بازی خطرناک نتانیاهو با متحدان ایران و عواقب شکست در آن

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل با حملات اخیر اسرائیل علیه نیرو‌های متحد ایران در سوریه، لبنان و عراق، به طور قابل توجهی جنگ خود را علیه تهران گسترش داد و همچنین پیش از انتخابات اسرائیل ـ که در ۱۷ سپتامبر برگزار می شود ـ درگیری پنهانی با ایران را علنی کرده است.

اما تحلیلگران با توجه به مبادله آتش از سوی اسرائیل در یکم سپتامبر در مرز لبنان با نیرو‌های حزب الله تحت حمایت ایران ـ اولین برخورد بین دو طرف از سال ۲۰۰۶ و جنگ یک ماهه تا کنون - هشدار می‌دهند که اسرائیل و حزب الله در معرض خطر تشدید تنشی هستند که می‌تواند به یک جنگ همه جانبه تبدیل شود.

آخرین درگیری‌های مرزی در حالی رخ داد که حزب الله یک موشک ضد تانک را به سمت شمال اسرائیل شلیک و تهدیدش را برای انتقام گرفتن از حمله هوایی اسرائیل به سوریه در ۲۴ آگوست ـ که باعث کشته شدن دو فرمانده حزب الله شد ـ عملی کرده است. اسرائیل با حملات توپخانه علیه سنگر‌های حزب الله در جنوب لبنان واکنش نشان داد.

نتانیاهو می‌گوید، این حملات برای نشان دادن این است که اسرائیل به تهدید‌های ایران از طریق متحدانش، از هر کجا که سرچشمه می‌گیرد، پاسخ خواهد داد. اسرائیل بویژه از تلاش‌های ایران برای تجهیز حزب الله به فناوری لازم برای تولید زرادخانه موشک‌هایی با هدایت دقیق که می‌تواند به زیرساخت‌های استراتژیک نظامی و غیرنظامی داخل اسرائیل ضربه بزند نگران است؛ اما ناظران اسرائیلی می‌گویند نخست وزیر، که با کیفرخواست احتمالی برای رشوه، کلاهبرداری و نقض اعتماد عمومی در اسرائیل روبه روست، برای انحراف اذهان از مشکلات قانونی خود، روی این حملات حساب می‌کند.

مقامات فعلی و سابق ایالات متحده می‌گویند این یک بازی خطرناک است. رهبر اسرائیل می‌تواند جنگ وسیع تری ایجاد کند که نه تنها شانس خود برای انتخاب مجدد به عنوان نخست وزیر را محو سازد بلکه سربازان آمریکایی حاضر در خاورمیانه را نیز به خطر اندازد؛ آن هم در زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا امیدوار است با رئیس جمهور ایران حسن روحانی برای یک توافق صلح به مذاکره بنشیند.

سفیر آمریکایی دنیس راس، مشاور سابق در امور خاورمیانه برای هر دو دولت جمهوریخواه و دموکرات می گوید: این حملات اسرائیلی چیزی است که می‌تواند از کنترل خارج شود. حماقت است که فکر کنیم این حملات هیچ خطری ندارد. حتی اگر فکر می‌کنید می‌توانید آن را تحت کنترل داشته باشید. واقعیت این است که فقط کافی است یک بار هدفی را به اشتباه بزنید و آن وقت کنترل حملات را از دست داده اید.

تا همین اواخر، اسرائیل جنگ خود را علیه متحدان ایران اکثراً در خفا صورت داده بود، و از تأیید یا انکار حدود ۱۰۰۰ حمله هوایی طی شش سال گذشته علیه پایگاه‌های موشکی ایران در سوریه ـ که در آن سپاه پاسداران تهران در تلاش است جبهه جدیدی علیه دولت یهودی اسرائیل برقرار کند ـ خودداری می کرد.

شاخه شبه نظامی حزب الله، متحد لبنانی ایران، چشم خود را به روی حملات اسرائیل در داخل سوریه، جایی که در جنگ داخلی هشت ساله این کشور در کنار نیرو‌های سوریه و ایران جنگیده است، بسته بود. با این استدلال، حزب الله که در پارلمان لبنان نیز کرسی دارد، احساس می‌کند که بهتر این است تنها در صورت کشته شدن جنگجویان خود یا در صورت ضربه مستقیم اسرائیل به اهداف حزب الله، واکنش نشان دهد. نتانیاهو نیز که به دنبال جلوگیری از جنگ دیگری است، از درگیری با حزب الله خودداری می کرد.

