخته می‌شوند.
توافق پاریس
توافق پاریس (فرانسوی: Accord de Paris)، که با نام پیمان پاریس نیز شناخته می‌شود، ذیل چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم (UNFCCC) در رابطه با کاستن از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، سازگاری و امور مالی است که از سال ۲۰۲۰ شروع می‌شود. متن توافق از سوی نمایندگان ۱۹۵ کشور در کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد در پاریس مذاکره و با اجماع در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۵ تصویب شد. توافق پاریس.
رشته‌های مرتبط با محیط زیست
رشته‌های مختلفی در ایران دربارهٔ محیط زیست وجود دارد که از جمله آنها می‌توان رشته‌های زمین‌شناسی-زیست‌محیطی، مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست، مهندسی عمران-محیط زیست، مهندسی شیمی-محیط زیست، حقوق محیط زیست، آموزش محیط زیست و مهندسی بهداشت محیط را نام برد. رشته علوم محیط زیست (مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست) شامل مباحثی نظیر بوم‌شناسی گیاه‌شناسی، جانورشناسی، زیست‌شناسی، سیستماتیک، ژئومورفولوژی، فیزیولوژی، مدیریت، حیات وحش، شیمی آلی، زمین‌شناسی مساحی، ریاضی، فیزیک، برنامه‌ریزی شهری، جغرافیا، اقتصاد، ارزیابی، آلودگی، اپیدمیولوژی، بهداشت، هواشناسی، مدیریت کشاورزی، و ژنتیک می‌باشد. به تازگی در ایران این رشته رونق پیدا کرده‌است و به دلیل حیاتی بودن این رشته افراد با سطح علمی بالا جذب این رشته می‌شوند (در سطح آزمون سراسری)، ولی در کشور ایران بهره‌وری از این رشته آنچنان که باید با توجه به شرایط اکولوژیکی خاص منطقه صورت نمی‌گیرد.
سازمان محیط زیست
سازمان حفاظت محیط زیست ایران سازمانی دولتی است که بر امور مربوط به حفظ محیط زیست ایران نظارت دارد. این سازمان وابسته به ریاست جمهوری ایران است. از مهمترین وظایف آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌مندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار.
پیش‌گیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست.
حفاظت از تنوع زیستی کشور.
عوامل تخریب زیست‌بوم‌ها
از اصلی‌ترین عوامل از بین رفتن و تخریب زیست‌بوم‌ها می‌توان به: سوزاندن و قطع درختان به منظور تهیه زغال و هیزم، قطع درختان برای تولید الوار و مصالح ساختمانی و صنعتی و گسترش بی‌رویه شهر‌ها و کارخانه‌ها اشاره کرد. افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی از زمان انقلاب صنعتی مهمترین عامل برای دست‌اندازی به طییعت و تخریب محیط زیست بوده است. کاهش کیفیت خاک در ۲۵ سال آتی می‌تواند تولید غذای جهانی را تا حدود ۱۲ درصد کاهش دهد؛ این امر ممکن است باعث رشد ۳۰ درصدی قیمت جهانی غذا شود. از بین رفتن صخره‌های مرجانی به دلیل ورود مواد شیمیایی مضر، دفع فاضلاب‌های خطرناک در دریا، افزایش دمای آب و صید بی‌رویه، تعداد ماهیگیران و قایق‌های ماهیگیری را کاهش خواهد داد. جنگل‌زدایی و تخریب جنگل‌ها بر اکوسیستم جنگل، منابع آب شیرین جنگل، کیفیت آب و معیشت مردمی که در جنگل‌ها زندگی می‌کنند، اثرات منفی می‌گذارد. افزایش آلودگی آب‌ها، دسترسی به آب شیرین را تحت تأثیر قرار داده و منجر به آلودگی منابع غذایی و تخریب اکوسیستم‌ها می‌شود و بدین ترتیب پیامد‌های نامطلوب فراوانی بر سلامت بشر دارد.
