از حضور نظامی ایران در ویتنام تا جزئیات اعدام هویدا

پخش مستند تاریخی «هویدا» با محوریت زندگی امیرعباس هویدا، مؤثرترین نخست وزیر دوران پهلوی دوم نشان داد، چه وسعت قابل توجهی از تاریخ معاصر ایران هنوز مورد توجه قرار نگرفته و بسیاری از اتفاقاتی که در دوران پیش از انقلاب و آغاز انقلاب رخ داده، هنوز به تصویر کشیده نشده و نیازمند چنین آثاری برای بازنمایی و ارزیابی تاریخی منصفانه است.

 

اما آنچه بر اهمیت این مستند می‌‎افزاید، موضع‌گیری‌های طیف گسترده‌ای از چهره‌های تاریخی موثر در جریان انقلاب تا کارشناسان تاریخی است که یک موضع واحد را بیان نمی‌کنند و در واقع برخلاف روال بسیاری از مستندهای تاریخی، مستندساز به دنبال یافتن جهت دهی مورد نظرش به مستند از طریق انتخاب یک طیف فعال و کارشناس نبوده و کوشیده نور از زاویه نگاه همه طرف‌های درگیر و صاحبین مواضع مختلف به زندگی «هویدا» بتاباند.
 
مستند «هویدا»، از تولد تا مرگ نخست وزیر معدوم دوران پهلوی را با ضمائمی به تصویر کشیده و به درستی نیم نگاهی به برخی از وقایع دیگر نیز داشته است. به عنوان نمونه نیم نگاهی به لشکرکشی ایران به ویتنام شده که با هدف برقراری صلح به همراه چند کشور دیگر پس از پایان جنگ ویتنام رخ داد؛ تصاویری که تاکنون پخش نشده بود و اکنون از آرشیوهای محرمانه بیرون آمده است.
 
روایت غلامحسین ساعدی به همراه تصاویری از حضور نویسندگان مطرح در دیدار با هویدا، تصاویر سخنرانی سیدحسین نصر در تمجید از طرح‌های عجیب دوره پهلوی، تصاویر نشست تأسیس حزب رستاخیز، تصاویر گرانی شدید در دوره هویدا (بر خلاف روایت مرسوم غلط در بین مردم) و تحریم گسترده کالا توسط مردم و موضع گیری مردم در گفت و گو با خبرنگاران تلویزیون در آن دوران، بخشی از تصاویر متفاوتی است که یا دیده نشده و یا کمتر دیده شده این مستند است.
 
از دیگر محورهای جذاب این مستند، ماجرای اعدام هویدا پس از انقلاب در مدرسه رفاه است. شوقی در این مستند کوشیده، در گفت و گو با اشخاص مؤثر و دخیل در دادگاه‌های انقلاب از جمله نزدیکان مرحوم خلخالی، ابراهیم یزدی، هادی غفاری، و... از این ماجرای مبهم پرده بردارد و روایت‌های مختلف را کنار هم گذاشته و تصویری روشن تر از این ماجرا ارائه کند.
 
تماشای این مستند چهار بخشی که قسمت پایانی اش امشب (شنبه) از شبکه مستند پخش می‌شود و همه قسمت‌های آن از طریق «تابناک» قابل مشاهده است، را از دست ندهید؛ مستندی که قطعاً به شناخت نسبت به تاریخ معاصر و سال‌های پایانی پهلوی عمق می‌بخشد و از این منظر، یک اثر مرجع در میان مستندهای مرتبط با دوران پهلوی تلقی می‌شود.