از حذف صفر تا رو نمایی از پول های جدید

تغییر واحد پول ملی و همچنین حذف چند صفر از آن همواره در سال های اخیر مطرح بوده است. طرح تبدیل ریال به تومان در اواسط آذر ماه امسال توسط هیئت دولت به تصویب رسید. گویا این تصمیم بر اساس طرح بانک مرکزی اتخاذ شده بود. هرچند دولت هنوز لایحه تغییر ریال به تومان را تقدیم مجلس نکرده است، اما رونمایی از اسکناس های جدید ده هزار ریالی در چند روز گذشته ابهاماتی را پیرامون این طرح مطرح کرده است. 

به گزارش تابناک اقتصادی، داستان تغییر واحد پول ایران به سال ۱۳۰۸ باز می گردد. در آن زمان به طور رسمی واحد پول ایران ریال تعیین شد. در سال ۱۳۷۲ برای اولین بار ایده حذف صفر از ریال مطرح شد و بانک مرکزی در آن زمان مطالعات گسترده ای را در این زمینه آغاز کرد. در سال ۱۳۸۶ مجدداً ایده حذف صفر از پول ملی با دستور رئیس جمهور وقت، محمود احمدی نژاد در دستور کار قرار گرفت. این طرح به قدری جدی شده بود که بانک مرکزی با راه اندازی سایت ویژه  رفرم پول ملی از مردم خواست تا در نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفرهایی که باید از پول ملی حذف شوند نظر دهند. ولی عمر دولت دهم به اجرای رفرم پولی نرسید و این طرح با تغییر دولت به فراموشی سپرده شد. این فراموشی تا اواسط آبان ماه امسال ادامه داشت تا اینکه حسین قضاوی معاون امور بانکی وزیر اقتصاد که در دولت قبل سِمَت معاون اقتصادی بانک مرکزی را به عهده داشت بر ضرورت حذف پول ملی تاکید کرد. بعد از این مصاحبه ها و در ۱۷ آذر ماه ۱۳۹۵ خبری از هیئت دولت منتشر شد که حکایت از رای کابینه یازدهم به اصلاح پول ملی و تغییر واحد پولی از ریال به تومان داشت. البته این تصمیم بر اساس پیشنهادی در هیات دولت در زمان بررسی لایحه بانک مرکزی به تصویب رسید که بانک مرکزی و وزارت اقتصاد از آن ابراز بی اطلاعی کردند. 

بعد از انتشار این خبر فضا چند ساعتی در حالت ابهام بود تا اینکه رئیس کل بانک مرکزی موضع خود را اعلام و تاکید کرد که ماجرای تبدیل ریال و به تومان ارتباطی به سیاست حذف صفر از پول ملی ندارد. سیف، در توضیحات خود گفت که مصوبه اخیر دولت به عنوان بخشی از لایحه بانک مرکزی با هدف رسمیت بخشیدن به عرف متداول و مرسوم در جامعه بوده و این جریان تسهیل مبادلات و انطباق آن با واقعیت‌های اقتصادی کشور و همخوانی با فرهنگ عمومی مردم تنظیم شده و فاقد آثار روانی و تورمی است و با توجه به وجود بستر فناوری اطلاعاتی مناسب و گسترش و نفوذ مناسب بانکداری الکترونیکی با کمترین هزینه و زمان قابلیت اجرا دارد. 

هر چند که دولت هنوز لایحه ای را جهت اجرای این طرح به مجلس تقدیم نکرده است، اما انتشار اسکناس های ده هزار ریالی جدید در چند روز گذشته ابهاماتی را در مورد مصوبه دولت پیرامون تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان مطرح کرده است. پیش نیاز اجرای طرح جمع آوری اسکناس های قدیمی به مرور زمان از بین مردم و جایگزینی آن ها با پول هایی با واحد جدید است، اما انتشار اسکناس های ده هزار ریالی جدید دو موضوع را مطرح می کند: موضوع اول این است که شاید تصویب طرح تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان یک حرکت کارشناسی شده نبوده است و بدنه اقتصادی دولت اعتقادی به اجرای آن نداشته و ندارد. موضوع دوم آن است که شاید دولت قصد اجرای این طرح در آینده نزدیک را ندارد و ارائه لایحه آن به مجلس را منوط به پیروزی در انتخابات سال آینده کرده است. 

احتمال رد موضوع اول بسیار زیاد است چرا که این طرح همان گونه که از تاریخچه آن پیداست از سال ۱۳۷۲ پیگیری شده است و در تمام این سال ها (به خصوص در سال های اخیر) تحقیقات گسترده ای پیرامون آن انجام شده است، بنابراین تصویب آن بر اساس کارهای کارشناسی شده بوده است. اما موضوع دوم که بسیار محتمل تر است آن است که دولت به این طرح به چشم طرحی بلندمدت می نگرد و به همین دلیل منتظر نتایج انتخابات سال آینده می ماند تا در صورت پیروز شدن در آن با فرصت کافی و در زمان مناسب و با اصلاحاتی لایحه آن را به مجلس تقدیم کند.