در مورد محیط زیست در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
بیست و ششمین کنفرانس دولت‌های عضو کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی در حالی آغاز خواهد شد که انتظارات از نشست پیشین در مادرید چندان برآورده نشده و نتایج آن رضایت بخش نبوده است.
کد خبر: ۱۰۸۴۹۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۸
معاون حفاظت محیط‌زیست لرستان گفت: عملیات کاداستر تالاب‌های استان با همکاری منابع‌طبیعی در حال انجام است.
کد خبر: ۱۰۸۴۱۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۴
مدیران بانک ایران زمین براین باورند که مسئولیت اجتماعی تنها با صرف هزینه کلان مسیر نمی‌شود؛ بلکه اهمیت آن بالاتر از این حرف‌هاست، بنابراین این عوامل مهم سبب شده که تا از سال‌ها قبل این بانک مسیر خود را از بانکداری سنتی به سمت بانکداری دیجیتالی تغییر دهد.
کد خبر: ۱۰۸۲۳۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۴
کد خبر: ۱۰۸۰۷۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۱۵
کد خبر: ۱۰۷۶۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۴
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ارسنجان اعلام کرد که عاملان کشتار تعدادی سبزقبا (زنبورخوار) در این شهرستان بازداشت شدند.
کد خبر: ۱۰۷۶۲۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۳
سوزان هکت، یکی از زنان حاضر در این مراسم و از هواداران محیط زیست گفت: «ازدواج با درخت واقعا یک افتخار است. تنها یک ژست احساسی نیست بلکه بسیار مهم و نمادین است.»
کد خبر: ۱۰۷۵۹۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۲
علی ارواحی کارشناس محیط زیست گفت: تالاب هسل در نزدیکی شهر چالوس در مجاورت مرزن آباد در جنگل مشل واقع شده است، همچنین در مجاورت این تالاب ۲ روستای" طلاجو و سینوا "قرار هم دارد و مردم بومی، این تالاب را در گویش محلی هسِل می‌نامند. هسل در گویش محلی به معنای آب راکد است، این تالاب نام‌های دیگری هم مانند مرداب قرمز و کنی چال دارد. منبع تغذیه این تالاب باران‌های موسمی است، و در گذشته با بارش‌های زیاد موسمی عمق تالاب به ۱۵ متر هم می‌رسید، اما اکنون عمق این تالاب به طور متوسط بین ۵/۲ تا ۵/۴ متر تخمین زده می‌شود. البته در تابستان و با کاهش باران‌های موسمی ممکن است حجم آب تالاب هسل بسیار کم شود و تالاب مانند یک پیت لند دیده شود. /منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
کد خبر: ۱۰۷۵۵۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۰
شرکت ایران دوچرخ سه محصول ایردوکو ده بی، موتور برقی جیران و سه چرخه برقی را از بیست و یکم شهریور ماه به مدت ده روز به فروش می رساند.
کد خبر: ۱۰۷۴۹۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۷
از آنجایی که بحران خشکسالی و کم آبی یکی از مهمترین مشکلات دنیای امروز به شمار می‌رود استفاده از فناوری سنجش از دور می‌تواند راهکار مؤثری در مدیریت این بحران و کاهش اثرات مخرب آن باشد.
کد خبر: ۱۰۷۳۳۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۰
به مناسبت روز ملی محیط‌بان و روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی
حرکت ارزشمند، امیدآفرین و زیبایی است؛ اینکه روز میلاد فرخنده امام رضا(ع)، هشتمین پیشوای دینی شیعیان جهان، روز ملی محیط‌بان نام‌گذاری شده است. به‌موازات آن، بانک ایران‌زمین در مقام حامی جدی و دغدغه‌مند محیط‌زیست کشور، از سال 95 و در قالب حمایت از جایزه یحیی- محیط‌بان برجسته شهید، یحیی شاه کوه محلی- بر نقش پررنگ و حساس خود در این زمینه، تأکید کرده است.