اما در ۲۴ اوت، تنها چند هفته قبل از انتخابات اسرائیل، این بازی تغییر کرد و نتانیاهو درک صریح متقابل خود با حزب الله را شکست.

اسرائیل مسئولیت یک حمله هوایی را به ساختمانی در عقربه، در جنوب شرقی دمشق، جایی که به ادعای اسرائیل، نیرو‌های ایرانی قصد داشتند تدارک یک حمله پهپادی را ببینند، بر عهده گرفت. ارتش اسرائیل گفت: این ساختمان به عنوان انبار پهپاد‌ها و مواد منفجره‌ای که از ایران ارسال شده بود، استفاده می شد. دو عضو حزب الله در این حمله کشته شدند. ساعاتی بعد، حمله پهپادی به ساختمان حزب الله در بیروت انجام شد.

سخنگوی حزب الله گفت: انفجار گسترده و خسارت شدید به مرکز رسانه‌ای این گروه رخ داده است. هواپیمای بدون سرنشین دوم قبل از آنکه بار انفجاری ۱۲ پوندی اش منفجر شود، به دست حزب الله سقوط کرد. تاکنون اسرائیل در مورد حمله بیروت چیزی نگفته است، اما روزنامه اسرائیلی هاآرتص گزارش داد که این پهپاد‌ها بخش مهمی از برنامه موشکی حزب الله را هدف قرار داده بودند.

سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله، اسرائیل را برای هر دو حمله مقصر دانست و وعده انتقام داد. وی گفت: من به سربازان اسرائیلی در مرز می‌گویم، باید از پاسخ ما بترسید، پاسخی که از امشب شروع می شود.

تبادل آتش اخیر محدود بود و نشان می‌دهد که هر دو طرف می‌خواهند از یک جنگ گسترده‌تر جلوگیری کنند. هرچند اسرائیل حدود ۱۰۰ خمپاره را به جنوب لبنان شلیک کرد، همگی در مزارع خالی فرود آمدند و تلفاتی ایجاد نکرد.

اما نصرالله قول داده است که جداگانه برای حمله بیروت تلافی کند، که احتمالاً زمینه را برای یک درگیری گسترده‌تر آماده می کند که می‌تواند به فرصت انتخاب مجدد نتانیاهو آسیب رسانده و نیرو‌های آمریکایی را در منطقه در معرض خطر قرار دهد. به گفته مقامات آمریکا، وزیر امور خارجه این کشور مایک پومپئو پیام‌هایی را به نتانیاهو و نخست وزیر لبنان سعد حریری ارسال کرده که در آن‌ها خواستار خویشتنداری طرفین شده است. آرون دیوید میلر، مشاور سابق امور خاورمیانه برای شش وزیر امور خارجه، می‌گوید: اما نتانیاهو با قبول مسئولیت برای برخی از آخرین حملات اسرائیل، اوضاع را ملتهب کرده است.

میلر می گوید: این حملات مطمئناً تصویر نتانیاهو را به عنوان «آقای امنیت» تقویت می‌کند. اما یک خط روشن بین اجرای این بازی و تبدیل آن به یک رویارویی بزرگ با حزب الله وجود دارد که در نهایت می‌تواند هر فرصتی برای انتخاب مجدد وی را نابود کند. "

میلر افزود: "نتانیاهو باید بسیار مراقب باشد. زیرا اگر حزب الله واکنش نشان دهد و این واکنش مهلک باشد، دو اتفاق رخ میدهد: نتانیاهو مقصر خواهد بود ... و با حزب الله وارد تشدید تنش می‌شود. هیچ کس این سناریو را نمی خواهد. حزب الله موشک‌های زیادی دارد، و نتانیاهو هیچ راهی برای جلوگیری از برخورد آن‌ها با زمین بدون یک عملیات عظیم هوایی و زمینی را ندارد.

