آب ژرف وجود دارد و باید برای حل بحران آب از آن برداشت کنیم/ وزارت نیرو به آب ژرف اشراف دارد، ولی اقدام مؤثری برای برداشت نمی‌کند

به گزارش «تابناک»؛ کاهش شدید منابع آب سطحی در بخش‌های گسترده‌ای از جغرافیای ایران و آغاز تنش‌‎های جدی در رابطه با تأمین منابع آب کافی در حوزه‌های مختلف به ویژه آب شرب، از جمله مسائلی است که پیش بینی می‌شود در آینده ایران را با چالش‌های جدی رو به رو کند؛ چالش‌هایی که در سال‌های اخیر و برای عدم رو به رو شدن با آن تلاش‌هایی از سوی مدیران اجرایی کشور آغاز شده است.

از جمله برنامه‌هایی که مدیران اجرایی و به ویژه متولیان منابع آب کشور برای خروج از بحران آب پیش گرفته‌اند، می‌توان به آغاز فعالیت‌های مطالعاتی و اکتشافی آن‌ها در حوزه آب‌های ژرف اشاره کرد؛ منابع آبی که گفته می‌شود در اعماق بیش از هزار متر زمین وجود دارد و دسترسی به آن‌ها می‌تواند یکی از راه‌های اصلی مقابله با بحران آب در آینده نزدیک باشد.

در حالی بسیاری از شهروندان و دغدغه‌مندان مسائل آب به بحث منابع آب ژرف به دید تردید نگاه می‌کنند که از آن سو برخی متخصصان مسائل آب معتقدند منابع آب ژرف واقعیتی است که نه تنها نباید انکار شود، بلکه باید با جدیت بیشتری برداشت از این منابع در دستور کار قرار بگیرد.

دکتر حمید سرخیل، عضو هیأت علمی دانشکده محیط زیست در رابطه با منابع آب ژرف و مسائلی که پیرامون آن مطرح می‌شود به «تابناک» گفت: بر خلاف بسیاری از کارشناسان مسائل آب که برداشت از منابع آب را تکذیب می‌کنند، بنده به شدت با این اقدام موافق هستم و به عنوان فردی که موضوع رساله دکتری ام در این حوزه انجام شد، معتقدم وقتی ما می‌توانیم در رابطه با برداشت منابع نفت تا عمق ۶ تا ۷ هزار متری زمین نفوذ کرده و برای یک بازه زمانی کوتاه مثل پنج سال برداشت نفت کنیم، انجام چنین پروژه ای در حوزه منابع آب نیز برای ما ناممکن نیست.

سرخیل با تأکید بر اینکه تکنولوژی در حال حاضر امکان برداشت از منابع آب ژرف را فراهم کرده است، ادامه داد: مطالعات نشان داده که در برخی مناطق کشور مثل بخش‌هایی از استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان گسل‌هایی مثل گسل نهبندان وجود دارد که حاوی منابع غنی آبی است و این منابع بعضاً در عمق ۵ هزار متری قرار گرفته اند.

این کارشناس حوزه ژئوفیزیک زیست‌محیطی و اکتشاف منابع آب در ادامه سخنانش گفت: مسئولان آب نیرو عقیده دارند که در رابطه با آب‌های ژرف، منابع مطالعاتی قدیمی وجود دارد که نشان می‌دهد از گذشته این باور در میان کارشناسان حوزه وجود داشته است.

وی افزود: فارغ از مطالعات قدیمی که در دوران پیش از انقلاب اسلامی با کمک روسیه در کشور صورت گرفته است، اکنون برخی کشور‌های جهان مثل روسیه، آمریکا، ژاپن و فرانسه با استفاده از تکنولوژی VLF قادرند وجود منابع آب را تا عمق ۵ هزار متری رصد کرده و شناسایی کنند.

سرخیل با تأکید بر اینکه مطالعاتی که تا کنون در این حوزه از سوی مسئولان صورت گرفته محدود است، ادامه داد: من در یکی از جلسات تخصصی که در رابطه با مسائل آب برگزار شد، از یکی از مسئولان وزارت نیرو پرسیدم، در مورد منابع آب ژرف چه اقداماتی در دست دارید که وی در پاسخ به من گفت: ما این توانمندی را برای آیندگان حفظ می کنیم.

این کارشناس مسائل آب با اشاره به اینکه ما در حال حاضر امکان حفاری زمین تا عمق ۵ هزار متری و بیشتر را داریم، اضافه کرد: به واسطه بحران آبی که در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد، باید به این حوزه ورود کرده و از این منابع غنی بهره برداری کنیم.

سرخیل در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به پرسش «تابناک» در رابطه با خسارات‌ برداشت منابع آب ژرف تصریح کرد: این منابع در اعماق زمین در جریان هستند و به واسطه عمق زیاد و قرارگیری در گسل‌های سخت زمین چندان خسارتی را متوجه سطح زمین نخواهد کرد. ضمن اینکه در مناطقی که ما تأکید بر برداشت منابع آب ژرف داریم، شاهد طبیعت خشکی هستیم که جمعیت کمی نیز در آن زندگی می‌کنند و خسارت زیادی متوجه آن‌ها نخواهد شد.

عضو هیأت علمی دانشکده محیط زیست در رابطه با این مهم که اگر ما منابع آب ژرف را برداشت کنیم به آیندگان خسارت وارد کرده ایم، افزود: واقعیت این است که آب‌های ژرف حالت ایستا ندارند و به سمت خلیج فارس و دریای عمان در جریان هستند. در این شرایط عدم برداشت از این منابع معنایی جز از دست رفتن آن ندارد و نمی‌توانیم با توجیه اینکه به آیندگان زیان وارد می‌شود، از برداشت این منابع عظیم صرف نظر کنیم.

وی در مورد موضوع ضرورت توجه به مدیریت منابع آب برای بی نیاز شدن از آب‌های ژرف و هزینه کردن در این بخش گفت: هر چند مدیریت منابع آب ایران مطلوب ارزیابی نمی‌شود و شایسته است که اصلاحاتی جدی در این حوزه رخ دهد، این دو مهم نافی یکدیگر نیستند و ما می‌توانیم به ویژه در مناطقی که با بحران شدید منابع آب رو به رو هستیم از آب‌های ژرف بهره برداری کنیم.

سرخیل در بخش پایانی سخنان خود با تأکید بر اینکه مسئولان ارشد وزارت نیرو نسبت به وجود آب‌های ژرف آگاهی کامل دارند، اما برای نهایی کردن برداشت از این منابع اقدام شایسته‌ای نمی‌کنند، افزود: به نظر من آنچه در این سال‌ها از سوی مسئولان وزارت نیرو برای مطالعه و اقدام عملی جهت برداشت از آب‌های ژرف دنبال شده موثر و کافی نبوده و باید متولیان این حوزه با بهره گیری از مطالعات و توانمندی کشورهایی چون ژاپن، فرانسه و روسیه ورود مؤثرتری به این حوزه داشته باشند.

سخنان این کارشناس مسائل آب در رابطه با ضرورت توجه به منابع آب ژرف و ضرورت ورود جدی به این حوزه در حالی مطرح می شود که از آن سو برخی کارشناسان موجود چنین منابع آبی را بلندپروازی می دانند و مسئولان متولی این حوزه در آب و آبفای وزارت نیرو نیز عقیده دارند به رغم مطالعات گسترده در این حوزه تا کنون سفره آب قابل توجهی دیده نشده است.