کد خبر: ۱۰۷۳۰۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۰۸
سال‌ها است که کارشناسان محیط زیست و حوزه آب نسبت به عواملی که حیات رودخانه‌ها و منابع آب کشور را تهدید می‌کنند هشدار داده‌اند، آنان حتی وضعیت این روزهای استان‌هایی مثل خوزستان و چهارمحال و بختیاری و اصفهان را پیش‌بینی کرده بودند اما گوش مسئولان به حرف‌های آنان بدهکار نبود. حالا به‌یکباره تمام این عوامل تهدیدکننده دست به دست خشکسالی و کم بارشی داده و واقعیتی عینی به پیش‌بینی‌های کارشناسان بخشیده است. در این شرایط باید منتظربرنامه‌های دولت سیزدهم برای مدیریت این شرایط ماند.
کد خبر: ۱۰۷۲۷۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۰۷
ابعاد حقوق بشری محیط زیست
مسائلی همچون آلودگی هوا و حقوق بشر (حق بر هوای پاک) آلودگی صوتی و حقوق بشر (حق بر محیط آرام)، آلودگی آب و حقوق بشر (حق بر آب سالم) حق بر سلامتی و تندرستی؛ حق بر جبران خسارت بر زیست محیط و پسماند‌ها و حقوق بشر؛ فضای سبز و حقوق بشر؛ در مطلب پیش روی، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
کد خبر: ۱۰۷۰۱۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۵
همزمان با روز ملی دریای خزر؛
دریای خزر بزرگ‌ترین دریاچه دنیا است که در شمال ایران قرار دارد و کشورهای «ایران»، «روسیه»، «جمهوری آذربایجان»، «جمهوری ترکمنستان» و «جمهوری قزاقستان» این دریاچه را در برگرفته‌اند اما کافی است چند قدم در ساحل این دریاچه قدم بزنید تا با زباله‌ها و ماهی‌هایی مرده مواجه شوید.
کد خبر: ۱۰۶۹۵۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۱
در پی آتش سوزی در جنوب ترکیه و سوختن بخش اعظمی از جنگل ها محیط زیست ترکیه با خطر جدی مواجه شده است.
کد خبر: ۱۰۶۸۶۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۷
کشور باید خود را برای شرایط جدید اقلیمی مهیا کند. ادامه روزمرگی در مدیریت و عدم مدیریت و حکمرانی راهبردی و صحیح این تهدیدات و فرصت‌ها، شئون مختلف زیست ایرانیان را آماج ضربات پیاپی و متنوع تغییر اقلیم خواهد کرد.
کد خبر: ۱۰۶۶۹۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۸
به اعتقاد محققان، خوزستانی‌ها در طول تاریخ گذشته از آب سالم و تالاب‌های غیرآلوده برای تغذیه دام‌ها و محصولات کشاورزی خود بهره‌مند بودند، ولی اکنون وضعیت این استان از حد و اندازه تاب‌آوری آنها فراتر رفته و این پرسش مطرح است که چگونه سطح زیر کشت برنج "دشت عباس" که طی دو دهه قبل ۴۰ هزار هکتار بود، اکنون به ۲۰۰ هزار هکتار افزایش یافته و چگونه است که بیش از ۱۰ میلیارد متر مکعب آب در رودخانه کارون ذخیره‌سازی شده، ولی حدود ۵۰۰ روستای خوزستان با کمبود آب مواجهند و یا از آب‌های بودار و رسوبی محلی استفاده می‌کنند؟!
کد خبر: ۱۰۶۵۸۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۳
رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مانه و سملقان (خراسان شمالی) گفت: ۲ شکارچی متخلف سابقه دار به اتهام حمل سلاح قاچاق از سوی محیطبانان دستگیر و با حکم مدعی العموم بازداشت شدند.
کد خبر: ۱۰۶۵۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۳۰
حمایت رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس از اقدام محیط‌زیستی «دیوار» و انتقاد از سایت‌های دیگر خرید و فروش آنلاین
کد خبر: ۱۰۶۴۷۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۷
مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز گفت: استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی علاوه بر افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و فرونشست دشت‌ها، بحران دیگری را نیز به صورت کانون‌های گرد و غبار پدید آورده است.
کد خبر: ۱۰۶۳۲۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۰