در همین حال، یک حمله سوم در ۲۵ اوت رخ داد که می‌توانست مستقیم ۵۰۰۰ سرباز آمریکایی را که هنوز در عراق بودند تحت تأثیر قرار دهد. یک هواپیمای بدون سرنشین به کاروانی در داخل خاک عراق در نزدیکی مرز سوریه حمله کرد که به تلفاتی از جمله یک فرمانده ارشد نیرو‌های بسیج مردمی عراق که طرفدار ایران است منجر شد. پیش از این، نتانیاهو هشدار داده بود، هر کشوری که اجازه استفاده از قلمرو اش را برای حمله به اسرائیل می‌دهد، متحمل مصیبت خواهد شد. وی با نقل قول معروفی از تلمود در توییتر گفت: اگر کسی برخاست تا شما را بکشد، اول او را بکشید.

هرچند اسرائیل مسئولیت این حمله را تأیید یا رد نکرده است، از طرف ائتلاف فتح که طرفدار ایران است، و تشکلی است از احزاب سیاسی و شبه‌نظامیان شیعه که ایالات متحده را به توطئه با اسرائیل متهم کرده و خواستار خروج کامل نیرو‌های آمریکایی از عراق شده، محکوم شد.

به گزارش آسوشیتدپرس این ائتلاف در بیانیه‌ای گفت: در حالی که ما حق پاسخگویی در برابر این حملات صهیونیستی را برای خود حفظ می‌کنیم، ائتلاف بین المللی به ویژه ایالات متحده را تماما مسئول این تجاوز که از نظر ما یک اعلان جنگ است، می دانیم.

پاسخ‌های متناقض دولت ترامپ در مورد حملات اسرائیل عامل پیچیده‌تر شدن اوضاع است. اول، پومپئو گفت که وی از "حق اسرائیل برای دفاع از خود در برابر تهدیدات سپاه پاسداران ایران" حمایت می‌کند. اما پس از آن، پنتاگون که ظاهراً از حمله به نیرو‌های آمریکایی در عراق توسط شبه نظامیان عراقی طرفدار ایران واهمه داشت، بیانیه‌ای صادر کرد که هرگونه دخالت آمریکا در حمله به این کاروان و همچنین حمله ماه ژوئیه به یک انبار مهمات عراقی را که مقامات آمریکایی نیز مقصر آن را اسرائیل معرفی نمودند، رد کرد.

جاناتان آر. هافمن سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفت: ما از حاکمیت عراق حمایت می‌کنیم و بار‌ها و بار‌ها علیه هرگونه اقدامات احتمالی بازیگران خارجی که باعث افزایش خشونت در عراق می‌شوند، سخن گفته ایم. نیرو‌های آمریکایی به عنوان میهمانان کشور عراق به دعوت دولت عراق فعالیت و کلیه قوانین و دستورالعمل‌ها را رعایت می‌کنند.

میلر، معاون فعلی مؤسسه ویلسون که یک مرکز تحقیقاتی در واشنگتن است، گفته: آنچه اوضاع فعلی را بسیار خطرناک می‌کند این است که عملیات اسرائیل در فضای هوایی که تحت کنترل ایالات متحده بوده، انجام شده است. وی می گوید: "می توان درک کرد که چرا پنتاگون اینقدر ناراحت است. با وجود ۵۰۰۰ سرباز آمریکایی مستقر در عراق، پاسخ علیه نیرو‌های آمریکایی توسط شبه نظامیان طرفدار ایران، آخرین چیزی است که آن‌ها می‌خواهند.

در همین حال، ترامپ امیدوار است برای حل و فصل تنش‌های مربوط به خروج یکجانبه اش در سال گذشته از توافقنامه برجسته سال ۲۰۱۵ برای مهار برنامه هسته‌ای تهران، با رئیس جمهور ایران حسن روحانی ملاقات کند. تحلیلگران می‌گویند نتانیاهو با چنین جلسه‌ای مخالف است، و در صورت وقوع آن، رأی دهندگان اسرائیلی احتمالاً نتانیاهو را به دلیل سوء مدیریت روابط اسرائیل ـ ایالات متحده مقصر می‌دانند.

اما آیا حملات بیشتر، هرچند خطرناک‌تر باشد، راهی است برای نتانیاهو در راستای انتخاب دوباره؟

مازل معلم ستون نویس سایت خبری مسائل خاورمیانه‌ای المانیتور می گوید: گویا او معتقد است هرگونه تحولات امنیتی که تا انتخابات آینده اتفاق بیفتد، در خدمت منافع او خواهد بود؛ بنابراین آماده است تا هر کاری می تواند بکند تا اسرائیل را در جنگی که تا کنون با موفقیت از آن جلوگیری کرده، گرفتار کند.